„Uchodźcy dawniej i dziś“ - Międzynarodowe warsztaty filmowe
Grupa 21 młodych osób z Polski, Niemiec i Ukrainy spotkała się trzy razy – po jednym spotkaniu w każdym z tych krajów – by wspólnie nakręcić po dwa filmy na temat uchodźstwa, wykluczenia, ojczyzny i integracji. Treść warsztatów została dopasowana do miejsc, w których się one odbywały. Produkcją filmów kierowały ekspertki Kerstin Rickermann i Silke Beller z firmy Glocal Films z siedzibą w Londynie. Uczestnicy warsztatów podzieleni na grupy nakręcili w sumie sześć filmów poświęconych uchodźcom oraz wypędzonym po drugiej wojnie światowej i dziś.
Równe / Ukraina
Pierwsza część projektu odbyła się w dniach 22-29 kwietnia 2017 r. w miejscowości Riwne położonej na zachodniej Ukrainie. Uczniowie spotkali się więc w mieście znaczącym z punktu widzenia historyczno-politycznego, ponieważ w tym regionie w latach 1943-1944 miała miejsce rzeź wołyńska, w której według szacunków zginęło nawet 100 000 osób, głównie pochodzenia polskiego.Dziś w Równem schronienie znajdują Ukraińcy uciekający przed wojną na wschodzie kraju. Uczniowie poznali sytuację osób wewnętrznie przesiedlonych i mieli okazję do rozmowy z uchodźcami z Donbasu na temat wojny i ich ucieczki przed nią.
Szczegółowy raport z pierwszej części projektu [Goethe-Institut na Ukrainie]
Film o uchodźcach dawniej:
Film „Wolhynien – auf der Suche nach der Wahrheit“ [Wołyń – w poszukiwaniu prawdy] pokazuje, w jaki sposób dziś mówi się o trudnym temacie, który do tej pory ciąży na stosunkach polsko-ukraińskich. Uczniowie próbowali dowiedzieć się, dlaczego w Polsce, Niemczech i na Ukrainie w różny sposób interpretuje się wydarzenia z lat 1943-44, rozmawiając ze świadkinią tamtych wydarzeń o jej ówczesnym wypędzeniu.Film o uchodźcach dziś:
Film „KRIEG ich endlich mal FRIEDEN?“ [Czy kiedyś w końcu będę mógł żyć w pokoju?] przedstawia rozmowy młodych filmowców z osobami wewnętrznie przesiedlonymi, które musiały opuścić swoje miejsce zamieszkania na wschodniej Ukrainie. We wzruszających wywiadach uchodźcy opowiadają o swoich przeżyciach podczas wojny, o ucieczce i przyjeździe do nowego miasta.Lublin / Polska
W dniach 26 czerwca-2 lipca 2017 r. uczniowie z Polski, Niemiec i Ukrainy spotkali się w ramach drugiej części projektu w Lublinie, by zgłębić temat uchodźctwa i wypędzenia w Polsce. Za miejsce pracy i tło do filmów posłużyła im lubelska starówka. Rozmowy ze świadkami wydarzeń historycznych, wywiady z ekspertami i przechodniami na ulicach Lublina były dla nich okazją do wyrobienia sobie własnej opinii na skomplikowane i kontrowersyjne nieraz tematy – w Lublinie zespół filmowy zetknął się także ze sprzeciwem wobec przyjmowania uchodźców przez Polskę. Jednak uczniowie rozmawiali także z przedstawicielami organizacji pozarządowych, które popierają przyjmowanie uchodźców i oferują im wsparcie na początku pobytu w Polsce. Organizacjom pozarządowym bardzo zależy na tym, by Lublin był miastem otwartym, w którym wszyscy żyją ze sobą w zgodzie.Podczas kręcenia filmów zespoły korzystały z doświadczeń zdobytych podczas pierwszych warsztatów w Równem oraz nabywały nowe kompetencje.
Film o uchodźcach dawniej:
„Entwurzelt“ [Wykorzenieni] to film ukazujący perspektywę historyczną, poświęcony akcjom wysiedleńczym takim jak akcja „Wisła“ w 1947 r. Tematem filmu jest historia różnorodności etnicznej i kulturowej w Polsce jako zagadnienie społeczne. Podczas kręcenia filmu uczniowie i ich rozmówcy próbowali odpowiedzieć na pytanie, co oznacza przymusowy wyjazd z kraju.Prof. dr Ruth Leiserowitz, wicedyrektorka Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie, sprawowała merytoryczną opiekę nad pracami filmowymi i wprowadziła uczniów w tematykę wysiedleń po drugiej wojnie światowej, a następnie udzieliła obszernego wywiadu na ten temat.
Film o uchodźcach dziś:
Film „Die Hoffnung ist größer als die Angst“ [Nadzieja jest silniejsza niż strach] to krytyczne spojrzenie na aktualną sytuację uchodźców w Polsce. Dochodzą w nim do głosu przedstawiciele różnych opinii panujących w polskim społeczeństwie. Prowadząc wywiady z przechodniami w Lublinie, zespół filmowy zetknął się z różnymi postawami – także ze sprzeciwem wobec przyjmowania uchodźców przez Polskę.Uczniowie rozmawiali jednak także z przedstawicielami organizacji pozarządowych, którzy działają na rzecz pokojowego współżycia różnych kultur w Lublinie i którzy oferują uchodźcom wsparcie na początku ich pobytu w Polsce. Ponadto młodzi filmowcy mieli okazję, by przeprowadzić wywiad z dwiema osobami, które ubiegają się w Polsce o azyl i czekają na decyzję urzędu. Uczniowie mogli więc uzyskać informacje z pierwszej ręki o tym, jakie uczucia towarzyszą przyjazdowi do obcego kraju w poszukiwaniu bezpieczeństwa.
Berlin / niemcy
Trzecia część warsztatów odbyła się w dniach 20-28 października 2017 r. w Berlinie. Także tutaj uczestnicy projektu pracowali z uwzględnieniem lokalnej specyfiki. Podczas kręcenia pierwszego filmu w Berlinie, „Damit sich nichts Schlechtes wiederholt“ [Aby nic złego się nie powtórzyło], prowadzili wywiady ze świadkami wydarzeń historycznych, którzy po drugiej wojnie światowej wyjechali z Europy Wschodniej do Niemiec. Bohaterem filmu był też dr Andreas Kossert, pracownik naukowy Fundacji Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie. Następnie powstał ostatni film w projekcie – „Ich bin anders so wie du“ [Jestem inny, tak jak ty]. Przesłanie filmu ma dotrzeć do wszystkich uchodźców na świecie.Pod koniec projektu w Berlinie zorganizowano pokaz wszystkich sześciu filmów.
Film o uchodźcach dawniej:
„Damit sich nichts Schlechtes wiederholt“ [Aby nic złego się nie powtórzyło] to swego rodzaju apel. Uczestnicy projektu „Uchodźcy dawniej i dziś“ pochodzący z Polski, Niemiec i Ukrainy badali losy uchodźców po drugiej wojnie światowej i obecnie. Ponadto prowadzili wywiady z osobami, które po wojnie wyjechały z Europy Wschodniej do Niemiec. Wywiadu udzielił także dr Andreas Kossert, pracownik naukowy Fundacji Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie.
Film o uchodźcach dziś:
„Ich bin anders so wie du“ [Jestem inny, tak jak ty] – to przesłanie uczniów z Polski, Niemiec i Ukrainy, które ma dotrzeć do uchodźców na całym świecie. Ostatni film w projekcie „Uchodźcy dawniej i dziś“ odzwierciedla nie tylko filozoficzne przemyślenia jego twórców na temat obecnej sytuacji uchodźców. Wypowiada się też dwóch mieszkańców Berlina pochodzących z Syrii i Iraku oraz profesor etnologii, który przybliża mechanizmy stojące za aktualnymi wydarzeniami..