​​​​​​​Όσκαρ 2023
«Ουδέν νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο» – εκτός από ένα σωρό Όσκαρ

Στα φετινά Όσκαρ, τέσσερα χρυσά αγαλματίδια δόθηκαν σε μια γερμανική ταινία. Έτσι, το «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο» του σκηνοθέτη Έντβαρντ Μπέργκερ γράφει κινηματογραφική ιστορία.

«And the Oscar goes to: “All Quiet on the Western Front”!». Τέσσερις φορές ακούστηκε η φράση αυτή στη φετινή απονομή των βραβείων Όσκαρ. Η γερμανική δραματική ταινία με θέμα τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο βραβεύτηκε έτσι σε περισσότερες κατηγορίες από οποιαδήποτε άλλη γερμανική ταινία στο παρελθόν. Η παραγωγή του Netflix διακρίθηκε στις κατηγορίες Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας, Καλύτερης Φωτογραφίας (Τζέιμς Φρεντ), Καλύτερης Μουσικής (Φόλκερ Μπέρτελμαν, κατά κόσμον Hauschka) και Καλύτερης Σκηνογραφίας (Κρίστιαν Μ. Γκόλντμπεκ και Ερνεστίνε Χίππερ). Η ταινία του σκηνοθέτη Έντβαρντ Μπέργκερ ήταν υποψήφια για πέντε ακόμη κατηγορίες – μεταξύ των οποίων, και εκείνη της Καλύτερης Ταινίας.

Το επονομαζόμενο και «Όσκαρ ξένης ταινίας» απονεμήθηκε έπειτα από 15 και πλέον χρόνια ξανά στη Γερμανία. Πρωτύτερα, το πολυπόθητο βραβείο είχαν πάρει το 1980 η μεταφορά στη μεγάλη οθόνη του μυθιστορήματος Το τενεκεδένιο ταμπούρλο από τον Φόλκερ Σλέντορφ, το 2003 η δραματική ταινία «Πουθενά στην Αφρική» της Καρολίνε Λινκ και το 2007 το δράμα με θέμα τη Στάζι «Οι Ζωές των Άλλων» του Φλόριαν Χένκελ φον Ντόννερσμαρκ.

Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που μια ταινία με τον συγκεκριμένο τίτλο εκπροσωπείται στα Όσκαρ. Η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά ήταν μια αμερικανική παραγωγή η οποία το 1930 κέρδισε μάλιστα το βραβείο της Καλύτερης Ταινίας. Την ίδια χρονιά απαγορεύτηκε στη Γερμανία από τους εθνικοσοσιαλιστές.

​​​​​​Η αντιπολεμική ταινία του Μπέργκερ είναι μια νέα κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Έριχ Μαρία Ρέμαρκ. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο μαθητής Πάουλ Μπόυμερ (τον οποίο υποδύεται ο Φέλιξ Κάμμερερ) κι οι φίλοι του παρουσιάζονται όλο ενθουσιασμό για να καταταγούν, αφού ένας δάσκαλος τούς ενθαρρύνει με έναν πατριωτικό λόγο να πάνε να πολεμήσουν. Στα χαρακώματα του Δυτικού Μετώπου, ο Πάουλ αντί για τη μεγάλη περιπέτεια βιώνει τη φρίκη του πολέμου: την ωμότητα, τον άσκοπο θάνατο. Η ταινία δεν ωραιοποιεί τίποτα, δείχνει αιματηρές μάχες σε ένα σκηνικό βυθισμένο στη λάσπη, δίχως ήρωες, δίχως πάθος.

Ανάμεσα στην κινηματογραφική μεταφορά και στο βιβλίο υπάρχουν, ωστόσο, κάποιες διαφορές. Τα κεφάλαια της άδειας του Πάουλ και της ολιγοήμερης επιστροφής του στην πατρίδα δεν συμπεριλήφθηκαν στην ταινία. Αντίθετα, προστέθηκε μια παράλληλη πλοκή, στην οποία ο πολιτικός Ματτίας Έρτσμπεργκερ (τον οποίο υποδύεται ο Ντάνιελ Μπρυλ) προσπαθεί να διαπραγματευτεί μια κατάπαυση πυρός με τους Γάλλους. Αυτές οι αποκλίσεις από το μυθιστόρημα δέχτηκαν εν μέρει κριτική. Παρ’ όλα αυτά, το «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο» γνώρισε μεγάλη επιτυχία σε παγκόσμιο επίπεδο από τη στιγμή που κυκλοφόρησε: το πολεμικό δράμα του Έντβαρντ Μπέργκερ απέσπασε ήδη επτά διακρίσεις στα βρετανικά κινηματογραφικά βραβεία BAFTA, ανάμεσα στις οποίες και εκείνη της Καλύτερης Ταινίας.

Αυτό ίσως οφείλεται και στο αντιπολεμικό μήνυμα που μεταφέρει η ταινία. Λόγω του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η ταινία αποκτά μια ανέλπιστη επικαιρότητα και δείχνει με τρόπο που εντυπώνεται στον θεατή τις καταστροφικές συνέπειες που έχει ο πόλεμος σε ανθρώπους οι οποίοι σύρθηκαν σε αυτόν.