Trendy literackie 2019
Książki dla dzieci i młodzieży podejmują problemy współczesnego świata

Niemieckojęzyczny rynek literatury dziecięcej i młodzieżowej skupia się również w 2019 roku na tematach ważkich społecznie; w książkach tego typu wiele miejsca zajmują kwestie związane z naturą, ochroną środowiska czy wzorce postaci kobiecych.
 

Marlene Zöhrer

Spacer po halach wystawowych Lipskich Targów Książki 2019 i rzut oka na regały z prezentowanymi tam publikacjami uzmysławiają wyraźnie, że niemieckojęzyczne książki dla dzieci i młodzieży mówią o istotnych sprawach społecznych. Utrzymuje się więc trend z lat ubiegłych, w którym obok książek typu fantasy oraz powieści poruszających kwestie rodziny, przyjaźni, konfliktów, miłości, okresu dojrzewania, dorastania, choroby i śmierci, znaczące miejsce zajmują publikacje na temat równouprawnienia, ochrony natury i środowiska oraz polityki. Te nowe i ponownie odkrywane tematy występują zarówno w literaturze popularnej – od książek z obrazkami do młodzieżowych – jak i popularnonaukowej.

Środowisko naturalne i różnorodność

Jak bardzo dzieci i młodzież interesują się kwestią środowiska naturalnego, natury i ochrony klimatu, świadczy zwłaszcza ruch „Fridays for Future” skupiający młodych ludzi, którzy znajdują posłuch na całym świecie i demonstrują na rzecz skuteczniejszej ochrony klimatu. Rynek książki dziecięcej i młodzieżowej odzwierciedla od lat stale rosnące zainteresowanie tym problemem – konieczności ochrony środowiska naturalnego i zwierząt, różnorodności gatunkowej oraz zrównoważonego rozwoju i świadomości ekologicznej człowieka.

 
Wiosną 2019 roku w wielu książkach popularnonaukowych jak Śmieci. Najbardziej uciążliwy problem na świecie Gerdy Raidt albo Paulas Reise: oder Wie ein Huhn uns zu Klimaschützern machte czy Seltene Tiere. Ein Atlas der bedrohten Arten podjęto temat ochrony środowiska i klimatu, aby poinformować i uczulić młodych czytelników. W zapowiedziach wydawniczych na jesień 2019 roku można znaleźć kolejne pozycje, poświęcone problemom globalnego ocieplenia i ochrony środowiska. Także fabularyzowane książki obrazkowe – Der grüne Riese czy Juju oder Jojô. Eine Geschichte aus der Großstadt uzmysławiają piękno otaczającej nas natury oraz konieczność jej ochrony. Dwie ostatnio wspomniane tytuły dowodzą też starań rynku wydawniczego o różnorodność w prezentacji dziecięcych bohaterów: dziewczynki Bea, Juju i Jojô są ciemnoskóre.

Silne kobiety i odważne wzorce

Podczas gdy różnorodność etniczna i kulturowa wkracza w świat literatury dla dzieci i młodzieży dosyć wolno, równouprawnienie stało się w ostatnich latach stałym tematem. Świadczą o tym nie tylko książki popularnonaukowe, jak Feminismus z serii wydawnictwa Carlsen Klartext, lecz także wszystkie opowieści biograficzne publikowane w seriach bądź dziełach zbiorowych, które przedstawiają postaci niezwykłych kobiet i często wzorują się na bestselerze z 2017 roku – Opowieści na dobranoc dla młodych buntowniczek. Książki takie, jak Frauenpower made in Europe: Große europäische Frauen im Porträt czy powieść graficzna Walka kobiet. 150 lat bitwy o wolność, równość i siostrzeństwo Marty Breen ukazują silne kobiety, zaangażowane w walkę o prawa, ideały i marzenia. Ich rolą jest przekazanie wzorca postaw kolejnemu pokoleniu młodych kobiet. Portrety przedstawione w książkach dobrano w taki sposób, aby stworzyć interesujący przekrój i umożliwić historyczne porównania.

Seria Little People. BIG DREAMS, ukazująca się od wiosny 2019 roku w wersji niemieckiej, adresowana jest do znacznie młodszej grupy wiekowej. Na trzydziestu dwóch stronach (tyle bowiem liczy każdy z tomów, dop. red.) czytelniczki i czytelnicy mają okazję poznać „buntownicze postacie kobiet, które zmieniły świat dzięki swym dziecięcym marzeniom”. Wśród nich znalazły się bohaterki z różnych krajów, np. Maria Curie, Rosa Parks, Coco Chanel, Frida Kahlo czy Anne Frank. Również takie tytuły jak Opowieści dla dzieci, które chcą być wyjątkowe Bena Brooksa pokazują, że przede wszystkim odwaga i chęć działania mogą coś zmienić.

O tym, jak ważną cechą jest odwaga, zajęcie stanowiska w sprawach własnych i innych ludzi, a także śmiałe kroczenie przez życie, mówią obecnie liczne książki obrazkowe oraz powieści dla dzieci i młodzieży. Podejmują one przy tym zarówno tematy polityczne, społeczne i historyczne, jak i problemy osobiste i życiowe kłopoty bohaterek i bohaterów. Literatura dla dzieci i młodzieży odzwierciedla w tej mierze ducha współczesnego świata, w którym coraz więcej jest lęków i niepewności.