Giro d'Italia
Wielrennen in het roze
De bedenkers van de Giro d’Italia of de Ronde van Italië lieten zich inspireren door de Fransen: hun grote voorbeeld was de Tour de France. De Ronde van Frankrijk was immers het model waarop een grote groep wielerliefhebbers en wielrenners uit heel Europa zich baseerden toen ze vormgaven aan de Giro, een wedstrijd die almaar internationaler zou worden en waarvan het traject uiteindelijk ook door andere landen zou lopen.
Von Luca Gregorio
“De Giro d’Italia oefent een bijzondere aantrekkingskracht uit, die elke weekdag in een zondag verandert.” Het is een uitspraak van Indro Montanelli, een van de belangrijkste journalisten van Italië. En Montanelli heeft gelijk: de Giro is niet zomaar een opeenvolging van ritten, aankomsttijden en klassementen, van winnaars en verliezers, maar staat vooral ook voor de expressieve kracht van een land dat elk jaar, met elke nieuwe editie van de wedstrijd iets nieuws over zichzelf vertelt, aan de hand van de locaties, berglandschappen, straten en parken, steden en dorpen, grote gebeurtenissen en opvallende persoonlijkheden. De Giro – wegens de roze trui voor de leider in het klassement ook de Corsa Rosa genoemd – is de nalatenschap van een natie, die van generatie op generatie wordt doorgegeven door alle liefhebbers van de wielersport: Italianen, Europeanen, wereldburgers.
De Ronde van Italië door de jaren heen
De eerste Giro vond plaats op 13 mei 1909 en was een initiatief van Eugenio Camillo Costamagna, uitgever van de Italiaanse krant La Gazzetta dello Sport (die overigens op roze papier gedrukt wordt), en twee van zijn redacteurs. De drie vochten in die tijd voor het voortbestaan van hun krant en lieten zich voor hun etappekoers inspireren door de Fransen: de Tour de France diende als voorbeeld. De Giro is dus al meer dan 100 jaar oud, en is door de jaren heen almaar internationaler geworden. In mei 1909 stonden om 2.53 uur ‘s morgens in Milaan 127 wielrenners aan de start – 122 Italianen en amper vijf buitenlanders: vier Fransen en een Oostenrijker. In mei 2018 namen 176 renners aan de Giro deel, van wie 45 Italianen en 131 buitenlanders.
De eerste 40 jaar werd de wedstrijd steevast gewonnen door Italianen. Pas in 1950 wist de Zwitser Hugo Koblet die traditie te doorbreken, maar dan nog slaagden tot 1967 maar zes buitenlanders erin de eindoverwinning te behalen. En toen kwam Eddy Merckx. Hij was zo ambitieus dat men hem “de kannibaal” noemde. In de periode 1968-1974 won hij maar liefst vijf van de zeven edities van de Giro, waarmee hij een van de belangrijkste hoofdstukken uit de Italiaanse wielergeschiedenis schreef. Verder lieten ook de Spaanse wielergigant Miguel Indurain en zijn Franse collega Bernard Hinault hun sporen na in Italië.
De Giro heet voluit “Giro d’Italia”, maar verbindt ons inmiddels allemaal. Van de 101 wedstrijden die tot nog toe hebben plaatsgevonden, zijn er 13 buiten Italië gestart. Ook dat is een teken dat de Giro door de jaren heen almaar internationaler is geworden: tot 1996 werd het startschot maar vijf keer buiten de grenzen van Italië gegeven. De voorbije 20 jaar gebeurde dat acht keer, waarvan vijf keer in de jongste acht jaar.
Etappekoers als cultureel erfgoed
De Corsa Rosa is dus een echt Europees cultuurgoed. De rode draad, het traject in etappen, is vaak verbonden met bijzondere gebeurtenissen, persoonlijkheden of plaatsen met een rijke geschiedenis, en vertelt prachtige verhalen. Nemen we als voorbeeld de Giro d’Italia 2018, toen de wedstrijd begon in Jeruzalem en de laatste rit eindigde in Rome: het traject van deze editie verbond de twee heilige, eeuwige steden, en liep precies halverwege door Assisi. Geniaal.
Elk jaar in mei wordt de Giro d’Italia gereden | Foto (fragment): © Elianto Film
Dat alles is mogelijk gemaakt door Vincenzo Torriani, koersdirecteur van de wielerwedstrijd. Veertig jaar lang – van 1949 tot 1993 – bepaalde hij het traject van de Giro. En hij had vaak geniale ideeën. Zo bracht hij in 1973 hulde aan de zes stichtende leden van de Europese Unie, door de Corsa Rosa van start te laten gaan in België en de wedstrijd vervolgens via Duitsland, Nederland, Luxemburg en Frankrijk weer richting Italië te leiden. Een duidelijke boodschap van eenheid en verbondenheid, nog versterkt door de zeggingskracht van een sport die grenzen noch afwijzingen kent.
Grenzeloos en verbindend
Iedereen wordt evenzeer aangemoedigd, iedereen rijdt samen: dit is een sport waarbij een advocaat broederlijk naast een vuilnisman rijdt, evengoed als een Colombiaan naast een Rus. Geen grenzen, geen scheiding – een concept dat ook een fundament van de Europese Unie moet zijn.
De Giro d’Italia wordt almaar internationaler: tijdens de eerste 40 jaar waren de winnaars steevast Italianen; de jongste jaren komen de winnaars van over de hele wereld. | Foto (fragment): © Elianto Film