Eros en utopie – 'Die Sonneninsel' als levensideaal van Thomas Elsaesser

Hoe kan een bijzondere 20ste-eeuwse familiegeschiedenis aan de hand van een koffer met brieven, een handjevol gedichten en een blik met smalfilms worden gereconstrueerd? In zijn filmessay Die Sonneninsel roept filmhistoricus Thomas Elsaesser met documentair en persoonlijk filmmateriaal en brieffragmenten de sfeer van omslag en omwenteling op die eind jaren twintig en begin jaren dertig heerste in Frankfurt en Berlijn. De toeschouwer beleeft deze ingrijpende periode met haar hoop en tweedracht, passie en ideeën voor een nieuw leven, inclusief de uiteindelijk ijdel gebleken utopieën van een nieuwe gemeenschap die streeft naar een samengaan van techniek en natuur in een duurzame kringloop.
Centraal staan de carrière van de bekende Frankfurtse stadsarchitect Martin Elsaesser (1884-1957) in de jaren tussen 1925 en 1945 en de turbulente relatie van zijn vrouw Liesel met de onaangepaste en idealistische tuinarchitect Leberecht Migge.
De intensiteit en complexiteit van deze driehoeksverhouding, waarop de film slechts zinspeelt, wordt voorafgaand aan de filmvertoning nieuw leven ingeblazen door de theatrale voordracht van de Berlijnse actrice Nicola Ruf – achterkleinkind van het echtpaar Elsaesser – waarin ze fragmenten uit de liefdesbrieven van Liesel en Migge presenteert. Bijzonder aan de correspondentie is dat deze bezield is van een alomtegenwoordig streven waaruit de opofferingsgezindheid en moed van de hoofdrolspelers blijkt om nieuwe, nog onbekende wegen te bewandelen.
Tijdens dit evenement, dat bestaat uit een theatrale voordracht, filmvertoning en interview met de regisseur, zal het publiek getuige zijn van alternatieve levensidealen die destijds niet werden gerealiseerd, maar tegenwoordig actueler lijken dan ooit. Zichtbaar wordt de visie van een burgerlijke familie die over de nog gebruikelijke conventies probeerde heen te stappen en in haar radicaliteit tot op de dag van vandaag fascineert.

Thomas Elsaesser is emeritus professor aan de Universiteit van Amsterdam (afdeling media en cultuur). Van 2006 tot 2012 was hij visiting professor aan de Yale University en sinds 2012 leert hij parttime aan de Columbia University, New York.
Elsaesser is het kleinkind van de gerenommeerde Duitse architect Martin Elsaesser, een van de hoofdpersonen van Die Sonneninsel en mede-uitgever van Martin Elsaesser – Schriften (Niggli Verlag, Zürich, 2014).

Nicola Ruf is actrice en achterkleindochter van Martin en Elisabeth Elsaesser.

Anna Seidl is assistant professor cultuurwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam.