Κουζίνα και οικιακός χώρος – Αναπαραστάσεις θηλυκότητας στον απόηχο του Bauhaus
Παρά την επίσημη πολιτική του Bauhaus περί «απόλυτης ισότητας» (Gropius), θέσεις φοίτησης για τις γυναίκες στη Σχολή προβλέπονταν, ως επί το πλείστον σε «γυναικείες» μορφές τέχνης ή επαγγελματικούς κλάδους, π.χ. στην υφαντουργία. Υπήρξαν όμως και γυναίκες που δεν πτοήθηκαν και διακρίθηκαν στο χώρο των εικαστικών τεχνών, της φωτογραφίας, του φιλμ. Στο χώρο της αρχιτεκτονικής και του design διακρίθηκε η Margarete Schütte-Lihotzky (1897–2000), η πρώτη γυναίκα που σπούδασε αρχιτεκτονική στη Βιέννη. Η Margarete Schütte-Lihotzky καθόρισε σημαντικά το κίνημα Neues Bauen (Νέα Αρχιτεκτονική | Νέο Οικοδομείν) της δεκαετίας του 1920, ένα πρόγραμμα οικιστικής ανάπτυξης των πόλεων μέσω μιας μοντέρνας λειτουργικής αρχιτεκτονικής, με σημαντικότερο όλων εκείνο της Φραγκφούρτης, το λεγόμενο «Das neue Frankfurt» (Η νέα Φραγκφούρτη).
Μ’ ένα επιτελείο νεαρών αρχιτεκτόνων, πολεοδόμων και σχεδιαστών, αλλά και τη συμμετοχή τοπικών κατασκευαστικών εταιρειών και απασχολώντας ανέργους, το καινοτόμο πρόγραμμα «Das neue Frankfurt» ανταποκρίθηκε με τη βιομηχανοποίηση και την τυποποίηση σε οικιστικές ανάγκες της πόλης, χτίζοντας αρχικά 8000 κοινωνικές κατοικίες, όπου κάθε διαμέρισμα διέθετε μπάνιο, ηλεκτρισμό και με μια ΕΝΤΟΙΧΙΣΜΕΝΗ κουζίνα που πέρασε στην ιστορία ως «Η ΚΟΥΖΙΝΑ ΤΗΣ ΦΡΑΓΚΦΟΥΡΤΗΣ». Την κουζίνα αυτή σχεδίασε η Margarete Schütte-Lihotzky, εκλογικεύοντας τη δουλειά της νοικοκυράς, εξοικονομώντας χώρο και χρόνο, με στόχο την οικονομική και προσωπική ανεξαρτησία της γυναίκας.
Πώς εξελίχθηκε όμως η πρόσληψη αυτού του παραδοσιακά γυναικείου χώρου, η λειτουργικότητα της εντοιχισμένης κουζίνας, από τις ίδιες τις γυναίκες; Και πώς θα ήταν άραγε η καθημερινότητα σ’ ένα σπίτι χωρίς κουζίνα;
Οι γυναίκες της βραδιάς αναστοχάζονται και σχολιάζουν με φιλμ, μουσική, λόγο …
@ Gerbil, Wikimedia Commons
Η ΚΟΥΖΙΝΑ ΤΗΣ ΦΡΑΓΚΦΟΥΡΤΗΣ (1929, 8´)
του Paul Wolff, Design: Margarete Schütte-Lihotzky
Βωβή με ζωντανή μουσική
(γερμανικοί και αγγλικοί μεσότιτλοι)
@ Courtesy of Martha Rosler and LUX, London
SEMIOTICS OF THE KITCHEN (1975, 7´)
της Martha Rosler
(χωρίς διαλόγους, 26 λέξεις στα Αγγλικά)
Το αλφάβητο της κουζίνας. Τα συστατικά της καθημερινότητας της νοικοκυράς. Παρωδία με την ίδια την κινηματογραφίστρια σ’ ένα φεμινιστικό show μαγειρικής, ειρωνείας, κριτικής …
@ Gerbil, Wikimedia Commons
ΤΟ ΝΤΟΥΛΑΠΙ ΚΑΙ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΤΗΣ ΚΟΥΖΙΝΑΣ (ή Η κουζίνα Haarer, 1926, 10´)
Διαφήμιση
Βωβή με ζωντανή μουσική
(γερμανικοί και αγγλικοί μεσότιτλοι)
Μια γυναίκα επιδεικνύει τη λειτουργικότητα ντουλαπιών και αποθηκευτικών χώρων, κατασκευασμένων από την εταιρεία Haarer που είχε συνεργαστεί με το πρόγραμμα της Φραγκφούρτης.
@ Fondation Chantal Akerman photos
SAUTE MA VILLE (1968, 12´)
της Chantal Akerman
(χωρίς διαλόγους)
Κόπια: Cinemathèque Royale de Belgique
«Γκρίζος ουρανός. Γκρίζα σπίτια. Χρώμα γκρί – όχι λαμπερό ασπρόμαυρο. Η κάμερα κοιτά προς τα πάνω, τις προσόψεις: Μπετόν – Θλίψη στις Βρυξέλλες. Μετά απ’ αυτήν την εισαγωγή το φιλμ, το ντεμπούτο της Βελγίδας κινηματογραφίστριας Chantal Akerman, γυρισμένο από την ίδια, εξελίσσεται ραγδαία και με σφοδρότητα: Μια νεαρή, η ίδια η 18χρονη Chantal Akerman, ορμά σαν σίφουνας στις σκάλες. Φτάνει πάνω. Κλειδώνεται στο μικρό το κουζινάκι της, σφραγίζει με ταινία τις χαραμάδες σε πόρτα και παράθυρα και βράζει μακαρόνια. Τα κουζινικά καταλήγουν στο πάτωμα. Το καθαρίζει φορώντας αδιάβροχο και πλημμυρίζει την κουζίνα νερά. Το γυάλισμα των παπουτσιών είναι διασκέδαση: Όπως και ο Τσάρλι Τσάπλιν βάφει και τις κάλτσες επιμελώς με μαύρη μπογιά. Μετά ακολουθεί ένας μικρός χορός – λαλαλα – la danse! Αστείο και παράξενο το πώς τα πράγματα ξεφεύγουν στη συνέχεια. Η νεαρή γυναίκα σκάει ένα μπαλόνι, καίει ένα γράμμα, ανοίγει τον διακόπτη του γκαζιού και τινάζει εαυτόν, κουζίνα, ρουτίνα της νοικοκυράς κι όλη την πόλη στον αέρα. BANG! Η κουζίνα έχει γίνει ένα έργο δωματίου, όπου συνυπάρχουν χιούμορ και σοβαρότητα, εξέγερση κι απόγνωση, χαρούμενη αναρχία και (αυτό)καταστροφική ενέργεια. Ένα φιλμ ανάμεσα στο slapstick και στο αμόκ.»
Το κείμενο έγραψε η Birgit Kohler, Arsenal – Ινστιτούτο Κινηματογράφου και Video Art, Βερολίνο.
Τις βωβές ταινίες συνοδεύουν με ζωντανή μουσική η Θάλεια Ιωαννίδου και η Τζελίνα Πάλλα από τις MiniMaximum improVision.
Άλκηστη Ευθυμίου, κοινωνική ανθρωπολόγος
Μάρω Κρούσκα, αρχιτέκτων-μηχανικός
Σοφία Ντώνα, εικαστικός, αρχιτέκτων και συντονίστρια της βραδιάς
Επιμέλεια εκδήλωσης: Σοφία Ντώνα
Πίσω
