Giám đốc nghệ thuật
Phỏng vấn Heiner Goebbels
Giáo sư Heiner Goebbels thân mến, đây là lần đầu tiên ông đến Việt Nam. Đối với nền nghệ thuật Đức thì Việt Nam còn rất xa lạ. Nói tới hợp tác nghệ thuật, thường người ta sẽ tới Nhật Bản, Hàn Quốc hoặc Trung Quốc. Có rất ít đường mòn hợp tác đã được thiết lập giữa Đức với Việt Nam. Trong mối quan hệ hợp tác văn hóa giữa nước Đức và Châu Á, Việt Nam vẫn là một đất nước chưa được khám phá hết. Ông trải nghiệm được điều gì từ Hà Nội?
Heiner Goebbels: Điều tôi luôn tâm niệm khi đi tới những vùng đất khác chính là bạn không thể nào tưởng tượng trước được một gia tài những điều ấn tượng sẽ thu thập được; khi đi từ nơi nọ tới nơi kia, trải nghiệm của bạn cũng phức tạp và trái ngược như chính những người bạn gặp. Tuy nhiên, tôi muốn tổng kết lại là Hà Nội thực sự sống động và tràn sức trẻ một cách đáng ngạc nhiên. Khi tôi cố giải mã cách thức hoạt động của hệ thống giao thông độc nhất tại đây, tôi thậm chí luôn muốn ngồi ở ghế trước ô tô, thì điều gây ấn tượng sâu đậm nhất cho tôi chính là sự ngẫu hứng của những người điều khiển xe máy. Rõ ràng, nó không chỉ đòi hỏi sự tỉnh táo, mà còn về một sự pha trộn hiếm có giữa sự linh hoạt và tính quyết đoán - thậm chí bạn còn không thể băng qua đường như một người đi bộ nếu bạn không nắm vững kỹ năng đó.
Ông ấn tượng gì với các nghệ sỹ trẻ tham gia vào chương trình này?
Heiner Goebbels: Các nghệ sỹ trẻ mà tôi đặc quyền được làm việc cùng có tinh thần cởi mở đáng ngạc nhiên và có động lực lớn để di chuyển qua nhiều con đường từ những điều họ đã luyện tập và đặt câu hỏi với những trải nghiệm đó. Theo đúng nghĩa đen, những người tham gia đã được yêu cầu quan sát những thứ họ đang làm, và họ đã làm được điều đó với sự tự tin tuyệt vời. Các nhạc công và nhạc sỹ có khả năng chơi ngẫu hứng ở trình độ nghệ thuật cao và nhất quán, với khả năng đó họ có thể hợp tác với các nền nghệ thuật tại các đô thị phát triển khác, và tôi biết một vài người trong số họ đã làm được điều đó. Điều này cũng tương tự với rất nhiều diễn viên múa và biên đạo múa. Điều ấn tượng với tôi là tính cá nhân được phát triển tốt, chưa có nhiều người quen với những phản ảnh từ cấp độ nhận thức phía khán giả, tuy nhiên họ biết ơn và chấp nhận những nhận xét đó và nhận thấy được rằng điều đó cũng là khía cạnh quan trọng. Họ rất quan tâm tới khái niệm tổ chức các yếu tố trên sân khấu – ánh sáng, không gian, âm thanh, chuyển động, hình ảnh – không theo mô hình phân cấp mà là phát triển kết hợp chúng với nhau và phi phân cấp.
Cứ sau mỗi lần tập hay biểu diễn, ông lại mời các thành viên tham gia vào cuộc thảo luận để khám phá các yếu tố nghệ thuật hoặc chia sẻ suy nghĩ. Mọi ý kiến đưa ra có tương đồng không hay mỗi người lại có hình dung trái ngược nhau?
Heiner Goebbels: Tôi ngạc nhiên trước tinh thần cởi mở và thẳng thắn thể hiện rõ khi họ đưa ra lời nhận xét cho nhau, và cách họ diễn đạt điều khiến họ không thoải mái hoặc thấy khó hiểu liên quan tới các yêu cầu định hướng hay các tiêu chí. Để vượt qua rào cản ngôn ngữ, trong hoàn cảnh một điều có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau, họ được giao cho nhiều khái niệm khác nhau. Những từ như sự hiện diện, biến mất, tái thể hiện, minh họa hoặc khuôn mẫu phải được định nghĩa và mô tả rất rõ ràng.
Có điều gì khiến ông ngạc nhiên không? Hoặc ông có khám phá thêm được khía cạnh nghệ thuật mới mẻ nào không?
Heiner Goebbels: Trước tiên, những điều đã học được thực sự quý giá ở đây đã giúp tôi có được những góc nhìn đương đại rõ ràng mà nền nghệ thuật trình diễn và âm nhạc Châu Âu chưa tiếp cận đến. Và tôi chắc chắn rằng nhạc cụ truyền thống Việt Nam và những khả năng của chúng (Ví dụ đàn bầu, đàn tranh thập lục v.v.) sẽ tiếp tục gợi cảm hứng soạn nhạc cho tôi.
Sau 14 ngày làm việc cật lực, các thành viên đã nhận được điều gì từ việc hợp tác với ông?
Heiner Goebbels: Tôi nghĩ rằng ông nên dành câu hỏi này cho những người tham dự. Tôi đoán rằng họ sẽ chia sẻ với ông những suy nghĩ tương đối độc lập và cá nhân...
Với những người tham dự camp, họ đã nhận và tự tạo ra được nhiều cảm hứng cũng như ý tưởng sáng tạo mới, Viện Goethe nên tiếp tục hợp tác với họ như thế nào?
Heiner Goebbels: Những workshop thử nghiệm hay những giai đoạn làm việc như thế này rất cần thiết với việc phát triển một dạng thức thể hiện thẩm mỹ độc lập – và bạn không thể ở nhà đóng kín cửa để làm việc đó. Không gian và các nguồn quỹ hỗ trợ theo cách thức của sự kiện này luôn khan hiếm, cả ở Việt Nam cũng như tại những nơi khác. Và chúng là điều kiện tiên quyết để tạo ra ngôn ngữ mới cho nghệ thuật trình diễn. Sẽ rất tốt nếu Viện Goethe có thể tiếp tục cung cấp những chương trình như thế này...
| Trở lại |