Yaşar Kemal
Yazar, isyankar, halk kahramanı

Yaşar Kemal çağdaş Türk edebiyatının en güçlü seslerinden biriydi. Hayatı boyunca insan haklarını ve barışı savunan bir yazarı kaybettik.

Yaşar Kemal 90 yaşını aşmıştı.  Hayatta kalabilmek için çok uzun bir mücadele veren, yoksulluk içinde yaşayan ve pek çok kez hapse giren biri için uzun bir ömür. Kaç yaşında olduğunu tam olarak kendi de bilmiyordu. 1923 yılının Ekim ayında, Türkiye Cumhuriyeti devleti kurulduğunda doğduğu tahmin ediliyor.  Tahmini doğum tarihi ancak yıllar sonra bir nüfus dairesinde kaydedildi.

Yaşar Kemal Doğu Anadolu’da küçük bir köy olan Hemite’de büyüdü. Akdeniz ve Tarsus Dağları arasındaki bu yayla pek çok kez romanlarına sahne oldu.  Hikayeleriyle köy köy gezen Anadolu ozanlarını etkiledi. Kemal, okuma yazama öğrenmeden şiir yazdığını anlatırdı. Köyünde okula giden tek çocuktu. 

Köylülerin diliyle edebiyat

Yaşar Kemal’in çocukluğu büyük acılarla doluydu. Henüz beş yaşındayken bir camide babasının öldürülüşüne tanık oldu. Bir kazada tek gözünü kaybetti. Tarım işçiliği, çobanlık, traktör şoförlüğü yaparak ailesini geçindirdi. Sonunda arzuhalci oldu, çiftçiler için mektup, dilekçe ve başka belgeler kaleme alırken, bir taraftan da eski masallar, destanlar ve ağıtlar topladı.

O günleri, "Yakılan ağıtları elindeki sarı deftere not eden siyah şalvarlı, küçük, çelimsiz bir oğlandım, “diye anlatan Yaşar Kemal siyasi nedenlerle İstanbul’a kaçtı ve burada 1951 yılında ilk hikayelerini ve röportajlarını yayınladı. Köylülerin dilinde taşradaki hayatı, yoksulluğu, açlığı, toprak ağalarının köylülere yaptığı zulmü anlattı. Kemal, Türk edebiyatında daha önce hiç kimsenin anlatmadığı bu hikayeleriyle kısa sürede adından söz ettirmeye başladı.

Modern Robin Hood efsanesiyle gelen uluslararası ün

Yaşar Kemal 1955’te yayınlanan ilk romanı “İnce Memed”le bir anda bütün dünyada kendinden söz ettirmeye başladı. Güney Doğu Anadolu’da Çukurova’da eşkıyaların ve asi Memed’in toprak ağası Abdi’yle mücadele ettiği bu modern Robin Hood efsanesi, 40’tan fazla dile çevrildi. Kemal sömürü ve baskıya direnen kahramanının hayatını anlattığı romanının devamı olarak üç cilt daha kaleme aldı. 
Yaşar Kemal daha az bilinen 40’ın üzerinde roman yazdı. Kitaplarının çoğunda Türk devletini şiddetle eleştirdi, Kürtlerin haklarını savundu,  sosyalizme inandı. Bu yüzden hakkında birçok kez dava açıldı, işkence gördü, hapse girdi.

Sevilmeyen asiye devlet üstün hizmet madalyası

Oysa Türkiye dışında siyasi kişiliği ve edebiyatıyla kabul görüyordu. 1973 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’ne aday gösterildi, ama meslektaşı Orhan Pamuk’un aksine bu ödülü hiç alamadı. Bunun yerine 1997’de Frankfurt’ta Alman Kitapçılar Birliği Barış Ödülü’ne layık görüldü.  Kutlama konuşmasını Günter Grass yaptı. Alman hükümetinin Kürt politikasını eleştiren Günter Gras kamuoyunda tartışmalara yol açmakla birlikte Yaşar Kemal’le dost oldu.
 
Türk edebiyatının usta yazarı Yaşar Kemal ve yoldaşı Günter Grass: Kemal 1997’de Frankfurt’ta Alman Kitapçılar Birliği Barış Ödülü’nü aldı. Kutlama konuşmasını Günter Grass yaptı. Alman hükümetinin Kürt politikasını eleştiren Günter Gras kamuoyunda tartışmalara yol açmakla birlikte Yaşar Kemal’le dost oldu.
Kürt yazar Yaşar Kemal aynı yıl bir yazar dostunun tutuklanması üzerine “Türk devletini asla affetmeyeceğim,” dedi. Bundan 11 yıl sonra Türk hükümeti ona en büyük Türk kültür ve sanat ödülünü verdiğinde kabul etti, ama “Bu onuru Türkiye’de barış ve insan hakları mücadelesinin dışlanmadığının bir işareti olarak görmek istiyorum,” dedi.

Barış ve insan hakları savunucusu

Yaşar Kemal yaşamının son gününe kadar insan haklarını, ifade özgürlüğünü, sosyal adaleti ve barışı savundu.  Hasta olmasaydı, 2013 yılında hükümet ve başbakan Tayyip Erdoğan’a karşı gerçekleştirilen kitlesel gösterilerde mutlaka en ön sıralarda yer alırdı. Türk edebiyatının bu yaşlı çınarı devletle hiçbir zaman barışık olmadı.
Yaşar Kemal o zaman büyük bir kararlılıkla şunları söylemişti "Bu ülke büyük acıların, katliamların yaşandığı bir ülke. Ama insanlığı bu pislikten kurtarmak için çabalar var. En kutsal çaba, düşmanlığa karşı savaşmak ve barış için direnmektir.” Yaşar Kemal 28. Şubat 2015 tarihinde 91 yaşında öldüğünde Türkiye’de yaşayanlara işte bu mirası bıraktı.