Kitap Çocukları Derneği
Duyulmamış hikâyeler

Leipzig’deki Kitap Çocukları Derneği (Buchkinder Leipzig e.V.) duyulmamış hikâyelerin yeşerdiği bir vaha. Konsept artık tüm Almanya’da uygulanmaya başladı. 2013 başında bir de “Buchkindergarten” (Kitap Çocuğu Yuvası) açılacak.

“Bi ahaç Tek başına Büyük bi çayırda duruyo. Ahaç orada öle yannız başına üşürken Günneş çıkıyo ve ahacı ısıtıyo. Sonra bir Kuş gelip ahacın dalına konuyo. Kuş ahaca güney deki ahacı annatıyo. Ahaç güney deki ahacı merag ederken ısınıyo. Öyle güçlü hissediyo ki kendini, hemen koşup gitmek istiyo ama Kökleri yüzünden yerinden kıpırdayamıyo. Ahaç dalarıyla Bütün köklerini koparıyo ve fırlayıp gidiyo. Hep Güneye doru koşuyo.”

Öğrenmek mi, yoksa yanlış yazmak mı?

Leipzig’deki Kitap Çocukları’nda kendi kitaplarını yazan Helena Weiß’in yedi yaşındayken yazdığı kaçış öyküsü böyle başlıyor. Güneye yolculuğu esnasında ağacın başından bir sürü heyecanlı macera geçiyor. Ama en sonunda, “çoban köpeği” olarak çalışan bir zürafanın görevini devralarak kendi özel cennetine kavuşuyor: “Ahaç Zürafaya bi öneride bulundu istersen sen kaç git. Ben senin yerine bekçillik yaparım.” Kitaptaki resimde, ağacın yemyeşil bir çayırda mutlu mesut bekçilik yaptığı görülüyor.

Bu öykü okulda yazılmış bir kompozisyon olsaydı, yanlış yazılmış sözcüklerin üstü kırmızı kalemle çizilip düzeltilerek çocuğa geri verilirdi muhtemelen. Ama öykü kompozisyon defterinde değil, Kitap Çocukları’nın tarzına uygun olarak, rengârenk kuşe baskı resimlerle dolu bez ciltli gerçek bir kitapta yer alıyor. 30 nüsha basılan kitap, derneğin yayınevi Buchkinderverlag’ın internet kitapçısında başka pek çok kitapla birlikte satışa sunuluyor. İyi de, Alman çocukları imla hatalarıyla yazmayı mı öğreniyor şimdi? Ülkede onca imla reformu uygulandıktan sonra her şeye boş verip konuşulduğu gibi yazılan kuralsız bir imla biçimine mi geçildi yoksa?

Yetişkinlere okuma dersi 

Endişeye mahal yok. 2001’de Leipzig’de kurulan Kitap Çocukları herhangi bir performans beklentisi içine girmeksizin, çocuklara dille uğraşma zevki aşılayan, kamu yararına çalışan bir dernek. Yazılarda düzeltme yapılmıyor. Dernek başkanı Birgit Schulze Wehninck, imlayı düzeltmenin öykünün akışını engelleyeceğini, hatta bazı çocukların anlatma şevkini kıracağını düşünüyor.

Bu yaklaşım, son yıllardaki bilimsel araştırmaların bulgularıyla örtüşüyor, zira araştırma sonuçlarına göre, ilkokuldaki dikte çalışmaları artık bir anlam ifade etmiyor. Kitap Çocukları girişiminin amacı, çocukların dille oyuncu ve sanatsal bir ilişki kurmasını ve kendi ifade araçlarını keşfederek özgüvenlerinin artmasını sağlamak. Bu yaklaşımda resim ve yazıya eşit değer veriliyor.

Kitap Çocukları’nın yazma egzersizleri keman çalmayı öğrenmek gibi düşünülebilir. Daha ilk baştan itibaren sadece mükemmel tınıların çıkarılmasında ısrar edilseydi, çocuk enstrümanıyla hiçbir şey çalamazdı. Dilin tınılarından zevk almak da benzer şekilde önemli ama bunun Alman eğitim sisteminde şimdiye dek yeterince dikkate alınmadığı çok açık. Bu bağlamda, Leipzigli küçük yazarların harflerle deneyimleri, yetişkinler için de son derece zenginleştirici bir okuma dersi. 

Derneğin kurucusu Ralph Uwe Lange’nin evindeki oturma odasında başlayan Kitap Çocukları etkinlikleri ilk başta boş zamanlara yönelik faaliyetler olarak düşünülmüştü. Şimdi çeşitli kent merkezlerinde şubeleri bulunan derneğe okullardan da talep var, nitekim kitap yazma etkinliği ders programlarına da alındı. Çocukların öykü anlatma şevki o kadar bulaşıcı ki, proje nispeten kısa bir süre önce hayata geçirilmiş olmasına rağmen, Almanya çapında yaygınlık kazandı.

Berlin’den Nairobi’ye

Derneğin, aralarında Weimar, Münih, Berlin, Mainz ve Chemnitz gibi kentlerin de bulunduğu 17 Alman kentinde şubeleri açıldı; 2002’den beri çocuklar organizatörlerin daveti üzerine Leipzig ve Frankfurt’taki kitap fuarlarına katılıyorlar. Napoli’de başlatılan bir girişimin yanı sıra, Birgit Schulze Wehninck ve ekibi Kenya’daki Goethe-Institut’la işbirliği yaparak Nairobi’de Afrikalı çocuklarla da kitaplar üretti.

Biz yine Leipzig’e dönelim: Geçen yıl Leipzig’de 200’den fazla çocuğun öyküleri kitap olarak yayımlandı. Derneğin sevimli atölyesine her çocuk haftada bir kez geliyor. Dernek başkanı Birgit Schulze Wehninck ve ekibinin yıllarca verdiği uğraş sonucunda 2013 başında bir de Kitap Çocukları Yuvası kurulabilecek. Leipzig’in Lindenau semtindeki güzel binanın inşaatı son hızla devam ediyor. Oluşum aşamasındaki bu minyatür edebiyat enstitüsünün amacı yeni yıldızlar üretmek değil, sadece ve sadece dil zevki aşılamak. 

Kasap Tofu ve kitabın geleceği

Küçük ve orta büyüklükteki edebiyat yayınevlerinin mevcut durumuna bakıldığında, Kitap Çocukları girişimi Almanya’nın okurları için sembolik bir kilometre taşı olmanın ötesinde bir anlam taşıyabilir. Leipzig Kitap Fuarı’ndaki cıvıl cıvıl Kitap Çocukları standı, filozof inekler, sihirli gümüşçünler, kötü kalpli Kasap Tofu ve çizgi adamlara âşık minik farelerle dolu keyifli öykülerle, e-kitapların monoton dünyasına müthiş bir renk katıyor. Minik yazarların neşe saçan kitaplarını gördüğünüzde, analog kitabın geleceğinin emin ellerde olduğunu anlıyor, elektronik kitap kadar ilginç bir potansiyel sergilediğini görüyorsunuz.