Artırılmış Gerçeklik
Dijital zenginliğe sahip çocuk kitapları

Almanya'da bazı yayınevleri minik okurlara yönelik dijital formatları piyasada denemeye başladı. Bu yeni ürünler öğrenme konusunda pek çok olanak sunsa da, anne babalar ve pedagoglar tarafından henüz kabul görmüş değil.

Artırılmış Gerçeklik (Augmented Reality) teknolojisi büyük bir mobilya mağazasının kataloglarında kullanılmaya başladığından beri Almanya'daki evlere ve kamuoyunun bilincine de ulaştı. Sanal mobilyalar, kataloğun yanında verilen bir uygulama sayesinde gerçek odalara yerleştirilebiliyor. Fakat Artırılmış Gerçeklik teknolojisi sadece reklam amaçlı yayınlarda değil, çocuk kitaplarında da kullanılıyor.
 
Bu teknoloji görülebilir gerçekliğin resim, video, sesli metin ya da 3 boyutlu nesneler gibi ek bilgilerle zenginleştirilmesini sağlıyor. Kullanıcı bir sensörü –genellikle bir kamera ya da tarayıcıyı– bulunduğu ortamın bir bölümüne odaklıyor.Bir konum belirleme modülü kullanıcının konumunu ve ortamdaki iki ve üç boyutlu cisimleri algılıyor. Ardından, kullanıcının kendi gözleriyle gördüklerine ek olarak sanal bilgiler de ekranda gösteriliyor.

Kitaptaki Resimlere hayat veren uygulama

Alman yayınevi piyasasında çocuk kitaplarını bu teknoloji yardımıyla dijital çağa ulaştırmayı hedefleyen birkaç öncü yayınevi var. Bunlar arasında Carlsen, Kosmos ve Oetinger gibi yayınevleri bulunuyor. Yayınevleri yeni gelişmeler için sermayenin yanı sıra yaratıcı beyinlere de ihtiyaç duyuyor. Bu yaratıcı beyinlerden biri de Markus Dömer. 2011'den beri Carlsen Yayınevi için çalışan bilim mühendisi ve sanatçı Dömer, yayınevinde yeni kurulan Artırılmış Gerçeklik bölümünü yönetiyor. Yayınevi beş ila yedi yaşındaki çocuklar için ürettiği yeni ürünleri 2014'te başlattığı LeYo! dizisiyle Almanya'da satışa sundu.

Çocuklar resimli bilgi kitaplarındaki belirli yerleri bir akıllı telefon ya da tablet bilgisayar yardımıyla tarayarak "hotspots" denen etkin noktaları aktif hale getirebiliyorlar. Bu etkin noktalar, bir resmin içindeki resim tanıma programının etiketleri olarak işlev gören unsurlar. Etkin noktaların aktif hale getirilmesiyle sesli metinler, sesler, melodiler ya da şarkılar dinleniyor ve animasyonlar görüntüleniyor. Ayrıca, çocukların nesneleri tanımalarını sağlayan ya da örneğin belirli bir yumurtayı bir kuş türüyle eşleştirmeleri istenen oyunlar da oynanabiliyor.

Çocuk kitabı kahramanı Conni ile İngilizce öğrenmek

Sanal teknolojiyle zenginleştirilen kitaplar okuldaki dersler için de pek çok olanak sunuyor. Carlsen'in dizisinde, sevilen çocuk kitabı kahramanı Conni ile İngilizce öğrenmeye yönelik bir kitap da yayımlandı. Metin ve şarkıları anadili İngilizce olan kişilerin seslendirdiği kitapta İngilizce öğrencilerinin belleği ve duyduğunu anlama becerisi çeşitli oyunlardaki alıştırmalarla geliştiriliyor.
 
Fakat Almanya'da bu tür materyaller henüz tam olarak kabul görmüş değil. Pek çok anne baba ve pedagog dijital formatlara sıcak bakmıyor. Markus Dömer, Asya ülkelerinde çocukların mobil cihazları çok küçük yaşlardan itibaren kullandığını, oysa Almanya'daki anne babaların gözünde en güvenilir materyalin kitap olduğunu söylüyor. Neyse ki LeYo! dizisi bir ara yol bulmuşa benziyor: Kitap formatı, bir sürü multi medya destekli materyal arasından çocukları için "doğru" olanı seçmek isteyen ailelere güven veriyor. Ne de olsa "hibrid kitaplar" çok yönlü kullanılabiliyor; bu kitaplar hem resimlerine bakıp yüksek sesle okunmaya hem de çocuğun kitap ve uygulamasıyla kendi başına uzunca bir süre meşgul olmasına müsait.

Kitapların okul öncesi çocuklarda denenmesi

Carlsen proje için dışarıdan çalışan kişilerden oluşan bir ekip kurmuş. Kitaplar daha en başından Artırılmış Gerçeklik konseptine göre tasarlanıyor. Editör, yazar, illüstratör, oyun tasarımcısı, programcı ve ürün müdürü sıkı bir işbirliğine girerek oyun ve bilişim sektörünün süreç ve araçlarından yararlanıyor. Ürün geliştirmedeki önemli adımlardan biri, okul öncesi çocuklarıyla yapılan denemeler. "Çocukları ürünlerle baş başa bırakıp neler yaptıklarına bakmak gerekiyor," diyor Dömer. Kullanma zorlukları ancak gerçek kullanıcılarla yapılan denemelerde anlaşılıyor. Bu denemeler sonucunda kazanılan bilgiler daha sonraki konseptlere ve programlamaya aktarılıyor.
 
Dijital dünyaya adım atmaya cesaret eden şirketlerden biri de, Oetinger yayın grubunun yan kuruluşu olan Tigerbooks Media. Hamburg'da bulunan şirket, çocuk kitabı yayınevlerinin mevcut kitaplarını interaktif e-kitaba ya da uygulamaya dönüştürmelerini sağlayan TigerCreate adlı yazılımı 2013'ten bu yana satışa sunuyor. Yayınevleri çocuk kitabı kahramanlarını bu yazılımla dijital sahneye çıkarıyor. TigerCreate 2015'ten beri Artırılmış Gerçeklik teknolojisi de satıyor. Çeşitli yayınevlerinin "SuperBuch" etiketi altında pazarlama ve dağıtım işlerini ortak yürütmelerini sağlayan Tigerbooks, kitap dünyasındaki Artırılmış Gerçeklik fikri ve uygulamasının tanıtımına da yardımcı oluyor.
 
Kitap piyasası bu tür gelişmelerle dijital çağda pay sahibi olmayı ümit ediyor. O nedenle, çoğu uygulama ücretsiz; müşterinin yapması gereken tek şey kitabı satın almak. Fakat yüksek maliyetleri olan baş döndürücü gelişmelerden küçük yayınevlerinin de yararlanması şimdilik pek mümkün görünmüyor.