Europejski Dzień Języków
„Świętujemy różnorodność językową Europy”

Od 2001 roku świętujemy Europejski Dzień Języków (EDJ), który podkreśla ich znaczenie, promując zarówno naukę języków obcych, jak i ochronę różnorodności językowej. Dowiedz się, jak doszło do powstania tego święta, dlaczego stało się tak popularne, co wydarzy się 26 września tego roku i jak możesz włączyć się w obchody. 

Michael Armstrong

Dlaczego warto celebrować języki?

Istnieje wiele dobrych powodów, aby w tym szczególnym dniu zwrócić uwagę na języki. Zaplanowane w ramach EDJ aktywności podkreślają bogactwo różnorodności językowej i wielojęzyczności, zachęcają do uczenia się przez całe życie, wspierają rozwój poznawczy i osobisty oraz zwiększają możliwości na rynku pracy. Ponadto promują dialog międzykulturowy i wzmacniają integrację społeczną, zwiększają świadomość na temat ochrony zagrożonych języków oraz inspirują do realizowania stuprocentowo zdrowej pasji (pod warunkiem, że nie masz zbyt surowego nauczyciela!).

Języki odgrywają znaczącą rolę w kształtowaniu kultury, tożsamości, edukacji i porządku społecznego, co czyni je fundamentalną częścią naszego życia. Rzadko kiedy można  przytoczyć tak długą listę potencjalnych korzyści dla jednostki i/lub całego społeczeństwa.

Szacuje się, że obecnie na świecie istnieje około 6000-7000 języków, z czego ponad 200 wywodzi się z Europy. Znaczna część populacji świata posługuje się jedynie kilkoma językami, natomiast większość z nich używana jest przez kilka tysięcy lub wręcz garstkę ludzi. W rzeczywistości 96% języków włada zaledwie 4% populacji. Nic więc dziwnego, że według UNESCO co najmniej 43% języków używanych obecnie na świecie jest zagrożonych wyginięciem. Choć jednojęzyczność powszechnie uchodzi za normę, okazuje się, że połowa do dwóch trzecich ludzi na świecie jest w pewnym stopniu dwujęzyczna, a znaczna liczba nawet wielojęzyczna. Oznaczałoby to, że wielojęzyczność lepiej odpowiada współczesnym realiom życia.

Do 21 roku życia wypowiadamy szacunkowo ok. 50 milionów słów, choć jestem pewien, że wszyscy znamy ludzi, którym udało się osiągnąć dużo większą liczbę…

Skąd wziął się EDJ i dlaczego jest tak popularny?

EDJ jest bezpośrednim rezultatem Europejskiego Roku Języków z 2001 roku, koordynowanego wspólnie przez Radę Europy i Komisję Europejską. Po sukcesie tej inicjatywy Komitet Ministrów Rady Europy zdecydował ustanowić Europejski Dzień Języków, obchodzony co roku 26 września.

W 2023 roku na oficjalnej stronie EDJ zarejestrowano około 1400 wydarzeń w 50 krajach. Witryna stanowi platformę informującą o wszystkich działaniach związanych z obchodami tego dnia i co roku odwiedzana jest przez miliony użytkowników. 

Za promocję EDJ w 44 krajach odpowiadają „Krajowe punkty kontaktowe”, które utrzymują kontakty z organizatorami i mediami oraz rozpowszechniają materiały promocyjne Rady Europy.

Obchody tego dnia organizowane są na różne sposoby:

W niektórych miejscach EDJ staje się impulsem do zorganizowania konferencji na temat pewnych aspektów polityki i praktyki językowej, zaprezentowania nowych wyników badań lub raportów. Gdzie indziej stanowi możliwość świetnej zabawy! Jest to prawdopodobnie jedyny dzień w roku, w którym uczniowie mają szansę zobaczyć swoich nauczycieli przebranych w stroje ludowe z innych krajów lub wspólnie zaśpiewać Marsyliankę podczas apelu szkolnego. Oczywiście istotną rolę odgrywają też walory edukacyjne – aktywności w ramach EDJ pozwalają zdobyć wiedzę o otaczających nas językach i kulturach. Niezależnie od talentu lingwistycznego wiele osób naprawdę fascynuje się innymi językami, a nauczenie się kilku słówek podczas lekcji próbnej może zapoczątkować pasję na całe życie! Dzięki postępom technologii sami możemy teraz decydować, kiedy, gdzie i jak uczyć się prawie każdego języka.
EDJ ma na celu promowanie wszystkich języków – nie tylko tych uważanych za dominujące. Dzieci, które pochodzą z różnych środowisk językowych i kulturowych, często stają się gwiazdami tego dnia, ponieważ mogą uczyć swoich kolegów i koleżanki z klasy języka (lub języków), którym nie posługują się zazwyczaj w szkole.

Co wydarzy się w tym roku?

© EFSZ Graz Choć większość wydarzeń w ramach EDJ będzie odbywać się w szkołach w całej Europie, coraz większa liczba festiwali i targów językowych, głównie w dużych miastach, będzie koordynowana przez stowarzyszenia i instytuty kultury. Goethe-Institut, Institut Français, Instituto Cervantes oraz British Council wraz z wieloma innymi instytucjami, organizują wydarzenia na całym świecie, zarówno indywidualnie, jak i wspólnie pod auspicjami EUNIC (EU National Institutes for Europe). Dzień ten rozprzestrzenił się już na wszystkich kontynentach (może z wyjątkiem Antarktydy, gdzie dotychczas nie odnotowano jeszcze żadnych aktywności wokół EDJ).

Goethe-Institut organizuje różnorodne wydarzenia na całym świecie: począwszy od „speak dating” w Lyonie, przez próbne lekcje językowe, pokazy filmów krótkometrażowych i opowiadanie bajek w Kuala Lumpur, aż po nocny targ na świeżym powietrzu w Nowym Jorku urozmaicony kulinarnymi specjałami, występami europejskich artystów, a nawet loterią językową! W organizację prawie 70 wydarzeń w całej Europie zaangażowane są również Centra Tłumaczeń działające przy Komisji Europejskiej.

Każdego roku Europejskie Centrum Języków Nowożytnych Rady Europy (ECML) opracowuje szereg działań z okazji EDJ, które zachęcają szkoły i osoby prywatne do aktywnego uczestnictwa w obchodach tego dnia. Przykładowo w 2023 roku do konkursu na plakat EDJ pt. „Iloma językami mówi się w Twojej klasie lub szkole?” zgłoszono około 2000 projektów. Pracownicy ECML w Grazu wciąż szukają wolnych ścian w swojej siedzibie, aby powiesić wszystkie plakaty!

Na stronie EDJ znajduje się wiele nowych i zaktualizowanych materiałów, które informują, motywują, inspirują, a przede wszystkim sprawiają mnóstwo frajdy! Na szczególną uwagę zasługują: 

• Broszura na temat języków regionalnych i mniejszościowych – kontynuacja językowej podróży Lary przez Europę. Bohaterka poznaje mniej znane języki, takie jak Meänkieli, język ladyński, farerski i Papiamento.
• 20 rzeczy, których możesz nie wiedzieć o językach – tekst rzuca światło na niezwykłe i fascynujące aspekty języków, objaśniając „które miasto jest drugim co do wielkości francuskojęzycznym miastem na świecie” lub „która litera w językach europejskich jest najtrudniejsza do wymówienia”.
• Jeśli masz problemy z wymową Ruaidhrí, Síofra, Tadhg lub Niamh, przewodnik po wymowie irlandzkich imion z pewnością rozwieje wszystkie Twoje wątpliwości!
• Dla miłośników kuchni europejskiej przygotowano w tym roku grę planszową inspirowaną językiem, zatytułowaną „Linguine”. Grę można wypróbować już teraz, aby w przyszłości nabrała jeszcze więcej smaku!

Nie zabraknie również szerokiej gamy konkursów, wyzwań i gier.

Zaangażuj się!

Niezależnie od tego, czy szukasz pomysłów i materiałów na webinar o wykorzystaniu sztucznej inteligencji w nauce języków obcych, czy chcesz zorganizować konkurs śpiewu i tańca przypominający „Eurowizję”, quiz, przedstawienie teatralne, próbne lekcje w różnych językach, olimpiadę językową, slam poetycki, kawiarenkę językową, projektowanie koszulek lub po prostu prezentację o językach używanych w Twojej szkole – każdy znajdzie tu coś dla siebie.

Wiele z wydarzeń łączy ludzi pochodzących z różnych środowisk i kultur – to wystarczający powód, by osobiście zaangażować się w obchody EDJ. Ja właśnie zacząłem uczyć się włoskiego. A Ty, którego języka chciał(a)byś spróbować w tym roku?