Werner Schroeter - pierwszy przegląd twórczości w Polsce
O twórczości Wernera Schroetera bardzo ciężko jest pisać, aby zrozumieć jego filmy, należy je przede wszystkim doświadczać zmysłami. Schroeter poszukiwał w swoich filmach piękna, chciał tą swoją potrzebą piękna również dzielić się i zarażać nią odbiorców. Ukazywanie piękna pełniło rolę pomostu pomiędzy nim, bohaterami jego filmów i odbiorcami.
Sylwetka artysty
© Werner Schroeter
Filmy i opisy
© Kuchenreuther Film
Niemiecko-austriacki film fabularny oparty na powieści Ingeborg Bachmann o tym samym tytule. Pewna autorka, której imienia nie znamy, od lat mieszka razem z Maliną w jednym mieszkaniu, w Wiedniu. Chodzi w tym przypadku jednak bardziej o pragmatyczną wspólnotę, aniżeli związek uczuciowy – Malina oferuje pisarce wsparcie w potrzebie, gdy kobieta gubi się i traci kontakt z rzeczywistością albo ma akurat zbyt wiele na głowy i jest przeciążona. Gdy pisarka zakochuje się w młodym Węgrze o imieniu Ivan, który jednak odtrąca jej próby zbliżenia się i sam wdaje się w romans z inną dziewczyną, bohaterka traci grunt pod nogami i kontakt z rzeczywistością. Malina jawi się jej wtedy jako wybawca w potrzebie albo raczej jako demon, jej męskie alter ego, które pojawia się w jej wizjach i nakazujące jej zabić Ivana. Odtwórczynią roli głównej jest Isabelle Huppert, a autorką scenariusza austriacka noblistka, Elfriede Jelinek.
© Deutsche Kinemathek
Ponieważ na Sycylii brak jest pracy, 18-letni Nicola, jak wielu jego rodaków, wyjeżdża do Niemiec. Znajduje zatrudnienie w fabryce Volkswagena w Wolfsburgu i zakochuje się w Brigitte, kobiecie pracującej na stacji benzynowej. Dziewczyna wykorzystuje jednak ten związek jedynie po to, by jej niemieccy koledzy byli o nią zazdrośni. Podczas kłótni Nicola zabija dwóch mężczyzn. Dopiero w czasie procesu sądowego bohater odnajduje równowagę psychiczną i skłonny jest do refleksji. Film został nagrodzony Złotym Niedźwiedziem na Berlinale w 1980 roku.
„Niektórzy twierdzą, że Werner Schroeter nakręcił dwa filmy – jeden pod tytułem Palermo, drugi zatytułowany Wolfsburg, albo Palermo czyli życie i Wolfsburg czyli śmierć. Prawda obiektywna to prawda pokazana w filmie, który konfrontuje żywych ze zmarłymi, a zmarłych z żywymi, rzeczywistość Południa z naszym północno-syntetycznym światem”.
Autor: Peter W. Jansen (w: TIP Magazin, nr 7, 1980)
© The Bureau
Film to surrealistyczna autobiografia Wernera Schroetera. Adoptowane bliźniaczki Magdalena i Maria, obie grane przez Isabelle Huppert, wychowują się i dorastają oddzielnie, przy czym żadna z nich nie wie o istnieniu drugiej. Sceny z życia obu kobiet i ich matki przeplatają się i łączą w jeden obraz ukazujący ukryte pasji i myśli bohaterek, tworząc formę filmowego kolażu.
© Filmgalerie 451
Ostatni film Wernera Schroetera. Noc przeznaczona jest na szukanie prawdy, która jednak ciągle umyka.
„Ze wszystkich dziwnych rzeczy, o których kiedykolwiek słyszałem, najbardziej dziwną wydaje mi się strach ludzi, którzy wiedzą dokładnie , że śmierć, a więc los, nadejdzie, kiedy ma nadejść.“
Myśl zaczerpnięta z Szekspira pojawia się na początku i na końcu filmu i wypowiadana jest przez samego Schroetera.
Santa María, miasto pomiędzy życiem a śmiercią. Ossorio, bohater ruchu oporu zakończonego niepowodzeniem, w poszukiwaniu swoich dawnych przyjaciół i kochanki wraca do oblężonego miasta. Zmieniła się jednak nie tylko sytuacja, ale też przyjaciele – pozbawione skrupułów oddziały milicji terroryzują miasto, a każdy próbuje ratować swoją skórę. Pozostaje tylko jedna noc, by uciec. Film został nagrodzony na festiwalu w Wenecji w 2008 roku nagrodą specjalną a Werner Schroeter otrzymał Nagrodę Złotego Lwa za całokształt twórczości.
Werner Schroeter to Cocteau naszych czasów. Kino Schroetera to czysta magia, nowy świat, nowy czas pełen artyzmu i piękna. To obrazy z królestwa wyobraźni, w którym wszystko jest dozwolone. Magic Werner, Magic Cinema. (Libération, 4.9.2008, po premierze w Wenecji)
© Filmgalerie 451
W roku 2007 Werner Schroeter dowiaduje się o swojej chorobie nowotworowej. Pracuje właśnie nad „Schönheit der Schatten“ [Piękno cieni], muzyczną inscenizacją opartą na twórczości Roberta Schumanna i Heinricha Heinego. Reżyser, rozdarty pomiędzy nadzieją i strachem, rozpoczyna wyścig z czasem. Elfi Mikesch, operatorka wielu filmów Schroetera, pokazuje intymne spojrzenie na twórczość artysty z jego ostatnich czterech lat życia. Dokument „Mondo Lux“, który cechuje wielkie zaangażowanie , fascynacja kinem, teatrem i fotografią, pokazuje Schroetera podczas prób teatralnych do spektaklu „Antigone/Elektra“, w trakcie przygotowań do wystawy fotografii „Autrefois & Toujours“ i podczas intensywnych prac nad dubbingiem do jego ostatniego filmu „Ta noc“ nakręconego w 2008 r. w Portugalii.
Program towarzyszący
Udział wzięli:
Thomas MauchOperator, scenarzysta, reżyser i producent. Za pracę jako operator został trzykrotnie wyróżniony Niemiecką Nagrodą Filmową: w 1973 r. za film „Aguirre, gniew boży“ w reżyserii Wernera Herzoga, w 1979 r. za „Neapolitanische Geschichten“ [Neapolitańskie historie] w reżyserii Wernera Schroetera i w 1989 r. za „Wallers letzter Gang“ [Ostatnia podróż Wallera] w reż. Christiana Wagnera.
Elfi Mikesch
Fotografka, operatorka i reżyserka filmowa. Wielokrotnie pracowała jako operatorka z takimi reżyserami: jak Rosa von Praunheim, Werner Schroeter, Peter Lilienthal czy Monika Treut.
dr Dobrochna Kałwa
Historyczka, od 2012 pracuje w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka i współautorka książek “Kobieta aktywna w Polsce międzywojennej”, “Migration als Ressource”, “Obyczaje w Polsce”. Zajmuje się historią gender, metodologią badań historycznych, historią mówioną.
prof. Andrzej Gwóźdź
Filmoznawca, medioznawca, kulturoznawca, niemcoznawca. Profesor zwyczajny na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, kierownik Zakładu Filmoznawstwa i Wiedzy o Mediach (Instytut Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych na Wydziale Filologicznym). Autor wielu prac dotyczących filmu niemieckiego jak: „Pochwała widzialności. Ze studiów nad niemiecką myślą filmową do roku 1933”, „Obok kanonu. Tropami kina niemieckiego” , „Kino niemieckie w dialogu pokoleń i kultur. Studia i szkice”.
prof. Urszula Jarecka
Kierownik Zakładu Teorii Kultury Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, gdzie zajmuje się socjologią kultury. Wykłada również socjologię kultury, socjologię mediów i socjologię wojny na różnych uczelniach polskich. Jest specjalistką mediów i badań z dziedziny kultury wizualnej. Sferą jej zainteresowania jest propaganda wojenna, wizje historii w mediach, retoryka.
Impressum
WARSZAWA / NOWY TEATR
ul. Madalińskiego 10/16, Warszawa, nowyteatr.org
GDAŃK / ŁAŹNIA 1
ul. Jaskółcza 1, Dolne Miasto, Gdańsk, laznia.pl
Zaproszeni goście: Andrzej Gwóźdź, Dobrochna Kałwa, Urszula Jarecka, Michelle Langford, Thomas Mauch, Elfi Mikesh, Monika Pomirska, Frieder Schlaich, Agnieszka Trąbka.
Kuratorki przeglądu: Renata Prokurat, Jolanta Woszczenko
ul. Madalińskiego 10/16, Warszawa, nowyteatr.org
GDAŃK / ŁAŹNIA 1
ul. Jaskółcza 1, Dolne Miasto, Gdańsk, laznia.pl
Zaproszeni goście: Andrzej Gwóźdź, Dobrochna Kałwa, Urszula Jarecka, Michelle Langford, Thomas Mauch, Elfi Mikesh, Monika Pomirska, Frieder Schlaich, Agnieszka Trąbka.
Kuratorki przeglądu: Renata Prokurat, Jolanta Woszczenko