Sanal dünyada ders çalışmak
Çevrimçi Yabancı Dil

Ders programları motivasyonu destekleyen öğeler içermeli
Ders programları motivasyonu destekleyen öğeler içermeli | © s_l - Fotolia.com

Sanal ortamda dil öğrenmek günümüzün trendlerinden biri. Uwe Bellman’a göre, teknolojik olanaklar çok geniş de olsa, dil öğrenenler bir uzmanın özel danışmanlığından vazgeçmemeli. 

Yabancı dil nasıl öğrenilir?

Kulağa tuhaf gelebilir ama bir dili en iyi konuşmanın yolu, o dili konuşmaktır! Yöntem şu: Dili gündelik yaşamda kullanarak öğrenmek. Böyle de olsa, gençler ve yetişkinler yabancı dilleri çocukların ana dillerini öğrenmelerinden farklı biçimde öğreniyor.  Dil becerisinin yanı sıra, özellikle de akademik bağlamda gramer ve terminoloji bilgileri, ya da dinleme, okuma ve yazma gibi başka becerilerin de geliştirilmesi gerekiyor.

Bu bilgileri geleneksel sınıf ortamının dışında da öğrenmek mümkün. Sanal ortamda yabancı dil öğrenme olanakları nelerdir?

Günümüzde öğrencilerimize geleneksel sınıf ortamı ve sanal araçları birleştirerek ders vermenin konforunu yaşıyoruz.  Sözünü ettiğimiz sistem, harmanlanmış öğrenme (blended learning). Yani dil öğrenen kişi, derste öğretmenler ve diğer öğrencilerle iletişim kurarak konuşma becerisini, buna paralel olarak sanal ortamdaki kurslarda rahatsız edilmeden, kendisine uygun bir tempoda, hızlı olarak ya da birçok tekrar ve ek alıştırmayla diğer dil becerilerini geliştirebilir.

WEB 2.0'de dil öğrenimi

Yani başka bir deyişle eşzamanlı geleneksel ders olmadıkça sanal ortamda dil öğrenmek mümkün değil?

Hayır. Bence geleneksel kurs ya da uzman bir özel öğretmen olmadan dil becerilerini ciddi biçimde aktarmak mümkün değil.  Bu ancak öğrenci motivasyonunun çok yüksek olduğu ya da belli bir uzmanlık dalına özgü terminolojinin öğrenilmesi gibi nadir durumlarda başarılı oluyor. Göklere çıkarılan web-2.0’da başkalarıyla birlikte dil öğrenme alternatifi ise, bir kursun yerini tutamıyor, sadece diğer yöntemlerin yanında ek bir olanak sağlayabiliyor. 

Sanal ortamda dil öğrenmenin teknik ve yöntemsel sınırları nedir tam olarak?

Uwe Bellmann, Professor für Angewandte Linguistik/Fachsprachen Uwe Bellmann, Professor für Angewandte Linguistik/Fachsprachen | © Uwe Bellmann Bir örnek, serbest yazı metinlerinin düzeltilmesi. Metinleri otomatik olarak düzeltmek mümkün değil. Bu işi öğretmenler makinelerden daha iyi yapıyor. Öğrenciler konuşma egzersizlerinde de yazılımlara oranla öğretmenlerden daha çok şey öğreniyor.  Konuşulan dil insanlar arasında karşılıklı bir etkileşimdir.  Bu yüzden yabancı dil öğrenme uygulamaları üretenlerin bir öğretmen ve diğer öğrenciler olmadan sadece bir yazılımla çok kısa sürede dil öğretme vaatlerini ciddiye almıyorum. 

Hataları sezmek, yardım sunmak

Sizce iyi bir sanal dil kursu neler içermeli?

Ders programı adı verilen pek çok uygulama, aslında test programlarından ibaret. “Doğru-yanlış” cevap şıkları olan bir tür testle bilgiler ölçülüyor, gerekirse doğru cevaplar ele alınıyor ve puan veriliyor. Etkin öğrenme dediğimiz şey bu değil. İyi bir sanal kurs farklı alıştırmalar sunmalı. Öğrenciler kendi bireysel öğrenme yollarını bulmalı, stressiz bir ortamda öğrendiklerini tekrarlayabilmeli. Ama en önemlisi, öğrencinin ders programının her aşamasında uygun yanıtları ve yardımı alabilmesi.

Böyle bir ders ortamı teknik olarak nasıl gerçekleştirilebilir?

İşin teknik kısmı sorun değil. En önemli sorun eğitsel boyut, yani öğrencilerin hangi durum ve bağlamlarda hangi hataları sürekli yaptıklarını sezmek ve buna uygun olarak programa gerekli açıklamaları yerleştirmek. Her öğrencinin kendi özel sorunlarını aşmak için bireysel yardıma gereksinimi vardır. Ve bu yardım sadece çözümün sunulmasından ibaret olmamalı, olanaklar çerçevesinde öğrencinin kendisi aktif olmalıdır. Bu çok zaman alan bir şey. Bazen öğrencilerimin on dakikada yapacağı sanal bir alıştırmanın farklı uyarlamaları ve seçenekleri için ben on dört gün uğraşıyorum.   

Sanal ortamda dil öğrenirken fonetik nasıl bir rol oynuyor? Programlarda telaffuzu kontrol ettirme imkanı var çünkü.

Dili tanıma sistemlerinin kullanımı son derece ilginç, ama sistemin hataları da var. Mesela İngiliz İngilizcesine ayarlanmış bir sistemde ana dilini mükemmel konuşan bir Amerikalının sonuçları İngilizce öğrenen bir Almanınkinden daha kötü olabiliyor.  Bence konuşma dili ait olduğu yerde, yani insanlar arasındaki sözlü iletişimde kullanılmalı.

Kitlesel, çevrimiçi, açık

Sanal kurslar katılımcıların motivasyonunu ne yönde etkiliyor?

Bir derste ancak bir ya da iki kez söz alabildiğiniz geleneksel dil kurslarının aksine sanal kursta çok dazla konuşma imkanınız oluyor. Bunun ötesinde sanal kurslarda kişisel gereksinimlere yoğunlaşmak daha kolay. Bu kurslarda mümkün olan her yerde motivasyonu arttıracak eğlenceli öğelere yer verilmeli. Ama genel olarak şunu söyleyebiliriz: Motivasyon, daha çok kişinin öğrendiği dili ne için kullanacağını gösteren kişisel ruh haliyle açıklanabilir.

Sanal dil kurslarıyla ilgili yeni trendler neler?

Trendler gelirler ve giderler. Çok az gelişme kalıcıdır. Örneğin “Kitlesel Çevrimiçi Açık Ders”  (“Massive Open Online Course”) diye adlandırdığımız kurslar kalıcı olabilir. Tam anlamı şu:  Pek çok kişi (=massive) ücretsiz olarak (=open) çevrimiçi bir kursa katılabilir.  Bu kurslarda katılımcı ancak başarılı olursa bir ücret ödüyor.
 
Uwe Bellmann 2010 yılından bu yana Leipzig Teknik Ekonomi ve Kültür Yüksek Okulu’nda Uygulamalı Dil Bilimleri / İhtisas Dilleri eğitimi veriyor. Araştırdığı konular arasında web kurslarının geliştirilmesi ve uygulanması, bilgi teknolojileri ve yabancı dil eğitimi ve yabancı dil eğitimde eğitmenler ve öğrenciler için ders kitaplarının geliştirilmesi yer alıyor.