Gesprek Arnon Grunberg, Ingvild Richardsen en Martin Hielscher: Grete Weil – 'Der Weg zur Grenze'

Arnon Grunberg, Ingvild Richardsen en Martin Hielscher in gesprek over vervolging, vlucht, ballingschap en trauma

De Duits-joodse schrijfster Grete Weil vluchtte in 1935, op 29-jarige leeftijd, met haar man Edgar voor de nazi's naar Nederland in ballingschap. In Amsterdam, tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog, voortdurend bedreigd door ontdekking door de Duitse bezetters, schreef zij de autobiografische roman Der Weg zur Grenze, die bijna 80 jaar verloren bleef en dit jaar werd uitgegeven door C.H. Beck Verlag.
In Der Weg zur Grenze beschrijft Grete Weil haar eigen verhaal en dat van haar man, die in 1941 in het concentratiekamp Mauthausen werd vermoord – een sleutelroman die bijna 80 jaar lang onontdekt en ongepubliceerd bleef. Ingvild Richardsen ontdekte de roman in een literair archief in München.
In wezen vertelt de roman het liefdesverhaal van Grete Weil en haar man Edgar Weil, gefictionaliseerd en van het autobiografische naar het exemplarische getild. Het is ook het verhaal van de politisering van een opgeleide, gecultiveerde bourgeoisie en een unieke beschrijving van de veranderingen in het dagelijks leven, gezinnen en instellingen sinds de nazi's in 1933 aan de macht kwamen.
Der Weg zur Grenze verschijnt in het voorjaar van 2023 in Nederlandse vertaling bij Uitgeverij Meulenhoff.

Na haar studie Duits in München ging Grete Weil (1906-1999) in de leer als fotografe. In 1935 volgde zij haar man Edgar Weil in ballingschap naar Amsterdam, waar zij een fotostudio overnam en na de bezetting van Nederland door de Duitsers enerzijds werkte voor de Judenrat en anderzijds vanaf de herfst van 1943 in verzet en onderduik meehielp aan de opbouw van de antifascistische Hollandgruppe Freies Deutschland. Zij schreef de meeste stukken voor het poppentheater Das gefesselte Theater, dat zij op kerstavond 1943 ondergronds opende. Na het einde van de nazi-overheersing leefde zij in de Bondsrepubliek en wijdde haar literaire werk voornamelijk aan de herinnering aan de vervolging en uitroeiing van de Europese Joden en hun voorgeschiedenis. Tot haar publicaties behoren Tramhalte Beethovenstraat (1963/2021), Meine Schwester Antigone (1980) en Leb denn ich, wenn andere leben (1998). Zij ontving onder meer de Toekanprijs van de stad München, de Geschwister-Scholl-prijs, de Carl-Zuckmayer-medaille en de Beierse Orde van Verdienste.

Arnon Grunberg (* 1971, Amsterdam) is een Nederlandse schrijver en acteur. Hij schrijft meestal onder de naam Arnon Grunberg, maar maakte ook enige tijd gebruik van het heteroniem Marek van der Jagt.
Grunberg is een gevierde en vaak bekroonde romanschrijver, woonachtig te New York. Zijn werk is vertaald in zesentwintig talen.
Van 2010 tot 2018 schreef hij de dagelijkse column Voetnoot op de voorpagina van de Volkskrant.

Ingvild Richardsen | © Daniel Biskup Ingvild Richardsen is een Duitse literatuur- en cultuurwetenschapper, auteur en tentoonstellingscurator. Zij doet onderzoek naar vrouwenbewegingen, vergeten auteurs uit de 19e en 20e eeuw, joods erfgoed en de nazitijd, en moderne kunststromingen zoals de Jugendstil. Zij woont in München en doceert en onderzoekt aan de Universiteit van Augsburg. Onlangs publiceerde ze Leidenschaftliche Herzen, feurige Seelen – Wie Frauen die Welt die Welt veränderten (2019) en Die modernen Frauen des Atelier Elvira in München und Augsburg – 1887-1908 (2022).

Martin Hielscher (* 1957, Hamburg) is een Duitse uitgever, auteur, criticus, vertaler en ereprofessor aan de Otto Friedrich Universiteit van Bamberg. Hij studeerde moderne Duitse literatuur en filosofie aan de Universiteit van Hamburg. Hij promoveerde in 1987 bij Karl Robert Mandelkow op zijn proefschrift Zitierte Moderne – Poetische Erfahrung und Reflexion in Wolfgang Koeppens Nachkriegsromane en Jugend.
Sinds 2001 werkt hij in München bij C.H. Beck Verlag als programmamanager fictie.
  Genootschap Nederland Duitsland i.s.m. het Goethe-Institut Niederlande.
 

Terug