Γρήγορη πρόσβαση:

Απευθείας μετάβαση στο περιεχόμενο (Alt 1) Απευθείας μετάβαση στην κύρια πλοήγηση (Alt 2)

Podcasts
ΣΕ ΟΞΕΙΣ ΤΟΝΟΥΣ

Σε αντίθεση με τα άλλα μίντια, ο χώρος των podcasts διακρίνεται για ποικιλομορφία και πολυφωνία του.
Σε αντίθεση με τα άλλα μίντια, ο χώρος των podcasts διακρίνεται για ποικιλομορφία και πολυφωνία του. | Φωτ. (λεπτομέρεια): © picture alliance/Zoonar/Lev Dolgachov

​Η πολιτισμική ποικιλομορφία της Γερμανίας εν μέρει μόνο αντικατοπτρίζεται στο τοπίο των μίντια. Διαφορετική είναι η κατάσταση στον χώρο των podcasts. Εκεί οι μειονότητες μιλούν για όσα τους απασχολούν.

του Stefan Fischer

Η γερμανική κοινωνία παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ποικιλομορφία από ποτέ μέσα στην ιστορία της. Όμως, παρόλο που στη χώρα αυτή συμβιώνουν άνθρωποι με πολύ διαφορετικές εθνικές καταβολές και από πολύ διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα, είναι δύσκολο για τις μειονότητες να ακουστούν στα μέσα ενημέρωσης. Οι αίθουσες σύνταξης πολλών εφημερίδων, ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών εξακολουθούν να παρουσιάζουν μια πολύ μικρότερη πολυφωνία απ’ ό,τι η κοινωνία. Αισθητά καλύτερη είναι η κατάσταση στα podcasts, όπου πλέον υπάρχει μια ολόκληρη σειρά δημοφιλών εκπομπών από ανθρώπους που είτε έχουν μεταναστευτικό υπόβαθρο είτε θεωρούνται ότι ανήκουν σε μια μειονότητα για άλλους λόγους. Πολλοί από αυτούς συζητούν το θέμα της ποικιλομορφίας στα podcasts τους.
 

ΘΕΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ στην κληρωτιδα

Ο Oliver Polak δεν είναι μόνο δημιουργός του podcast «Besser als Krieg», αλλά και συγγραφέας και κωμικός. Ο Oliver Polak δεν είναι μόνο δημιουργός του podcast «Besser als Krieg», αλλά και συγγραφέας και κωμικός. | Φωτ. (λεπτομέρεια): © picture alliance/SvenSimon/Elmar Kremser Αυτό το κατορθώνει με ιδιαίτερα κομψό τρόπο ο Oliver Polak, στο podcast του Besser als Krieg («Καλύτερα από πόλεμο»), που δημιούργησε για τη δημόσια ραδιοτηλεόραση του Βερολίνου-Βρανδεμβούργου. Ο Polak είναι γιος ενός Εβραίου ο οποίος επιβίωσε από το Γκέτο της Ρίγας και το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Burggraben στο Ντάντσιχ. Σε κάθε επεισόδιο έχει δύο καλεσμένους που δεν ανήκουν στη γερμανική κοινωνία της πλειοψηφίας, και συζητά μαζί τους για τέσσερα κάθε φορά διαφορετικά θέματα, τα οποία προηγουμένως επιλέγονται με κλήρο: Άλλοτε μιλάνε για το χιούμορ, άλλοτε για τον ρατσισμό και άλλοτε για την πατρίδα. Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται αποκλειστικά για θέματα που επηρεάζουν άμεσα κυρίως τις μειονότητες –όπως ο αποκλεισμός, η ταυτότητα και η ισότητα ευκαιριών–, αλλά για πράγματα που αφορούν τον καθένα. Έτσι, το Besser als Krieg προσφέρει μια πολυφωνία απόψεων σε ζητήματα που δεν έχουν απαραίτητα σχέση με την ίδια την ποικιλομορφία.

Οι πρώτοι καλεσμένοι του Besser als Krieg ήταν η Anna Dushime και η Alice Hasters. Οι δύο γυναίκες έχουν δικά τους podcasts, στα οποία συζητούν γεγονότα της επικαιρότητας από τη δική τους σκοπιά. Στο podcast Hart unfair («Σκληρά άδικο»), η Αφρογερμανίδα Anna Dushime σχολιάζει τακτικά μαζί με την Yelda Türkmen και τον Ari Christmann θέματα ρατσισμού και σεξισμού στη γερμανική κοινωνία. Ο τίτλος του podcast θυμίζει ένα δημοφιλές πολιτικό talkshow της γερμανικής τηλεόρασης. Σε συνέντευξη που έδωσε στην Tageszeitung (taz) η Dushime δήλωσε ότι το podcast δεν είναι μια απευθείας κριτική στην τηλεοπτική εκπομπή Hart aber fair («Σκληρό αλλά δίκαιο»). Συμπλήρωσε ωστόσο ότι οι τρεις τους θέλουν να δώσουν μια διαφορετική οπτική από εκείνη των τηλεοπτικών talkshow, στα οποία δίνεται βήμα λόγου στα ίδια πάντα λευκά άτομα. Ο τίτλος Hart unfair, όπως εξήγησε η Dushime, αναφέρεται αφενός στο ότι έχουν δεχτεί επανειλημμένως προσβλητική κριτική. Από την άλλη, δεν φοβούνται να κάνουν σκληρή κριτική σε ανθρώπους που εκφράζονται κατά της ένταξης και της ποικιλομορφίας.

Η Alice Hasters πάλι εγκαινίασε το 2016 μαζί με την ηθοποιό και ντουμπλέζ Maximiliane Häcke το podcast Feuer und Brot («Φωτιά και ψωμί»). Η δημοσιογράφος Hasters κυκλοφόρησε το 2020 το μπεστ-σέλερ της με τίτλο Was weiße Menschen nicht über Rassismus hören wollen, aber wissen sollten («Αυτά που οι λευκοί δεν θέλουν ν’ ακούσουν για τον ρατσισμό αλλά θα έπρεπε να γνωρίζουν»). Οι δύο γυναίκες συζητούν για σημαντικά ζητήματα που αφορούν την κοινωνία και την ποπ κουλτούρα αλλά και για προσωπικά θέματα. Όμως, ακόμη και όταν η συζήτηση περιστρέφεται φαινομενικά γύρω από την ψυχαγωγία ή ιδιωτικής φύσης υποθέσεις, συνήθως θίγονται πτυχές όπως ο φεμινισμός, το πρόβλημα της πολιτισμικής οικειοποίησης, ο τοξικός ανδρισμός ή η αφρογερμανική ταυτότητα της Hasters.
Η Alice Hasters (αριστερά) δημιούργησε το 2006 μαζί με τη Maximiliane Häcke (δεξιά) το podcast «Feuer und Brot», όπου συχνά συζητιέται και η αφρογερμανική της ταυτότητα. Η Alice Hasters (αριστερά) δημιούργησε το 2006 μαζί με τη Maximiliane Häcke (δεξιά) το podcast «Feuer und Brot», όπου συχνά συζητιέται και η αφρογερμανική της ταυτότητα. | Φωτ. (λεπτομέρεια): © picture alliance/Geisler-Fotopress/Jens Krick και © picture alliance/BREUEL-BILD

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ της ΠΟικιλομορφιασ μας αφορουν ολουσ

Το podcast συνεντεύξεων Kompressor («Κομπρέσορας») αποδεικνύει ότι οι συζητήσεις για τον ρατσισμό, τον σεξισμό και την έλλειψη ισότητας και πολυφωνίας δεν γίνονται μόνο από άτομα που πλήττονται άμεσα από όλα αυτά. Το Kompressor είναι μια παραγωγή του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού καναλιού Deutschlandfunk Kultur και τόσο οι παρουσιαστές όσο και οι καλεσμένοι ανήκουν κατά κανόνα στην κοινωνία της πλειοψηφίας. Οι συνεντεύξεις διάρκειας 6-10΄ πραγματεύονται ωστόσο συχνά πολιτισμικά ζητήματα, στα οποία εμπεριέχεται και το θέμα της ποικιλομορφίας: τον ρατσισμό στα παιδικά βιβλία, τα πολιτικά ποπ τραγούδια ή το ερώτημα του ποιος δικαιούται να μεταφράζει τα κείμενα μιας μαύρης ποιήτριας.

Η συγγραφέας και δημοσιογράφος Sibel Schick διάλεξε ένα πολύ ιδιαίτερο φορμά που δεν χρειάζεται ούτε καλεσμένους ούτε διάλογο. Τα επεισόδια του podcast της Scharf mit alles («Σκληρή με τα πάντα») είναι μονόλογοι που μπορούν να φτάνουν τα 20 λεπτά σε διάρκεια. Παρ’ όλα αυτά, στον κόσμο αρέσει να ακούει την ομιλήτρια που γεννήθηκε στην Τουρκία και ζει από το 2009 στη Γερμανία. Το Scharf mit alles ασχολείται συχνά με τη βία και τα θέματα των δύο φύλων. Για παράδειγμα, η Schick εξετάζει αν η κρίση του κορωνοϊού έχει διαφορετικό αντίκτυπο στους άντρες και στις γυναίκες, ή το πώς σε ορισμένες δημόσιες συζητήσεις τα θύματα μετατρέπονται σε θύτες – και το αντίστροφο.

Όλα τα podcasts που αναφέρθηκαν θέτουν υπό αμφισβήτηση απόψεις που είναι ακόμη εδραιωμένες στην κοινωνία της πλειοψηφίας. Οι δημιουργοί τους θέλουν να αλλάξουν τον τρόπο σκέψης, ξεκινώντας από το να κατονομάσουν τα προβλήματα και να μιλήσουν για αυτά. Κι όταν χρειάζεται, σε οξείς τόνους.