Çocuk ve Gençlik Kitapları
2018 Trendleri: Çevre Koruma ve Sosyal Politikalar

Çocuk ve gençlik edebiyatının piyasadaki yeni kitaplarında göç, polis şiddeti ve ırkçılık gibi güncel konular ön planda. Kurgu dışı kitaplar da hâlâ çok revaçta.

Hem yayıncılık ve medya sektörü hem de okurlar için ilkbaharın en önemli olayı Leipzig Kitap Fuarı: Her yıl her yaştan kitapseveri zengin bir programla Leipzig'e çeken fuar, keşfetmeye, kitap karıştırmaya ve tartışmaya davet ediyor. Artık herkesin çok iyi bildiği, dijitalleşme çağında çocuk ve gençlik kitaplarının geleceğine dair endişeler bir yana, çocuk ve gençlik kitabı üretenleri bu yıl fuarda en çok meşgul eden sorulardan biri de, çocuk ve gençlik kitabı sektörünün ticarileşmeyi ne ölçüde kaldırabildiği ve edebiyatın gençlerin politikaya ilgi duymasını nasıl sağlayabileceğiydi.

Gençlere yönelik siyasi konular

Bu yılki Leipzig Kitap Fuarı'nda sunulan "2018 Çocuk ve Gençlik Kitabı Trendleri Raporu"nda (Trendbericht Kinder- und Jugendbuch 2018) şöyle deniyor: "Güncel toplumsal değişimler, çocuklar ve gençlere âdil bir tartışma ve siyasi düşünce kültürünü aşılamamızı önemli bir görev haline getirdi." Rapora göre, toplumun, siyasi konulara kafa yoran ve demokrasiye katkıda bulunabilen bireylere her zamankinden daha fazla ihtiyacı var: "Çocuk ve gençlik edebiyatı siyasi konulara ilgi duyulmasını sağlayabilir." Gerçekten de, toplum ve siyasetle ilgili konuları yapıcı bir yaklaşımla tartışmaya açan kitapların sayısı hızla artıyor. Bu eğilimin en güçlü göstergelerinden biri de, Leipzig Kitap Fuarı'nda 2018 Alman Gençlik Edebiyatı Ödülü'ne aday gösterilen kitapların listesi. 
 
Alman çocuk ve gençlik edebiyatının artık yerleşik bir repertuvarı haline gelen kaçış ve göç hikâyelerinin yanı sıra, 2018 ilkbaharının en çok dikkat çeken iki kitabında savaş sonrası Almanya tarihi ele alınıyor. Anke Bär'in "Kiraz hırsızları ya da savaş bittiğinde" (Kirschendiebe oder als der Krieg vorbei war) adlı kitabı ile Judith Burger'in yazdığı, Ulrike Möltken'in resimlediği "Gertrude uçsuz bucaksız" (Gertrude grenzenlos), kuşaklar arası diyaloğu teşvik eden eşsiz bir yaklaşıma sahip. Diktatörlükler ve otoriter sistemlerdeki yaşam teması, Markus Köninger'in, Rafik Shami'nin "Bir avuç yıldız" (Eine Hand voller Sterne) adlı gençlik klasiğinden uyarladığı grafik romanında etkileyici bir biçimde işleniyor. Son dönem gençlik kitaplarında, polis şiddeti ve gündelik hayatta karşılaşılan ırkçılık gibi temalara da daha çok odaklanılıyor. Angie Thomas'ın 2018 Alman Gençlik Edebiyatı Ödülü'ne aday gösterilen "Yarattığın Nefret" (The Hate U Give) adlı kitabından sonra, siyahi gençlerin sesi olan bir diğer kitap ise Nic Stones'un "Sevgili Martin" (Dear Martin) adlı gençlik romanı.

Arılar ve futbol üzerine: Kurgu dışı kitaplar hâlâ revaçta

Çocuk ve gençlere yönelik kurgu dışı kitaplar son yıllarda giderek daha çok rağbet görüyor. Hayvan ve doğa koruma, sürdürülebilirlik gibi konuların sık sık ele alındığı bu kitaplar genç okurları eleştirel düşünmeye ve aktif diyaloğa davet ediyor. Nitekim arılar (ve de yabanarılarıları) hem kurgu dışı kitapların hem de gerçekçi ve fantastik metinlerin hiç değişmeyen gözde konularından. 2018'de Piotr Socha'nın "Arılar" (Bienen), Britta Teckentrup'un "Arılar: Doğanın Küçük Mucizeleri" (Bienen: Kleine Wunder der Natur) adlı ödüllü kitaplarının ardından, arıların yaşamı, faydaları ve maruz kaldıkları tehditleri anlatan iki kitap daha çıktı: Charlotte Milner'in "Arılar Kitabı" (Das Buch der Bienen) ve Yves le Conte'un "Çizgi Roman Bilgi Kütüphanesi: Arılar"ı (Die Comic-Bibliothek des Wissens: Die Bienen). Çocuk ve gençlik kitaplarında artık sık sık ele alınan hayvan koruma, doğa koruma ve sürdürülebilirlik gibi temalar da genç okurları eleştirel düşünmeye ve aktif bir diyaloğa davet ediyor. Gilles Clément'in "Büyük bir bahçe" (Ein großer Garten) ya da Kristina Digman'ın "Flora'nın Atölyesi" (Floras Atelier) adlı kitaplarında ise kurgu dışı kitaplarda hiç azalmadan devam eden bir trend olan etkileşim konusu işleniyor. Minik okurlar bu kitaplarla aramaya, keşfetmeye, birlikte ve tek başına üretmeye heveslendiriliyor. 

Her yıl piyasaya sunulan 8000'den fazla çocuk ve gençlik kitabında çeşitli konular ele alınırken, 2018 Dünya Futbol Şampiyonası yılında futbol teması da işlenmese olmazdı elbette. Kai Pannen'in "Zombert. Futbol oynamak yasak!" (Zombert. Fußball spielen verboten!) adlı eseri gibi ilk kitap dizilerinden çıkan kitaplar ve öykü kitapları arasında özellikle dikkat çeken iki resimli kitap hem okuma zevki hem de futbol oynama hevesi aşılıyor: Guridi ve Pablo Albo'nun "Futbol oynayan 71 koyun" (71 Schafe spielen Fußball) adlı kitabı ile, Baptiste Paul'un yazdığı, Jacqueline Alcántara'nın resimlediği, kızlarla oğlanların futbol sahasında birlikte top koşturmasını anlatan, Almanca ve Kreol dilindeki "Oyun" (Das Spiel). Siyasi bilinç kazandırmaya yönelik çocuk ve gençlik kitapları arasında burada son değineceğimiz kitap ise, Manfred Theisen'in toplumsal bütünleşme konusuna odaklanarak bir futbol öyküsünü anlattığı kitabı "11'den biri" (Einer von 11).