Nghệ thuật trong không gian công cộng
Không gian cho cái mới – Đã đến lúc rồi

Chúng ta làm thế nào để sáng tác nghệ thuật và với tới được một công chúng trong thời kỳ dãn cách xã hội vì đại dịch? Florian Geiger, nhà biên kịch và đồng sáng lập AMP Dance Company, mô tả một hình thức sáng tạo mới đưa những điệu múa đến gần công chúng hơn bao giờ hết – bên ngoài những sân khấu lớn của chốn đô thị.
 

Việc tất cả các sân khấu Đức bị đóng cửa từng phần trong năm 2020 và 2021 cho chúng ta thấy, môi trường nghệ thuật trình diễn quan trọng như thế nào. Ngoại trừ những khía cạnh xã hội ra thì nghệ thuật tạo ra những khả năng độc nhất truyền cảm hứng để có được những tư duy mới, để trí tưởng tượng thỏa sức và để nhìn thế giới với những con mắt khác. Những điều đó mất đi sẽ gây ra những hậu quả hiện nay chưa nhìn thấy được cho nền kinh tế văn hóa và sáng tạo và cho sự an lạc về tinh thần và tâm hồn của tất cả chúng ta.

Những biện pháp bảo đảm an toàn và dãn cách xã hội cần thiết của nhà nước đòi hỏi chuyển đổi tư duy trong sáng tác nghệ thuật. Với Không gian cho cái mới chúng tôi đã tạo ra một sân khấu được thiết lập vững chắc và các nghệ sĩ bất cứ lúc nào cũng có thể tiếp cận được, mà trên đó – với điều kiện tuân thủ tất cả các biện pháp bảo đảm an toàn cần thiết - lại có thể tập luyện được và lại có thể trình diễn được trước công chúng. „Không gian cho cái mới là một diện tích mầu vàng bốn cạnh, mỗi cạnh rộng 4 mét. Không gian đó đem lại những động lực đa dạng từ các vũ điệu, vở kịch và âm nhạc“, như Florian Geiger, giám đốc, nhà biên kịch và sáng lập AMP Dance Company giải thích.

Vượt qua khoảng cách

Trong ngày hoạt động đầu tiên „Making Frankfurt“ tháng 8 năm 2020 khái niệm nghệ thuật này đã được giới thiệu bên bờ sông Main ở Frankfurt như là một ý tưởng. Dự án đã cho thấy, việc sử dụng theo một cách khác những không gian đô thị - trong trường hợp này là một không gian chuyển tiếp – sẽ có thể lại truyền cảm hứng cho chúng ta và cũng có thể khích lệ chúng ta trong cuộc sống thường nhật như thế nào. Trong đó các điệu múa đóng một cai trò đặc biệt. Hình thức này thu hẹp triệt để khoảng cách giữa công chúng và các nghệ sĩ múa. Như vậy đã xuất hiện một cách tiếp nhận mới và trực tiếp nghệ thuật múa. Trải nghiệm nghệ thuật múa đòi hỏi khả năng đồng cảm của khán giả và khả năng đó tạo cho họ điều kiện trải nghiệm bằng chính cơ thể mình. Với „Shared Experience“ này (kinh nghiệm chia xẻ) khán giả gần nhau hơn cho dù khoảng cách dãn cách đã được quy định. Không gian cho cái mới tạo ra một sự quan tâm mới đến nghệ thuật múa trong không gian công cộng. Thêm vào đó còn không có những hạn chế ra vào không gian đó, nên qua đó không còn những ranh giới về xã hội, giới tính, và tuổi tác nữa.

Trong ngày hoạt động thứ hai „Hậu Corona – Nội thành“ của sáng kiến Making Frankfurt diễn ra ngày 18.9.2021 trong nội thành Frankfurt ý tưởng đó đã được biến thành hành động. Ý trưởng dẫn dắt hoạt động này là diện tích hoạt động mầu vàng của Không gian cho cái mới và diện tích này đã được biến đổi thành những phòng thí nghiệm hoạt động tập thể, đa dạng và sáng tạo. AMP Dance Company giới thiệu những trích đoạn từ các buổi trình diễn, trong đó có một buổi tập công khai của tác phẩm mới Bầu trời trên đầu tôi là tác phẩm đã được trình diễn lần đầu ngày 30/9/2020. Tác phẩm sẽ được trình diễn lại tại Nhà hát Gallus Frankfurt tháng 2 năm 2022. Bầu trời trên đầu tôi kể về việc sẽ như thế nào khi mất đi một điều gì đó, mà cho đến nay người ta vẫn không cảm thấy điều đó và điều đó quyết định cuộc sống và hoạt động thường nhật như thế nào. Tác phẩm này nói về sự trải nghiệm có tác dụng lâu dài tình trạng mất đi sự an toàn và những hậu quả của nó đối với sự tự do hoạt động của chúng ta. Dựa trên những câu chuyện khác nhau của các nghệ sĩ múa, những kinh nghiệm khi mất đi sự an toàn được mô tả như những trải nghiệm tổn thương của chủ thể và trong sự mô tả đó đôi khi thăm dò mối quan hệ giữa tự do và sự an toàn. Tự do và an toàn – một vế không thể tồn tại được, nếu không có về kia. Tuy nhiên hai phạm trù đó đứng cùng với nhau trong một mối tương quan phức hợp và đầy căng thẳng. Chúng ta xác định được mối tương quan giữa tự do và an toàn nhậy cảm như thế nào, khi nhu cầu cơ bản về an toàn đột nhiên bị lung lay. Như vậy Bầu trời trên đầu tôi là hình ảnh về điều lớn lao mà chủ thể đã bị bất an lại có thể với tới được , nếu chủ thể hướng ánh mắt nhìn lên, sau khi mất đị mặt đất dưới chân mình. Một tác phẩm có tác dụng động viên mọi người.

Tác phẩm được nghiên cứu và tập luyện tích cực trong ba tuần lễ và trong thời gian đó 7 nghệ sĩ múa đã trở nên rất thân thiết với nhau, vì trong thời gian tập họ giữ cách ly tối đa với những người khác và có lúc cùng sống với nhau trong một căn hộ thuê chung cho thời gian tập.

Sự gần gũi và khoảng cách trong quá trình sáng tác một cách sáng tạo

Sự gần gũi tạo ra đầu tiên là sự gần gũi và khoảng cách. Đối với những người làm nghệ thuật trình diễn thì nhìn chung đó là một chủ đề luôn xảy ra và khía cạnh gần gũi và khoảng cách cũng thường đóng một vai trò quyết định cả trước khi xảy ra đại dịch – tôi đến gần như thế nào? Tôi cho phép gần gũi tôi chừng nào? Tôi cần một khoảng cách nào đối với khán giả, nghĩa là đến người đối diện? Khán giả cho phép gần gũi chừng nào?

Không gian cho cái mới trong khuôn khổ của nó như là một sân khấu công cộng và với một khoảng cách tối thiểu 1,5 mét, có thể tiếp cận được và xem được từ tất cả các phía – là một sự tối giản tối đa. Như vậy có thể đến gần hơn các nghệ sĩ trên sân khấu so với mọi khi. Sân khấu này không có khoảng không để nghệ sĩ rút vào và được để mở tối đa. Điều đó tạo ra một không gian căng thẳng, mà trong đó các nghệ sĩ thường dám mạo hiểm những bước nhẩy về phía trước – họ mở hơn, họ trông cậy vào khả năng ứng phó của mình, họ bớt sợ hơn và qua đó tạo ra những không gian tự do. Sai sót và sự chưa hoàn hảo không còn là một thất bại nữa và việc tiến lên phía trước bằng cách lặp đi, lặp lại trở thành chương trình – đối với Marika Ostrowska-Geiger, biên đạo múa của AMP Dance Company một thách thức hoàn toàn mới là: phá vỡ những bảng tổng phổ đã được ấn định, thay đổi và nhậy cảm nhiều hơn đối với phản ứng và tương tác của công chúng.

những phản ứng, hình thức và hệ quả

Sự đánh giá của công chúng là một sự đánh giá khác và to lớn hơn nhiều so với trong môi trường cũ. Việc có thể đến gần các nghệ sĩ và được trải nghiệm trực tiếp các tiết mục trình diễn đã làm xuất hiện một nền bản sắc hoàn toàn mới của người xem. Khán giả không chỉ còn là một hình thức đồng nhất, mà từng người trong họ để cho một sự sẵn sàng đồng cảm cao hơn cuốn hút vào việc biểu lộ bột phát niềm vui và sự đồng cảm của mình.

Hệ quả là AMP Dance Company đang xây dựng những hình thức mới: Chúng ta có thể trực tiếp hơn như thế nào? Chúng ta có thể chạm đến khán giả sâu sắc hơn như thế nào và qua đó trong một thời gian ngắn tạo ra được động lực? Điều gì sẽ xảy ra, nếu chúng ta bỏ hết, khước từ hết? Những chủ đề nào xuất hiện ở đây và chúng ta có thể gắn những chủ đề đó với tính bền vững và tầm quan trọng như thế nào, khi chính những điều đó lay động cảm xúc của những người đón nhận? Trong một thử nghiệm đầu tiên các hình thức khác nhau đã được kết hợp với nhau: nhạc cổ điển, do dàn nhạc thính phòng Frankfurt với 4 đàn dây biểu diễn trực tiếp, và một đoạn Pas de deux ứng tác (điệu nhảy do hai vũ công biểu diễn) của Ba-lê cổ điển.

Không gian cho cái mới tạo ra một sân chơi cho nghệ thuật múa như là một thực thể vững chắc trong không gian công cộng. Bên ngoài các sân khấu chúng ta tìm kiếm những hình thức vận động chỉ ra một cách giao tiếp và biểu hiện khác của cơ thể trong không gian và với không gian. Không gian đô thị có những cấu trúc và bầu không khí khác nhau. Những cấu trúc và bầu không khí đó quyết định chủ yếu cách chúng ta ứng xử và vận động trong không gian công cộng. Với Không gian cho cái mới chúng ta đưa khán giả lại gần nhau hơn trong không gian vận động của bản thân họ và gợi ý họ tìm hiểu không gian đó.