Σχετικά με το εγχείρημα
Σκοπός του εγχειρήματος «Freiraum» είναι να αποτιμήσει πόση ελευθερία υπάρχει στις ευρωπαϊκές πόλεις. Ποια ερωτήματα προκύπτουν όταν πολίτες, επιστήμονες και καλλιτέχνες σκέφτονται γύρω από την έννοια της ελευθερίας σε ένα συγκεκριμένο μέρος; Ποια είναι τα ευδιάκριτα προβλήματα σε μια πόλη; Ανταλλάσσοντας ερωτήματα σε όλη την Ευρώπη, 38 Ινστιτούτα Goethe και συνεργαζόμενοι φορείς από τους χώρους της τέχνης και της κοινωνίας των πολιτών προτείνουν δημιουργικές λύσεις για αυτά – από απόσταση, αλλά απόσταση που βοηθάει. Ακολουθεί το σκεπτικό του εγχειρήματος.
Η Ευρώπη αλλάζει. Σε πολλές χώρες της βρίσκουν απήχηση λαϊκιστικά και εθνικιστικά κόμματα. Ο σκεπτικισμός απέναντι στην ΕΕ, όπως εκδηλώθηκε, για παράδειγμα, στο δημοψήφισμα του Brexit, δεν περιορίζεται στη Μεγάλη Βρετανία. Η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ελλάδα υποχρεούνται να εφαρμόζουν δραστικά μέτρα λιτότητας. Η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης προχωρά με διαφορετικές ταχύτητες, έτσι ώστε χώρες όπως η Ρουμανία και η Βουλγαρία θα συνεχίσουν να παίζουν έναν περιθωριακό ρόλο για το προσεχές μέλλον. Με λίγα λόγια, η Ευρώπη δέχεται προκλήσεις σε πολλά επίπεδα και αναζητά απαντήσεις.
Goethe-Institut: αντιμετωπίζοντας την πρόκληση, θέτοντας νέες προτεραιότητες στην ευρωπαϊκή πολιτική
Το Goethe-Institut είναι ένας φορέας με ευρωπαϊκή αποστολή. Τάσσεται υπέρ του οράματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και υποστηρίζει ενεργά την ιδέα ενός κοινού αλλά και ποικιλόμορφου πολιτισμικού χώρου. Θεωρεί καθήκον του να προασπίσει αξίες όπως το ανοιχτό πνεύμα, η ελεύθερη μετακίνηση, η δικαιοσύνη και η ενσωμάτωση όλων των μελών της κοινωνίας. Ταυτόχρονα, Goethe-Institut γνωρίζει ότι αυτή τη στιγμή όλοι θεωρούν πως το στάτους κβο στην Ευρώπη βρίσκεται σε κρίση. Με το να επιμένει κανείς πεισματικά στο αφήγημα της ενωμένης Ευρώπης μπορεί εύκολα να δώσει την εντύπωση ότι αρνείται να δει την πραγματικότητα. Όπως η Ευρώπη οφείλει να αντιμετωπίσει την πρόκληση της παρούσας κατάστασης, έτσι και το Goethe-Institut πρέπει να θέσει προτεραιότητες που δείχνουν με μεγαλύτερη σαφήνεια τη δέσμευσή του απέναντι στο ευρωπαϊκό όραμα. Γνώμονας εδώ θα είναι όχι ο αφελής ενθουσιασμός αλλά η διάθεση για διάλογο – ένα διάλογο που θα έχει και εντάσεις.
Freiraum: Παίρνοντας θέση, ενισχύοντας τους εταίρους, μιλώντας σε νέες ομάδες στόχευσης
Το Goethe-Institut παίρνει ξεκάθαρα θέση στον προβληματισμό αυτό με το μεγάλης κλίμακας εγχείρημα «Freiraum», που έχει ξεκινήσει το 2017 και θα ολοκληρωθεί το 2019. Στο επίκεντρό του τίθεται η έννοια της ελευθερίας, η οποία ήδη από τον Διαφωτισμό και έπειτα είναι εξαιρετικά σημαντική για την ευρωπαϊκή ταυτότητα. Ωστόσο η υπόσχεση που κρύβει η έννοια αυτή έχει χάσει κάτι από την αίγλη της. Σήμερα γίνεται έντονα αισθητή μια αμφιταλάντευση γύρω από την έννοια της ελευθερίας, κι αυτό όχι μόνο επειδή, σε χώρες όπως η Πολωνία ή η Ουγγαρία κυριαρχεί μια αντιφιλελεύθερη πολιτική. Λαμβάνοντας υπόψη τέτοιου είδους εξελίξεις, πολλοί εταίροι του Ινστιτούτου Goethe αισθάνονται ανασφάλεια, ενώ ορισμένοι απειλούνται πράγματι. Το Goethe-Institut θέλει να είναι ένας αξιόπιστος εταίρος για αυτούς και με τον «Χώρο ελευθερίας» θέλει να στείλει ένα σαφές μήνυμα συνεργασίας ώστε να γίνει ευρέως αντιληπτό.
Με το εγχείρημα του «Freiraum», το Goethe-Institut θέλει επίσης να πραγματοποιήσει ένα συνειδητό άνοιγμα σε νέες ομάδες στόχευσης: σε συχνά περιθωριοποιημένους νέους ανθρώπους με μεταναστευτικό υπόβαθρο και σ’εκείνους που βλέπουν τη σημερινή Ευρώπη με κριτικό βλέμμα ή με κάποιο σκεπτικισμό αλλά εξακολουθούν να έχουν τη διάθεση να συζητήσουν το θέμα. Επιπλέον, στόχος είναι να κινητοποιηθούν και να πουν την άποψή τους άνθρωποι που ναι μεν είναι ανοιχτοί στην ευρωπαϊκή ιδέα, αλλά τείνουν να τη θεωρούν και δεδομένη.