Կապի միջոցներ

ԳՅՈՒՏԵՐ՝ ԿԱՊԻ ՄԻՋՈՑՆԵՐ

  • Գյուտեր՝ կապի միջոցներ // Լուսանկարը՝ © xavier gallego morel / fotolia.com Գյուտեր՝ կապի միջոցներ // Լուսանկարը՝ © xavier gallego morel / fotolia.com
    Ֆիլիպ Ռայս, 1834-1874, ֆիզիկոս և գյուտարար


    «Ձին վարունգի աղցան չի ուտում»։


    1860 թվականին Ֆիլիպ Ռայսին հաջողվում է կազմակերպել առաջին հեռախոսային հաղորդակցումը։ «Հեռախոսի» (Ռայսն այդպես էր կոչել իր գյուտը) ներկայացման ժամանակ միտումնավոր փոխանցվում է բացարձակ անիմաստ մի նախադասություն, որի իմաստը ստացողը չի կարող կոնտեքստից գուշակել։ Այդպես Ռայսն ապացուցում է, որ էլեկտրական լարերի միջոցով հաղորդագրությունների փոխանցումը իսկապես հնարավոր է։
    Foto: © xavier gallego morel / fotolia.com

    Գյուտեր՝ կապի միջոցներ // Լուսանկարը՝ © xavier gallego morel / fotolia.com


    ԱՌԱՋԻՆ ՀԵՌԱԽՈՍԸ

    Հաղորդակցում հեռու տարածությունների վրա․ սրան են ձգտում 19-րդ դարի մարդիկ։ Շատ հետազոտողներ գիտափորձեր են կատարում էլեկտրական սարքերով՝ բանավոր խոսքը փոխանցելու համար։ Բեկում մտցնում է գերմանացի Ֆիլիպ Ռայսը 1861թ․-ին։

    Առաջին հեռախոսն իրենից ներկայացնում է կենդանու աղիքով պատված փայտե լսափող։ Արտասանվող բառերը այս մեմբրանի վրա առաջացնում են թրթռոց և դրանով իսկ փոխում են մետաղական թիթեղի և մետաղալարերի միջև ճնշումը։ Դա առաջացնում է հոսանքի հոսքի փոփոխություն, որը փոխանցվում է ստացողին և ուժեղացուցիչով կրկին վերածվում է ձայնի։

    Ռայսը մահանում է 1874 թ․-ին՝ այդպես էլ չգրանցելով իր գյուտի արտոնագիրը։ Այն 1876 թ․ մարտի 7-ին ԱՄՆ-ում ստանում է Ալեքսանդր Գրեհեմ Բելը։

    Հեռախոսի գյուտարար Ֆիլիպ Ռայսը իր «լաբորատորիայում»

    Առաջին լսափողը՝ փայտե ականջ
      © berc / fotolia.com

      ԵՐԱԺՇՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ԳՐՊԱՆՈՒՄ

      Սպորտով զբաղվելիս, մետրոյում, թե արձակուրդում՝ մեզ միշտ ուղեկցում է մեր սիրելի երաժշտությունը։ Փոքրիկ МР3 նվագարկիչը իր մեջ հազարավոր երգեր է պարունակում։ Դա հնարավոր է դառնում Ֆրաունհոֆերի ինստիտուտում Կարլհայնց Բրանդենբուրգի ղեկավարությամբ աշխատող մի խումբ հետազոտողների աշխատանքի շնորհիվ։

      Ձայնային տվյալների կոդավորման МР3 ձևաչափը հիմնվում է մարդու լսողության որակների վրա։ Երաժշտական հատվածները, որոնք մենք լավ ենք լսում, պահվում են առավել մանրամասն։ Հաճախականությունները, որոնք մենք ի վիճակի չենք տարբերակել, բաց են թողնվում։ Այդպիսով պահման ենթակա տվյալների ծավալը հնարավոր է դառնում կրճատել 90%-ով։ Առաջին МР3 նվագարկիչները հայտնվում են վաճառքում 1990-ականներին։

      Երաժշտությունն ամենուր և միշտ քեզ հետ — МР3-ը դա հնարավոր է դարձնում
        © picture alliance / Everett Collection

        ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՏԵՍԱՍՏԱՆԴԱՐՏ

        Օլիմպիական խաղերի ուղիղ հեռարձակում, երաժշտական տեսահոլովակներ, կարճամետրաժ ֆիլմեր և կինոնկարներ։ Այսօր նույնիսկ բջջային հեռախոսներում շարժվող պատկերները կարելի է ընդունել առանց խնդիրների և գերազանց որակով։ Դա հնարավոր է դառնում շնորհիվ տեսասեղմման առավել արդյունավետ մեթոդների, որոնք «սեղմում են» ֆիլմերը փոխանցման ընթացքում։

        Ներկայիս միջազգային ստանդարտը H.264-ն է, որը մշակվել է բեռլինցի գիտնականների կողմից։ Այն թույլ է տալիս զգալիորեն կրճատել տվյալների ծավալը՝ առանց որակի էական աղճատման, քանի որ այդ գործընթացի ժամանակ յուրաքանչյուր պատկերից փոխանցվում են միայն այն մասերը, որոնք փոփոխվում են։ Բոլոր անփոփոխ հատվածները վերցվում են նախորդ պատկերներից։

        H.264-ի շնորհիվ շարժվող պատկերները հասանելի են գերազանց որակով, նույնիսկ երբ ճանապարհին եք
          © picture alliance / The Advertising Archives

          ԱՇԽԱՉՀԸ ՀՅՈՒՐԱՍԵՆՅԱԿՈՒՄ

          Ժամանակակից հեռուստացույցները ապահովում են պատկերի որակն այնպես, ինչպես կինոթատրոններում է։ Թվային հեռուստատեսության ի հայտ գալը երկար տարիների հետազոտական աշխատանքների արդյունք է, որոնք սկսվել են դեռևս 1931 թ․-ին։ Այն ժամանակ, Բեռլինի ռադիոցուցահանդեսին Մանֆրեդ ֆոն Արդեննեն ներկայացնում է առաջին էլեկտրոնային հեռուստացույցը։ Սարքը բաղկացած է կատոդային ճառագայթային խողովակից, որը նաև անվանում են «Բրաունի խողովակ»։ Դրանում էլեկտրոնային ճառագայթը արտատպում է պատկերի կետերը լուսարձակող ծածկույթով ապակե թերթի վրա։ Հանդիսատեսը հիացած է։ Անգամ New York Times-ը հայտնում է գյուտի մասին առաջին էջում։

          Մանֆրեդ ֆոն Արդեննեն ամենաակնառու գյուտարարներից մեկն է։ Արդեն 16 տարեկանում նա գրանցում է իր առաջին արտոնագիրը։ Երբ նա 1997-ին մահացավ, նա իր հետևում ուներ մոտ 600 գյուտեր և արտոնագրեր ամենատարբեր բնագավառներից։

          Առաջին կանոնավոր հեռուստաալիքը Գերմանիայում մեկնարկում է իր աշխատանքը 1935 թ․-ին

          Մանֆրեդ ֆոն Արդեննեն առաջին հեռուստացույցի հետ միասին, 1931
            © picture alliance / akg

            ՀԱՄԵՐԳ ՅՈՒՐԱՔԱՆՉՅՈՒՐԻ ՀԱՄԱՐ

            Սիմֆոնիկ նվագախումբ, որը տեղավորվում է ցանկացած հյուրասենյակում։ Թվում է, թե անհնար է։ Սակայն 1887-ին հանովերցի Էմիլ Բեռլիները ստեղծում է մի սարք, որը ձայնագրում է երաժշտությունը։ Սկզբունքը հետևյալն է. ձայնային ալիքները վերածվում են ասեղի հորիզոնական շարժումների, տատանումները փոխանցվում են սկավառակի վրա։ Բեռլիները դա անվանում է «ձայնասկավառակ»։

            Հնչյունները վերարտադրող սարքը նա անվանում է «գրամոֆոն»։ Դրանով ցանկացած պահի և ամենուր կարելի է երաժշտություն նվագարկել։ Առաջին գրամոֆոնները լարովի էին և աշխատեցվում էին բռնակի միջոցով։ Միայն որոշ ժամանակ անց հայտնվում են էլեկտրական գրամոֆոնները։

            Հայտնի աստղերի շնորհիվ, ինչպիսին էր Էնրիկո Կարուզոն, ձայնասկավառակները շատ արագ մեծ տարածում են գտնում
              © Max-Planck-Institut für die Physik des Lichts / Axel Griesch

              ԼՈՒՅՍԻ ՀՈՍՔՈՒՄ ԹԱՔՑՎԱԾ

              Առցանց բանկինգ, հաճախորդների տվյալներ, կարևոր բանակցություններ և այլն։ Այս ընթացքում գոյանում է մեծ քանակությամբ տեղեկատվություն, որը պետք է հասանելի լինի միայն որոշակի թվով մարդկանց։ Բայց ինչպե՞ս պաշտպանել տվյալները փոխանցման ընթացքում հակերներից։ Ամենատարածված ձևը քվանտային գաղտնագրումն է։ Այս դեպքում գաղտնի բանալին «թաքցվում» է լույսի քվանտների մեջ։

              Քանի որ պատահականությունն այստեղ կարևոր դեր է խաղում, կոդավորումը գործնականում հնարավոր չէ «կոտրել»։ Եվ ամենակարևորը, նման դեպքերում լրտեսն անպայման կբացահայտվի, քանի որ յուրաքանչյուր փոխազդեցության արդյունքում քվանտները փոխվում են։ Հիմնական դժվարությունը երկար հեռավորությունների վրա լույսի քվանտների փոխանցման մեջ է, օրինակ ՝ արբանյակի միջոցով։ 2014 թվականին Էրլանգենի Մաքս Պլանկի ինստիտուտի հետազոտողներին հաջողվում է լազերի միջոցով հատուկ քվանտային լույսի հոսք ուղարկել մթնոլորտի միջով։ Դա կարևոր քայլ էր տվյալների անվտանգ փոխանցման բնագավառում։
              » Ֆիլմ «Քվանտային ֆիզիկա. պաշտպանություն պատահականության շնորհիվ»
              Լազերային կայանք Էրլանգենի հետազոտական ինստիտուտի տանիքում