Συνομιλωντας με τις Cathy Milliken & Lucia Duchoňová
Συναντηση σε πνευμα ισοτητας
Το πρωινό της Κυριακής της 24ης Νοεμβρίου 2019 η Cathy Milliken, η Lucia Duchoňová και οι Amalgamation Choir συναντήθηκαν στο Ινστιτούτο Γκαίτε στη Λευκωσία για να δουλέψουν στην "Ode for All" (Ωδή για Όλους). Σε μια συνομιλία με την Έλλη Μιχαήλ, οι Cathy Milliken και Lucia Duchoňová εξηγούν πώς γεννήθηκε η ιδέα για αυτό το διασυνοριακό πρότζεκτ και τι μπορούμε να περιμένουμε από αυτό.
Το πρότζεκτ ονόμαζεται "Ωδή για όλους" (“Ode For All”) και είναι εμπνευσμένο από το ποίημα του Σίλλερ "Ωδή στη Χαρά". Πώς δημιουργήθηκε αυτό το πρότζεκτ;
Μετά από ένα ανοικτό κάλεσμα από το Ινστιτούτο Γκαίτε Κωνσταντινούπολης, συμμετείχα σε ένα εργαστήρι όπου ανταλλάξαμε ιδέες για τους εορτασμούς της επετείου των 250 χρόνων από τη γέννηση του Μπετόβεν. Ανέκαθεν λάτρευα τις χορωδίες και τη φωνή. Και δουλεύω πολύ μέσα από δημιουργικές συνεργασίες με άλλα άτομα, συνθέτοντας συλλογικά με άλλους – αυτή η διαδικασία είναι μάλιστα συχνά μέρος του τρόπου που συνθέτω. Έτσι, σε αυτή την πρόταση, έβαλα μαζί αυτά τα δύο: ήθελα να εργαστώ δημιουργικά με χορωδίες. Συνήθως οι χορωδίες καλούνται απλά να μάθουν και να ερμηνεύσουν κομμάτια άλλων συνθετών – στη δυτική μουσική παράδοση τουλάχιστον, δεν συναντούμε συχνά αυτοσχεδιασμό. Σε αυτό το πρότζεκτ όμως αναζητούσα ένα ποικίλο σύνολο χορωδιών, εστιάζοντας το ενδιαφέρον μου σε διαφορετικές μουσικές παραδόσεις. Η αυθόρμητη ιδέα μου ήταν αυτή: φαντάστηκα όλες αυτές τις χορωδίες να τραγουδούν τα δικά τους τραγούδια, βασισμένα στη χαρά και το όραμα του "να γίνουν όλοι οι άνθρωποι αδέλφια" – ένα όραμα χαράς και ειρήνης δηλαδή.
Βάσει ποιων κριτηρίων επιλέξατε τις χορωδίες που συμμετέχουν στο πρότζεκτ
Cathy Milliken: Επιλέξαμε ένα σύνολο διαφορετικών μεταξύ τους χορωδιών – κάποιες από αυτές τραγουδούν παραδοσιακή μουσική, ενώ κάποιες άλλες ακολουθούν περισσότερο τη δυτική κλασική παράδοση. Σκοπός μας ήταν να φέρουμε κοντά διαφορετικές κουλτούρες. Έτσι επιλέξαμε πραγματικά με βάση αυτό το κριτήριο: πώς μπορούμε να φέρουμε μαζί διαφορετικές παραδόσεις της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, που να έχουν ταυτόχρονα ενδιαφέρον και από άποψη φωνής.
Τι ακριβώς περιλαμβάνει η κάθε φάση του πρότζεκτ;
Cathy Milliken: Αρχικά συναντιόμαστε με κάθε χορωδία ξεχωριστά σε κάθε πόλη και δημιουργούμε νέους στίχους που έχουν να κάνουν με τη χαρά και την ενότητα. Φτιάχνουμε ακόμα τη δική μας μουσική, μελοποιώντας τις λέξεις. Μέχρι στιγμής έχουμε μαζέψει πολλές διαφορετικές απόψεις για το τι είναι η χαρά και πώς τη βιώνουμε, τι σημαίνει χαρά για εμάς, από ποια στάδια περνούμε για να νιώσουμε χαρά, πότε χαιρόμαστε και τι σημαίνει να είμαστε ενωμένοι – γιατί φυσικά μια χορωδία είναι ένα ενοποιημένο σύνολο. Σε κατοπινό στάδιο θα υπάρξει ένα δεύτερο εργαστήρι, όπου όλες οι χορωδίες θα βρεθούν μαζί.
Ποιες είναι οι προσδοκίες σας από το εργαστήρι στην Κωνσταντινούπολη, όταν θα συναντηθούν μαζί όλες οι χορωδίες;
Lucia Duchoňová: Νομίζω πώς θα νιώσουμε μεγάλη χαρά! Όταν συναντηθούν όλες οι χορωδίες, θα πρέπει η κάθε μια να μάθει τα τραγούδια που δημιούργησαν οι υπόλοιπες, το καθένα σε διαφορετική γλώσσα. Η κάθε χορωδία έφτιαξε λόγια στη μητρική της γλώσσα. Το μουσικό αποτέλεσμα θα είναι πολύ πιο πλούσιο, όταν θα τραγουδάμε σε διαφορετικές γλώσσες. Η Cathy θα συνθέσει επίσης ένα κομμάτι, το οποίο θα τραγουδήσουμε όλοι μαζί. Και η κάθε χορωδία θα ερμηνεύσει ένα-δύο τραγούδια του ρεπερτορίου της, για να παρουσιάστει και η ίδια. Η παράσταση θα πραγματοποιηθεί στα πλαίσια του Radialsystem στο Βερολίνο το 2020.
Με ποιο τρόπο ο Μπετόβεν αποτελεί έμπνευση για αυτό το πρότζεκτ;
Cathy Milliken: Το ποίημα του Σίλλερ γράφτηκε τη δεκαετία του 1780 και ο Μπετόβεν συνέθεσε [την 9η συμφωνία] το 1884, συλλογιζόμενος την ιδέα της απελευθέρωσης των κατώτερων τάξεων από την τυραννία της αριστοκρατίας και σκεπτόμενος στο πνεύμα της Γαλλικής Επανάστασης – ισότητα, αδελφότητα, ελευθερία. Με αυτή την έννοια, ο Μπετόβεν ήταν ένας νεωτεριστής που υπεράσπιζε την ιδέα της δημοκρατίας και της ισότητας λόγου. Γι'αυτό και τα εργαστήριά μας είναι πολύ δημοκρατικά και σε πνεύμα ισότητας. Υπάρχει μια ελευθερία σκέψης – όλοι συζητούν και ανταλλάζουν ιδέας για μια συλλογική παράσταση.
Επιπλέον, θα επεξεργαστώ τη μουσική ιδέα της "Ωδής στη Χαρά" του Μπετόβεν για να συνθέσω ένα χορωδιακό κομμάτι που θα εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της συναυλίας. Σε κάθε εργαστήρι τραγουδάμε την "Ωδή στη Χαρά," κοιτάζοντας τους στίχους του Σίλλερ και τη δομή της ποίησης, καθώς και την ιδέα της επανάστασης για την ισότητα. Έχοντας αναγνωρίσει το ευρύ νόημα του έργου, όλα αυτά τα επίπεδα έρχονται και εφαρμόζουν στις νέες μας συνθέσεις. Έτσι το αποτέλεσμα είναι μια πολυεπίπεδη αναφορά στο έργο του Μπετόβεν.
Πιστεύετε πραγματικά ότι μέσα από τη μουσική μπορούμε να μεταφέρουμε ένα μήνυμα ενότητας και συναδέλφωσης;
Lucia Duchoňová: Το πιστεύω. Ως μουσικοί, οφείλουμε να στείλουμε αυτό το μήνυμα στον κόσμο. Προσωπικά δουλεύω με μια διεθνή χορωδία, όπου συμμετέχουν άτομα από διαφορετικές εθνικότητες και θρησκείες. Και είναι πολύ ενδιαφέρον να παρατηρείς ότι μετά από μια βδομάδα τα άτομα αυτά τραγουδούν άλα μαζί και κάθονται μετά τις πρόβες και τις συναυλίες για να συζητήσουν πώς μπορούν να καλυτερεύσουν τα πράγματα. Θέλουν να είναι μαζί και να καταρρίψουν τα σύνορα, που είναι κυρίως στο μυαλό μας. Θα ήταν πολύ ωραίο να παρατηρούσαμε κάτι ανάλογο και στο δικό μας πρότζεκτ, όταν συναντηθούμε όλες μαζί στην Κωνσταντινούπολη. Πέρα από τα εργαστήρια, οι κοπέλες δεν θα μείνουν η κάθε μια στην ομάδα της αλλά θα αναμειχθούν και θα συζητήσουν μεταξύ τους.
Cathy Milliken: Δεν πρέπει να χάνουμε την ελπίδα, ότι μια μουσική συνάντηση μπορεί να αποτελέσει μια πλατφόρμα όπου ο καθένας θα βλέπει τον άλλο ως ίσος προς ίσο – χωρίς πνεύμα ανωτερότητας αλλά πραγματικά σε πλαίσια ισότητας, ελευθερίας και αδελφότητας. Και περιμένουμε ότι το θέμα της εθνικότητας δεν θα έχει σημασία. Φαίνεται ότι για τα μέλη της κάθε χορωδίας δεν έχουν σημασία οι εθνικές γραμμές και τα εθνικά θέματα. Πολύ περισσότερη σημασία έχει η ταυτότητά τους ως γυναίκα, μητέρα, ή επιστήμονας, μηχανικός, κοινωνιολόγος ή κάτι άλλο. Πιστεύω ότι είναι ένα πολύ προοδευτικό πρότζεκτ, στην ίδια σφαίρα στην οποία λειτουργούσε και ο ίδιος ο Μπετόβεν.
