CLIL (Content and Language İntegrated Learning) metodunun xarici dilin tədrisi sahəsindəki rolu gündən-günə böyüməkdədir. Orta və Qərbi Avropa ölkələrində bir çox məktəblər xarici dilin bu yolla öyrənilməsinin impulslarını mənimsəmiş və CLIL dərslərini tətbiq etmişlər.
Bununla bağlı olaraq üç arqument həlledici hesab edilir: birincisi - dil öyrənmə prosesində yüksək prioritetə malik olan və analoq tədris metodlarına gətirib çıxaran empirik-eksperimental yanaşma, xüsusilə də təbiət elmlərində; ikincisi - xarici dilin dərhal tətbiq oluna bilən məzmun ilə autentik konteksdə öyrənilməsi; və üçüncüsü - linqvistik hərəkətlərin konkret və təsvir edilə bilən əşya və proseslərlə əlaqələndirilməsi imkanı.
Bundan əlavə, CLIL təkcə xarici dil öyrənmək ehtimalını artırmır, o həmçinin öyrənənlərin ünsiyyət qurmaq bacarıqlarını inkişaf etdirir. Bu bacarıq iş həyatının və istənilən bir karyeranın uğurlu başlanğıcı üçün əsas xüsusiyyətlərdən biridir.
CLIL metodunun tətbiqi yeni tədris planının yazılmasını tələb etmir. Fənn dərsi çərçivəsində kiçik layihə modulları bunun üçün uyğun bir giriş ola bilər.
CLIL metoduna dair 10 tezis aşağıdakıları əhatə edir:
- İkidilli fənn dərsi yeni bir məktəb fənnini təşkil edir, çünki (mövcud olan) elementlər bir-biri ilə kombinasiya edilir və beləliklə bilik və bacarıqların ötürülməsinin və kəşf edilməsinin yeni növü yaradılır.
- İkidilli fənn dərsi yeni metodik-didaktik yanaşmanı tələb edir: məsələn, şagirdlərin aktivliyinin ön planda olmasını və onların müstəqil şəkildə dil öyrənmə qabiliyyətinin inkişaf etdirilməsini.
- İkidilli fənn dərsində fənnin dildə və dil vasitəsi ilə öyrənilməsi eyni müstəvidə baş verir. Beləliklə daimi olaraq kiçik və böyük miqyaslarda təkrarlanan "dili qəbul etmək, müşahidə etmək, sınaqdan keçirtmək, tətbiq etmək, ərsəyə gətirmək və dərk etmək" kimi dövlər meydana çıxır.
- Ənənəvi xarici dil dərsi fərdlərarası ünsiyyətin təməl bacarıqlarına (basic interpersonal communication skills BICS) gətirib çıxardığı halda, ikidilli fənn tədrisi mürəkkəb düşüncə proseslərini (cognitive academic language proficiency CALP) nitq vasitəsilə ifadə edə biləcək dil qabiliyyətlərinə gətirib çıxardır. Bundan əlavə, məzmuna əsaslanan müzakirə bacarıqları inkişaf etdirilir. Beləliklə ikidilli öyrənmə prosesi əsas bacarıqlara yönəlir.
- İkidilli tədris olunan fənnlər üçün iki fərqli dərs məqsədi nəzərdə tutulmur. Fənn dərsi əsas hesab edilir və öyrənmə məqsədlərini təyin edir.
- Təbiət elmləri, riyaziyyat, informatika və texniki fənnlər ikidilli fənn tədrisi üçün daha uyğun hesab edilir. Öncə ona görə ki, hər ikisi-həm fənn, həm də dil dərsi analoq tədris metodlarına gətirib çıxaran empirik-eksperimental yanaşmaya uyğundur; ikicisi - xarici dil dərhal və autentik konteksdə tətbiq oluna bilən məzmunla öyrənilir; üçüncüsü - linqvistik davranışlar böyük həcmdə konkret və təsvir edilə bilən əşya və proseslərlə əlaqələndirilə bilər.
- İkidilli fənn dərsi birgə işin kooperativ formasını tələb edir. Bu səbəbdən də, bu tip tədris layihə işləri üçün daha münasibdir.
- İkidilli fənn tədrisi yalnız rəsmi-institusional formalarla məhdudlaşdırılmır, əksinə, dərsdənkənar layihələri də nəzərdə tutur.
- İkidilli fənn tədrisi müxtəlif mərhələlərlə baş verə bilər: ən kiçik, bir fənn üzrə mövzuya əsaslanan, çoxhəftəlik layihə modullarından tutmuş, dərs məqsədinə yönəlik yarım və ya bir illik mövzu dövrlərini əhatə edən formalara qədər. Bu tədris üslubu hətta kurrikuluma da çoxillik bir layihə kimi inteqrasiya edilə bilər.
- İkidilli tədrisin tətbiqinə artıq uşaq bağçalarında, həmçinin məktəbəqədər təhsil ocaqlarında - oyun formasında - başlanıla bilər və bunun davamı olaraq ibtidai siniflərdə tətbiq edilə və bundan sonra bütün inkişaf potensiallarının istifadəsi ilə yuxarı siniflərdə də formalaşdırıla bilər.
Daha ətraflı: www.goethe.de/clil