Ευρωπαϊκό πρόγραμμα αναλύει την έννοια της ελευθερίας με τοπικούς όρους

Καλλιτέχνες σε όλη την Ευρώπη αφιέρωσαν σχεδόν έναν χρόνο αναλύοντας πόσο ελεύθεροι είναι πραγματικά οι άνθρωποι που ζουν σε ευρωπαϊκές πόλεις, ένα πρότζεκτ το οποίο κορυφώνεται το ερχόμενο σαββατοκύριακο στην Κύπρο με ένα βίντεο το οποίο δημιουργήθηκε σε προσφυγικό συνοικισμό.

Συνολικά 42 Ινστιτούτα Γκαίτε ασχολήθηκαν εντατικά με την έννοια της ελευθερίας, τώρα που λαϊκιστικά και εθνικιστά κόμματα κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος, στα πλαίσια μιας πρωτοβουλίας που φιλοδοξεί να επιτρέψει τον διάλογο και να εγκαθιδρύσει νέα δίκτυα μεταξύ των εμπλεκόμενων ινστιτούτων/πόλεων.

«Η Ευρώπη αλλάζει. Ο σκεπτικισμός απέναντι στην ΕΕ, του οποίου η οφθαλμεμφανής επιτομή είναι το δημοψήφισμα για το Brexit, δεν περιορίζεται στη Μεγάλη Βρετανία. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει προκλήσεις σε πολλαπλά επίπεδα και αναζητεί λύσεις», αναφέρει το δελτίο τύπου.

«Στόχος του πρότζεκτ Freiraum (Ελεύθερος χώρος) είναι να εκτιμήσει την κατάσταση της ελευθερίας σε ευρωπαϊκές πόλεις. Ποια είναι τα θέματα που προκύπτουν όταν κάτοικοι, κοινωνιολόγοι και δημιουργικοί καλλιτέχνες σκέφτονται την έννοια της 'ελευθερίας' με τοπικούς όρους; Ποια προβλήματα παρατηρούνται σε μια πόλη;» προσθέτει.

Συλλογικά, κάθε Ινστιτούτο Γκαίτε που συμμετείχε, συνεργάστηκε με αρκετούς τοπικούς εταίρους όπως θέατρα ή κέντρα τέχνης, ΜΚΟ, πανεπιστήμια, συνδέσμους, πρωτοβουλίες – για την τοποθέτηση ερωτήσεων γύρω από την έννοια της ελευθερίας. Το Ινστιτούτο Γκαίτε στη Λευκωσία και ο εταίρος του, το Ίδρυμα Άρτος, οργανώθηκαν σε ζευγάρια με το Ινστιτούτο Γκαίτε στη Ρώμη και τον εταίρο του daSud.

Δουλεύοντας με εταίρους και ειδικούς, η Λευκωσία σύνταξε μία ερώτηση τον περσινό Σεπτέμβρη: «Έχουμε πρόσβαση στη 'σωστή' εκπαίδευση, ώστε να εξασφαλίσουμε μια βιώσιμη και δίκαιη οικονομία, στην οποία να μπορούμε να ασκούμε αποτελεσματικά την οικονομική μας ελευθερία; Η οικονομική ελευθερία θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για την ελευθερία γενικά. Και μια από τις προϋποθέσεις για την οικονομική ελευθερία είναι η εκπαίδευση. Οι φτωχοί δεν μπορούν να είναι ελεύθεροι».

«Η μεγαλύτερη πρόκληση της κοινωνίας μας σήμερα είναι η αμφισβήτηση των αξιών και, το σημαντικότερο, η ανικανότητα ανάληψης δράσης προς αυτές τις αξίες, ιδίως σε ότι αφορά την δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη. Πλέον δεν έχουμε πάντα επίγνωση για το τι συμβαίνει δίπλα μας, αλλά γνωρίζουμε και συζητούμε άσχετα πράγματα που αφορούν εξελίξεις στην άλλη πλευρά του πλανήτη. Οι κοινωνίες μας γερνούν και οι νέοι έχουν χάσει την ελπίδα και αμφιταλαντεύονται μεταξύ επιβίωσης και οικονομικής σταθερότητας, ώστε να μπορούν να καταναλώνουν "αγαθά" όπως οι υπόλοιπες δυτικές κοινωνίες», δήλωσε ο Αχιλλέας Κεντώνης του Ιδρύματος Άρτος.

Ταυτόχρονα, η Ρώμη επεξεργάστηκε μια ερώτηση επικεντρωμένη στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος στην πόλη. Στη Ρώμη, η Μαφία όχι μόνο ελέγχει την τοπική οικονομία, αλλά σε πολλές περιπτώσεις αναλαμβάνει τις ευθύνες του κράτους. Έτσι το Ινστιτούτο Γκαίτε στη Ρώμη συνεργάστηκε με τον σύνδεσμο ενάντια στη μαφία daSud και χρησιμοποίησε εμπειρίες σε απομακρυσμένες περιοχές για την προώθηση βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, το ερώτημά τους ήταν: Πώς μπορούν λαϊκές δημοκρατικές μεθόδοι αστικής ανάπτυξης να επηρεάσουν γειτονιές στις οποίες η Μαφία και το οργανωμένο έγκλημα έχουν αρνητικό αντίκτυπο;

Και στις δύο περιπτώσεις δόθηκε έμφαση στην υποστήριξη ενός κοινωνικά προστατευμένου και αξιόλογου μέλλοντος για τους νέους, με τους δύο εταίρους να εργάζονται για να φέρουν πιο κοντά τους μικρούς και τους μεγάλους, να μάθουν νέες δεξιότητες, να μοιραστούν εμπειρίες μέσα από παραστάσεις, εκθέσεις, εργαστήρια, συναυλίες και εγκαταστάσεις σε δημόσιους χώρους.

«Τροφοδοτούμε τις κοινωνίες με πιο θυμωμένους, πιο ανασφαλείς και περιθωριοποιημένους νέους και τους δίνουμε προσωρινές λύσεις επειδή δεν έχουμε το χρόνο για σχεδιασμό και για εμπλοκή των νέων. Το πρότζεκτ Freiraum μας έδωσε τον 'χρόνο' να σκεφτούμε και να εμπλακούμε», δήλωσε ο Κεντώνης.

Χρησιμοποιώντας τον προσφυγικό συνοικισμό Στρόβολος ΙΙΙ στη Λευκωσία σαν κεντρική τοποθεσία, η παρουσίαση του Σαββάτου θα αποκαλύψει τις εργασίες που έγιναν κατά τους προηγούμενους μήνες, συμπεριλαμβανομένου μιας σειράς γκράφιτι, ενός βίντεο 360 μοιρών και μιας εφαρμογής για κινητά (app).

«Τα τείχη (εξού και η χρήση γκράφιτι), τόσο στη Λευκωσία όσο και στη Ρώμη, αλλά και σε πολλά άλλα μέρη της Ευρώπης, αντιπροσωπεύουν τα όρια της ελευθερίας. Οι τοίχοι αποτελούν σύμβολο διαιρέσεων και παραβιάσεων δικαιωμάτων, όμως αποτελούν και χώρους έκφρασης και επικοινωνίας και μπορούμε να τους μεταμορφώσουμε σε πόρους. Η τεχνολογία της επαυξημένης πραγματικότητας (augmented reality) και ένα βίντεο 360 μοιρών χρησιμοποιήθηκαν για να συνδυάσουν τον εικονικό και πραγματικό κόσμο και να παρέχουν πληροφορίες στους νέους με ένα νέο και ελκυστικό τρόπο, ενώ η εφαρμογή (app)  δημιουργήθηκε για να καταστήσει το καλλιτεχνικό πρότζεκτ προσιτό σε όλους», δήλωσε το Ινστιτούτο Γκαίτε.

Η εργασία μας στον προσφυγικό συνοικισμό Στρόβολος ΙΙΙ αποτέλεσε συλλογικό έργο επειδή είμαστε πάντα ανοιχτοί σε προκλήσεις για συνέργειες και να μοιραζόμαστε το όραμά μας... Ψάχνουμε για έναν χώρο σε οποιονδήποτε προσφυγικό συνοικισμό, επειδή αυτοί αντιπροσωπεύουν μια μικρο-κοινωνία, με εκπληκτικά απομονωμένη πολυφωνία, και λιγότερο προνομιούχους νέους. Τελικά, μετά από πολλή σκληρή εργασία και τη συνεργασία του Δήμου Στροβόλου μπήκαμε στο χώρο και ξεκινήσαμε να αλληλεπιδρούμε με τον τοπικό πληθυσμό μέσω των ερευνητών και φοιτητών. Ο τοπικός πληθυσμός αποτελείται από ηλικιωμένους, συμπεριλαμβανομένων των πρώτων κατοίκων από πριν 44 χρόνια, μετανάστες που έφτασαν στην Κύπρο κατά την τελευταία δεκαετία και λιγότερο προνομιούχα άτομα από την Κύπρο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες που δεν μπορούν να πληρώσουν το ενοίκιο αλλού', εξήγησε ο Κεντώνης.

«Κατά τους τελευταίους μήνες, εργαζόμαστε σιωπηλά και διακριτικά για να καταφέρουμε να εμπλέξουμε περισσότερους 'παίκτες' στο πρότζεκτ και να διασφαλίσουμε την βιωσιμότητά του», πρόσθεσε.

Ενώ η ελευθερία συνήθως θεωρείται ως δεδομένο, το πρότζεκτ Freiraum προκάλεσε τους συμμετέχοντες να δουν την ελευθερία υπό ένα νέο πρίσμα. «Έδωσε την ευκαιρία στην κάθε πόλη να αναπροσδιορίσει αυτό το θέμα, με μια προσέγγιση από κάτω προς τα άνω. Αυτό, για μένα, ήταν θετικό καθώς και υπερβολικά διανοούμενο κι έτσι θα μπορούσε να είχε χαθεί ανάμεσα σε λέξεις και μεγάλες οργανώσεις, είμαι όμως ευγνώμων που έγιναν όλα αυτά. Είμαστε έτοιμοι, είχαμε τις σωστές ομάδες και τους σωστούς πόρους και το Freiraum ήρθε να προσθέσει και να αναβαθμίσει τις προσπάθειες μας. Άλλωστε η αμφισβήτηση των αξιών και η ανικανότητα ανάληψης δράσης προς αυτές τις αξίες, ιδίως σε ότι αφορά την δικαιοσύνη και αλληλεγγύη, είναι ανησυχία όλων μας» κατέληξε ο Κεντώνης.