Rainer Werner Fassbinder
W poszukiwaniu miłości

Rainer Werner Fassbinder © Goethe-Institut, CSW Łaźnia, projekt graficzny Julia Porańska

Podczas przeglądu będzie można zobaczyć sześć filmów Fassbindera. Poczynając od „Dziecioroba”, który przyniósł mu rozpoznawalność na tyle dużą, aby móc aplikować o większe budżety filmowe. „Dzieciorób” jest też jednym z najbardziej teatralnych filmów pokazywanych podczas przeglądu, który w najpełniejszy sposób ujawnia metody pracy Fassbindera i jego fascynację teatrem. W „Dzieciorobie” pojawiają się również najważniejsze tematy, które w swoich filmach będzie poruszać reżyser. Alienacja, poszukiwanie akceptacji i miłości, ale również temat przemocy. Genialnym studium psychologicznym nieoczywistych relacji pomiędzy ofiarą przemocy domowej i oprawcą jest rzadko pokazywany film „Martha”. Temat miłości o ile różnej porusza także najbardziej znany film Fassbindera, nagrodzony na Festiwalu Filmowym w Cannes w 1974 roku, „Strach zżerać duszę”, który opowiada historię związku starzejącej się niemieckiej sprzątaczki i młodego atrakcyjnego Marokańczyka.

Sylwetka artysty

Rainer Werner Fassbinder © Rainer Werner Fassbinder Foundation

Rainer Werner Fassbinder jest jednym z najbardziej kultowych, ale również jednym z najbardziej kontrowersyjnych niemieckich reżyserów filmowych. Jego biografia mogłaby posłużyć za scenariusz niejednego filmu, gdyby nie fakt, że sam wykorzystywał ją w swojej twórczości. Urodził się 31 maja 1945 roku. Ojciec był lekarzem, matka tłumaczką. Po trudnym okresie dzieciństwa spędzonym na samotnych wielogodzinnych seansach kinowych czy pobycie w szkole z internatem i ucieczkach z niego, w wieku dwudziestu dwóch lat Fassbinder dołączył do znanej grupy Action Teather. Wkrótce stał się jej liderem i przekształcił ją w grupę Anti-Theather. W skład grupy wchodzili m.in. z Hanna Schygulla, Irm Herman, Peer Raben, którzy stali się bliskimi współpracownikami reżysera. Dzięki temu, że grupa mieszkała i tworzyła razem w ciągu osiemnastu miesięcy powstało dwanaście sztuk teatralnych. Model pracy wypracowany w teatrze Fassbinder przeniósł również do filmu, dzięki czemu w ciągu piętnastu lat wyreżyserował ponad czterdzieści filmów, tworząc w szaleńczym tempie od czterech do pięciu filmów rocznie., Film stał się jego głównym środkiem wyrazu, ale z reżyserii w teatrze Fassbinder nigdy nie zrezygnował. W jego filmach można znaleźć wiele odnośników do tej dziedziny sztuki, np. w statycznych ujęciach, kompozycji scen czy sposobie prowadzenia dialogów i choreografii ruchu aktorów znanych z teatru. Jednocześnie wciąż eksperymentował, każąc kamerze fruwać lub filmować odbicia w lustrach, szklankach. Fassbinder był zdeklarowanym biseksualistą, wiódł życie chaotyczne, nadaktywne, uzależniał od siebie ludzi i ich szantażował. Dzieła Fassbindera są tego przeciwieństwem: perfekcyjne i dopracowane z niezwykłą dbałością o każdy nawet najmniejszy detal.

Istotną kwestią w zrozumieniu twórczości Fassbindera są intertekstualne powiązania pomiędzy filmami, nie tylko przez analogie pomiędzy poszczególnymi postaciami, ale również poprzez spajanie wątków poruszanych, czy tylko zarysowanych w innych, wcześniejszych filmach reżysera. Za każdym razem jednak ujętych z nowej nieoczywistej perspektywy. Intertekstualność pomiędzy postaciami wynika również ze sposobu pracy Fassbindera i wykorzystywania biografii nie tylko swojej do tworzenia scenariuszy. Doskonałym tego przykładem jest zestawienie dwóch filmów pokazywanych podczas retrospektywy: „Prawo silniejszego” i „W roku 13 pełni”. I tak film „Prawo silniejszego” powstał na kanwie biografii Armina Meiera, ówczesnego kochanka reżysera, w którego postać wcielił się sam Fassbinder. Armin Meier zanim został kochankiem i aktorem w filmach Fassbindera był rzeźnikiem, który spędził swoje dzieciństwo w sierocińcu. „Prawo silniejszego” był i jest jednym z nielicznych filmów, który temat homoseksualności poruszał nie tylko w kontekście głównego problemu, ale był tłem do rozgrywek pomiędzy przedstawicielami różnych grup społecznych . „W roku 13 pełni” jest zaś filmem, który powstał po samobójczej śmierci Armina Meiera, porzuconego przez Fassbindera. Fassbinder zmarł nagle w 1982 na skutek przedawkowania leków i kokainy w wieku 37 lat.
Fassbinder chciałby być Marilyn Monroe. Nikim innym. Chciał zejść po schodach ubrany w suknię i boa z piór. Zmarł w tym samym wieku co ona. I w ten sam sposób.
Cytat z „Fassbinder. Tausende von Spiegeln”, Ian Penman, wydawnictwo Suhrkamp, 2024

Filmy i opisy

© Goethe-Institut, CSW Łaźnia, Projekt graficzny Julia Porańska

Program towarzyszący

Wydarzeniem specjalnym w ramach przeglądu jest czytanie performatywne sztuki Fassbindera, pt. Marylin Monroe kontra wampiry w reż. Marzeny Sadochy w Teatrze im. Jaracza w Olsztynie.

"Krew na kocim gardle (Marylin Monroe kontra wampiry)"
tłumaczenie: Iwona Dorota Nowacka
reżyseria: Marzena Sadocha 
muzyka: Wiktor Grzegorzewski
śpiew: Hanna Błachuta

Impressum

Gdańsk | 9-13.11.2024
Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA 1
ul. Jaskółcza 1

Olsztyn | 18-20.11.2024
Kino Awangarda
Plac Jana Pawła II 2/3
Olsztyn | 21.11.2024
Teatr im. Stefana Jaracza, ul. 1 Maja 4
„Marilyn Monroe kontra wampiry”, 1971 czytanie performatywne reż. Marzena Sadocha

Wrocław | 24-27.11.2024
Kino Nowe Horyzonty ul. Kazimierza Wielkiego 19a/21

Warszawa | 24-30.11.2024
Nowy Teatr
Międzynarodowe Centrum Kultury
ul. Madalińskiego 10/16

Partner