Upiory przeszłości
25 lat jedności Niemiec – 3 października 1990 r. wraz ze zjednoczeniem zakończyła się trwająca cztery dekady era podzielonych Niemiec. Od tego czasu Niemcy, a w szczególności Berlin, zmieniły się. Miasto, w którym stał mur zmieniło się w międzynarodową metropolię i magnes przyciągający odwiedzających. Czy lata podziału zostały zapomniane? Z okazji tej rocznicy Goethe.de poprzez zdjęcia zrobione dziś przypomina historię z wczoraj.
Za punkt wyjścia w tym projekcie fotograficznym posłużyły historyczne zdjęcia różnych miejsc w Berlinie pochodzące z okresu od początku budowy muru aż do zjednoczenia. Axel Ehrlicher i Bettina Rehmann sfotografowali te miejsca z niemal tej samej perspektywy i stworzyli nową kompozycję, w której przeszłość spotyka się z teraźniejszością.
Brama Brandenburska
To jedna z głównych atrakcji turystycznych w Berlinie i popularny obiekt do fotografowania – historyczna Brama Brandenburska. 13 sierpnia 1961 r. urzędujący wtedy burmistrz Berlina Willy Brandt (w środku; na prawo od niego pastor i polityk SPD Heinrich Albertz), zasięgał informacji o trwających działaniach na granicy sektorów w Berlinie. Poprzedniej nocy została ona szczelnie zamknięta, za wyjątkiem kilku przejść. Wczesnym rankiem rozpoczęto budowę zapory.
Checkpoint Charlie przy Friedrichstraße
Radzieckie czołgi stojące 28 października 1961 r. przy Checkpoint Charlie przy Friedrichstraße – przejściu pomiędzy sektorami dla dyplomatów i cudzoziemców – jako sygnał ostrzegawczy będący reakcją na amerykańskie czołgi wysłane wcześniej bezpośrednio na granicę pomiędzy Berlinem Wschodnim i Zachodnim. Po konfliktach zimnej wojny dziś nie ma już śladu – Friedrichstraße to jedna z najpopularniejszych ulic zakupowych w Berlinie.
Most Glienicker Brücke łączący dzielnicę Wannsee i Poczdam
Dziś most Glienicker Brücke jest jednym z najważniejszych połączeń między Berlinem i Poczdamem; wcześniej stanowił granicę pomiędzy NRD a Berlinem Zachodnim. Przez długi czas jedynie wojsko mogło tędy przejeżdżać. Podczas zimnej wojny na tym moście trzy razy odbyła się wymiana wysokich rangą agentów, w tym 10 lutego 1962 r. Ku powszechnemu zaskoczeniu Związek Radziecki uwolnił amerykańskiego pilota Gary Francisa Powersa i przekazał go Amerykanom. W zamian za to Stany Zjednoczone uwolniły radzieckiego szpiega Rudolfa Iwanowicza Abla. To historyczne zdjęcie powstało tuż po wymianie.
Most Oberbaumbrücke w dzielnicy Friedrichshain-Kreuzberg
Ten most sklepieniowy nad Szprewą nie tylko nocą jest punktem spotkań i miejscem imprezowym dla spragnionych wrażeń. Powód do świętowania mieli także mieszkańcy Berlina Zachodniego wieczorem 19 grudnia 1964 r. przechodząc przez przejście graniczne przy moście Oberbaumbrücke – mogli odwiedzić swoje rodziny we wschodniej części miasta na Boże Narodzenie. Porozumienie o przepustkach zawarte w poprzednim roku pozwoliło czasowo nieco otworzyć kamienny mur między Berlinem Wschodnim i Zachodnim.
Alexanderplatz
Tutaj niewiele się zmieniło – tak dawniej, jak i dziś fontanna na Alexanderplatz to popularny punkt spotkań w samym centrum Berlina. Można tu odpocząć, odprężyć się czy zjeść lody. 29 czerwca 1976 r. termometr pokazywał 31 stopni w cieniu, a fontanna na placu „Alex“ była dobrym miejscem, by dla ochłody zanurzyć w niej stopy.
Bernauer Straße
Czekanie na autobus – codzienna czynność, która niewiele zmieniła się od czasów podzielonego Berlina. Na zdjęciu oryginalnym z Berlina Wschodniego z roku 1982 w tle widać jednak mur, a na nim napis „Lummi“ – Heinrich Lummer był w latach 1981-1986 senatorem ds. wewnętrznych w Berlinie Zachodnim.
Historyczne centrum
Montaż: A. Ehrlicher, B. Rehmann CC BY-SA 3.0, zdjęcie historyczne: Bundesarchiv, Bild 183-1984-0831-421 (CC BY-SA 3.0 de) zdjęcie współczesne: K. Krämer
Dziś chodziliby oni po placu budowy, natomiast w czasach NRD stał tu Pałac Republiki. Sekretarz Generalny Komitetu Centralnego Erich Honecker (po prawej), z żoną Margot (czwarta od prawej) i medalistka olimpijska w łyżwiarstwie figurowym Katarina Witt (druga od prawej) idą na bal sportowców 31 sierpnia 1984 r. w siedzibie Izby Ludowej, w której często odbywały się różne wydarzenia. Po rozbiórce ostatniej skażonej azbestem części budynku w grudniu 2008 r. po wielu debatach podjęto decyzję, by na Placu Marksa i Engelsa przywrócić historyczne centrum Berlina. Od 2013 r. trwa tu budowa Berlińskiego Zamku Miejskiego.
Pomnik Żołnierzy Radzieckich w Treptower Park
Montaż: A. Ehrlicher, B. Rehmann CC BY-SA 3.0, zdjęcie historyczne: Bundesarchiv, Bild 183-1987-0727-24 (CC BY-SA 3.0 de) zdjęcie współczesne: A. Ehrlicher, B. Rehmann
Jedni pozują, drudzy paradują pod Pomnikiem Żołnierzy Radzieckich w Treptower Park. Dziś nie odbywają się już pod nim święta państwowe i masowe imprezy, jak za czasów NRD. Kiedyś wyglądało to inaczej – 27 lipca 1987 r. pionierzy, komsomołcy, pionierzy Ernsta Thälmanna i młodzież z FDJ składali hołd poległym żołnierzom i oficerom radzieckim.
Most Bösebrücke na Bornholmer Straße
Montaż: A. Ehrlicher, B. Rehmann CC BY-SA 3.0, zdjęcie historyczne: Bundesarchiv, Bild 183-1989-1118-028 (CC BY-SA 3.0 de) zdjęcie współczesne: A. Ehrlicher, B. Rehmann
Wczoraj Trabanty, dziś tramwaje – 10 listopada 1989 r. uczniowie z dzielnicy Wedding w Berlinie Zachodnim utworzyli szpaler na przejściu granicznym, by powitać przyjeżdżających mieszkańców NRD. Poprzedniej nocy na tym przejściu po raz pierwszy otwarto mur berliński. Dziś odbywa się tu całkiem naturalny ruch pomiędzy dzielnicami Prenzlauer Berg i Wedding.
