Filosofisch Café
Denken is ons zesde zintuig, betoogt Markus Gabriel, een van de belangrijkste Duitstalige filosofen van dit moment, in zijn nieuwste boek De zin van denken (oorspronkelijke titel: Der Sinn des Denkens / vertaling: Mark Wildschut).
Hoe kan het denken ons een richting geven in de wereld van vandaag, waarin verstandige reflectie verder weg lijkt dan ooit? Markus Gabriel laat in zijn kenmerkende lichtvoetige stijl zien dat filosofisch nadenken ons kan wapenen tegen de stroom van propaganda, nepnieuws en andere onzin die ons dagelijks overspoelt via de sociale en traditionele media.
Daarbij benadert hij denken als een zintuig: net als horen, zien, proeven, ruiken en voelen, betasten wij al denkend de werkelijkheid. Precies deze eigenschap van het denken is tegenwoordig in de vergetelheid geraakt, doordat denken veelal wordt geduid in termen uit het technowetenschappelijke discours.
Volgens Gabriel doet dit het denken ernstig tekort, en is het van groot belang te achterhalen wat denken eigenlijk is, om te voorkomen dat we het slachtoffer worden van de digitalisering en veranderen in hopeloze infojunks en technozombies.
Stemmen in de pers
- 'Markus Gabriel is de jonge god van de Duitse filosofie. Zijn boeken zijn speels en zitten vol met alledaagse voorbeelden, grappige overdrijvingen en verwijzingen naar de populaire cultuur.' – de Volkskrant
- 'Met zijn neorealisme slaat Gabriel een brug tussen academische filosofie en publieksfilosofie.' – Sjoerd de Jong in NRC Handelsblad
Op 4 september zal de Nederlandse filosoof, schrijver en journalist Florentijn van Rootselaar in het Goethe-Institut Amsterdam met Markus Gabriel over diens boek in gesprek gaan.
Markus Gabriel (1980) wordt de jonge god van de Duitse filosofie genoemd. Gabriel verwierf zijn status van briljant filosoof mede door zijn benoeming als jongste hoogleraar van Duitsland. Daarnaast schreef hij filosofische bestsellers en ontwikkelde hij zelfs een nieuwe filosofische stroming: Nieuw Realisme.
Markus Gabriel is opgeleid als filoloog en filosoof; op zijn 29e werd hij de jongste filosofieprofessor van Duitsland. Momenteel is hij hoogleraar aan de universiteit van Bonn, maar zijn aanstellingen strekken zich al even ver uit als zijn denken. Gabriel is onder meer (gast)professor geweest in Berkeley, Rio de Janeiro, Aarhus, München, Lissabon, Parijs en Florence. Als waar kosmopoliet spreekt Gabriel dan ook Engels, Frans, Portugees, Italiaans en Spaans, daarnaast is hij het Chinees, Latijn, oud-Grieks en Hebreeuws machtig.
Als publieksfilosoof denkt Gabriel op inzichtelijke wijze na over fundamentele zijnsvragen. Wat is de wereld? Wie zijn wij? Hoe kennen wij de wereld? Het lucide antwoord op deze vragen formuleert Gabriel in zijn boeken
Waarom de wereld niet bestaat en
Waarom wij vrij zijn als we denken.
Anders dan bovenstaande vragen misschien doen vermoeden, stelt Gabriel zich met zijn Nieuw Realisme ten doel om de metafysica met wortel en tak uit te roeien. Volgens Gabriel werden deze vragen steeds beantwoord vanuit een allesomvattend kader. Of het nu religie betreft of wetenschappelijk materialisme, beide gaan uit van een geloof in een laatste grond. Het is juist dit geloof in een ultiem verklaringsmodel waar het Nieuw Materialisme mee afrekent.
Zonder te vervallen in een simpel relativisme stelt Gabriel dat er niet één wereld bestaat. Er bestaan juist oneindig veel perspectieven, of zinvelden, waarmee wij toegang hebben tot de wereld. Deze explosie van overkoepelende systemen in een veelheid aan perspectieven is volgens Gabriel een enorme bevrijding. De reductie van de mens tot één domein – brein, ziel of etniciteit – is niet langer mogelijk.
Florentijn van Rootselaar is filosoof, schrijver en journalist. Hij was senior redacteur bij
Filosofie Magazine. Dit jaar werkt hij aan een boek over wijsheid in de eenentwintigste eeuw. Daarnaast schrijft hij voor verschillende media zoals
Trouw over filosofie en actualiteit.
I.s.m.
Boom Uitgevers.
Terug
