Europeana.eu
Avrupa'nın kültür hazineleri tek çatı altında

Sınırsız kültür ve bilgi: Europeana.eu portalı, Avrupa'daki kütüphane, arşiv ve müzelerde bulunan dijital nesnelere (metin, fotoğraf, sesli ve görüntülü kayıt vb.) serbest erişim sağlıyor. Avrupa'nın bu çevrimiçi belleğine artık kullanıcılar da katkıda bulunmaya başladılar. Euopeana 3.0 versiyonu ise Haziran 2014'de erişime açılacak.

Luther İncili ya da Shakespeare sonelerine, Galileo'nun teleskopu ya da Darwin'in yazılarına, kısacası Avrupa kültür ve fikir tarihinin bütün önemli eserlerine artık tek bir klikle ulaşılabiliyor. Portalın sözcüsü Jonathan Purday'in coşkuyla söylediği gibi, "Normalde Mozart'ın elyazmaları farklı farklı yerlerde, British Library, Fransız Ulusal Kütüphanesi, Avusturya ve Alman kütüphaneleri gibi kurumlarda toplanmıştır. Ama Europeana'da artık hepsi tek çatı altında."

Hacim önemli

Projenin prototipi 2008'de Kultur.Denken başlığı altında, dört milyon dijital nesneyle başlatılmıştı. Şu anda 36 ülkenin 2300'den fazla kurumunda bulunan 30 milyon dijital nesneye Europeana.eu üzerinden ulaşılabiliyor. Avrupa'nın kültür hazineleri artık bir arada.Europeana.eu'nun gelişim sürecinde Alman Milli Kütüphanesi adına başından beri yer alan Dr. Britta Woldering, "Portalın çevrimiçi erişime resmen açılmasından sonraki ilk evrede en büyük hedef, olabildiğince çok sayıda partner kurumun katılımını sağlamaktı," diyor. "Ne de olsa, böyle bir hizmet hacimden besleniyor."

İlk başta portala katkıda bulunan kurumlar, Gallica adlı dijital bilgi hizmetiyle portala materyal sağlayan Bibliothèque nationale de France gibi büyük kurumlardı. "Fakat partnerlerin idari yönetimi ve koordinasyonu çok geçmeden sınırlarına dayandı", diyor Woldering. Bunun üzerine, "aggregator" denen içerik sağlayıcı birey ya da örgütlerle işbirliği üzerine odaklanıldı. Bunun bir örneği de, Avrupa'daki tüm ulusal kütüphanelerin çevrimiçi bilgi hizmeti olan The European Library. Woldering'in açıklamasına göre, "Pek çok partnerle çalışan bu içerik sağlayıcılar nesnelerin metaverilerini topluyor ve toplu bir paket halinde Europeana'ya iletiyorlar." Dijital materyallerin metaverilerini Europeana'ya sunan kurumlar arasına Avrupa'daki film arşivi birlikleri de katıldı.

Kolektif tarihyazımı

Europeana'ya 4,5 milyondan fazla dijital nesneyle katkıda bulunan Almanya, portalın toplam dermesinin aşağı yukarı yüzde 15'ini sağlıyor (Kasım 2013 itibarıyla). Almanya'yı yüzde 10 gibi bir oranla Fransa izliyor. Dijital kopyaların sadece portal üzerinden bulunmaması, olabildiğince yaygınlaştırılması amaçlanıyor. Özel olarak geliştirilmiş programlama arayüzleri (APIs), Europeana'nın içeriklerine başka kurum ve servisler üzerinden de erişilmesine olanak tanıyor. "2011-2015 Strateji Planı"nda da ifade edildiği gibi, portalın en önemli hedeflerinden biri, verilerin yaygınlaştırılması.

Europeana'nın gelişimine kullanıcıların da dahil edilmesi isteniyor. "Son yıllarda Europeana, bireyleri portala bizzat katkıda bulunmaları konusunda yoğun biçimde teşvik etti," diyor Woldering. Örneğin Europeana 1914-1918 projesi Avrupalılara, Birinci Dünya Savaşı'ndan kalma cephe mektupları, savaş günlüğü ya da üniforma gibi özel hatıra eşyalarını bir araya toplamaları ve dijitalleştirilmiş biçimde projeye iletmeleri çağrısında bulunuyor. Böylece, yeni bir tür kolektif tarihyazımı gerçekleştiriliyor. "Sonuçta, Avrupa'nın kültür hazineleri, müzelerde, arşivlerde ve kütüphanelerde keşfedilmeyi bekleyen nesnelerden ibaret değil," diye vurguluyor Woldering.

20. yüzyılın kara deliği

Europeana.eu kültür ve bilim dallarında mevcut tüm içeriklerin hızla çoğalması için çok sayıda proje yürütüyor. Örneğin Athena Programı, Avrupa Komisyonu'nun Minerva Projesi'ni temel alarak müzelerdeki içerikleri topluyor ve müzelerde dijitalleştirme ve metaverilere yönelik standartları destekliyor. "Euro-Photo" projesinin amacı, Avrupa'nın önde gelen on haber ajansının arşivlerindeki tarihi fotoğrafların dijitalleştirilmesi. "EUscreen" projesi ise Avrupa'nın 18 görsel-işitsel arşivindeki televizyon kayıtlarını bir araya topluyor. İçeriklerin yoğun bir ilgiyle karşılandığı, Europeana.eu istatistiklerinden de görülebiliyor: Sadece 2012 yılının Eylül ayına kadar Europeana.eu'ya 3,5 milyondan fazla giriş yapıldı (Kaynak: pro.europeana.eu).Fakat Avrupa'da halen yürürlükte olan telif hakları yasası sorun yaratmaya devam ediyor. Yakın geçmişe ait eserlerin dijitalleştirilmesi ve Europeana üzerinden link oluşturulması çoğu zaman bu yasa tarafından engelleniyor. Bu bağlamda Woldering o meşum "20. yüzyılın kara deliği"nden söz ediyor. Yine de, Europeana'nın kararlı çalışmaları sayesinde metaverilere (bunlar arasında katalog girişleri de var) serbest erişim sağlanabiliyor. "Projenin büyük başarılarından biri de bu," diyor Woldering.

Europeana 3.0'ın başlatılması

Europeana 2.0'ın proje evresi Şubat 2014'e kadar sürdü. Haziran 2014'te yeni bir evreye, Europeana 3.0'a geçilecek. Projenin bu aşamasının bu kez bir yıl sürmesi öngörülüyor. Europeana Hollanda'nın proje koordinatörü Nicole Emmenegger bunun "sürdürülebilir bir finansman için kurulan köprünün son ayağı" olmasını umut ediyor. Portal halen Avrupa Birliği fonlarıyla ve katılımcı ülkelerin kültür bakanlıkları tarafından finanse ediliyor. 2015'ten itibaren finansmanın Connecting Europe Facility (CEF) tarafından düzenlenmesi öngörülüyor. Fakat bu konu henüz tam olarak açıklığa kavuşturulmuş değil.Öte yandan, temel bazı kuşkular çoktan giderilmiş durumda. Britta Woldering, projeye başlanırken sık sık karşılaşılan sorulardan birinin de, "Europeana, Google'dan farklı olarak ne sunuyor?" olduğunu söylüyor. Buna yanıt vermek zor değil. Birincisi; veriler çok daha kaliteli, çünkü Avrupa kurumları ortak bir veri modeli konusunda ilk kez Europeana.eu için anlaşmaya vardılar. İkincisi; Avrupa'nın en önemli kültür hazineleri tek bir çatı altında toplanıyor.