Starfsemi Goethe-Institut á Íslandi
© Simona Koch
Nú sem stendur sinnir Goethe-Institut í Danmörku verkefnum á Íslandi sem tengjast menningar- og menntastefnu á sviði utanríkismála. Goethe-Institut beitir sér fyrir virkum samskiptum milli Íslands og Þýskalands á menningar- og tungumálasviðinu. Stofnunin vinnur náið með þýskukennurum og tungumálastofnunum á Íslandi til þess að halda við og þróa áfram góða þekkingu á Þýskalandi og fjölbreyttri þekkingu á þýskri tungu og menningu. Fulltrúar mismunandi stofnana og einstaklingar veita Goethe-Institut ráðgjöf og upplýsingar við áætlanagerð og ákvarðanir.
Seit 2012 vergibt das Goethe-Institut Dänemark in Zusammenarbeit mit der UNESCO Literaturstadt Reykjavik jährlich ein bis zwei Stipendien an deutsche Autorinnen und Autoren aus den Bereichen Belletristik, Lyrik und Kinderbücher.
Ziel dieses Literaturstipendiums ist es, eine Gelegenheit zu bieten, Recherchen, Anregungen und Arbeitsideen zu einem literarischen Projekt durchzuführen, welches das Land Island als Ausgangspunkt oder Inspirationsquelle hat. Die Stipendiatin oder der Stipendiat erhält die Möglichkeit, Einblick in die Literaturszene vor Ort zu nehmen, Kontakte zu knüpfen und zu vertiefen sowie Ideen und Anregungen auszutauschen.
Erwartet wird die Zusammenarbeit mit literaturvermittelnden Institutionen vor Ort. Wünschenswert wären Social-Media-Posts o. Ä. über die Erlebnisse und Erfahrungen mit Literatur in Island für die Kommunikationskanäle des Goethe-Instituts Dänemark in Island.
Bewerben können sich Autorinnen und Autoren mit mindestens zwei veröffentlichten Büchern, von denen mindestens eins ins Englische oder in eine skandinavische Sprache übersetzt wurde. Der Lebens- und Arbeitsmittelpunkt der Bewerberinnen und Bewerber soll in Deutschland liegen.
Für den nächsten Residenzaufenthalt 2021 können Sie sich ab Frühjahr 2020 bewerben. Die aktuelle Ausschreibung wird hier zu finden sein.
Residenzprogramme des Goethe-Instituts
Anne Siegel wurde in Norddeutschland geboren und studierte Ökonomie, Sozialwissenschaften und Soziologie. Sie arbeitet als Autorin sowie als Radio- und Fernsehjournalistin. Anne Siegel war viele Jahre lang Mitorganisatorin des ersten Internationalen Frauenfilmfestivals in Deutschland. Ihre eigene Dokumentarfilmarbeit führte sie nach Skandinavien und in die USA. Für den WDR produzierte sie neben zahlreichen Beiträgen seitdem Hörspiele und Hörfunkfeatures in Dänemark, den USA, Nordafrika und in Island.
In ihrem Buch Frauen Fische Fjorde erzählt Anne Siegel die Geschichte hunderter deutscher Frauen, die 1949 nach Island ausgewandert sind. Da es nach Ende des Zweiten Weltkrieges auf den Bauernhöfen in Island an Arbeitskraft mangelte, warb der isländische Bauernverband in Norddeutschland Landarbeiterinnen und Arbeiter an. Diese kamen vor nunmehr 70 Jahren mit dem Dampfschiff „Esja“ auf der nordischen Insel an. Viele der deutschen Frauen blieben in Island und gründeten Familien. Anne Siegel hat die Geschichten der heute betagten Frauen aufgeschrieben.
Bibliografie (Auswahl):
FRAUEN FISCHE FJORDE (Bucher Verlag 2011)
Himmelsstürmerinnen (Cindigo 2013)
NordBräute (Europa Verlag 2016)
Die Ehrwürdige – über die erste weibliche Gelehrte im Tibetischen Buddhismus (Benevento Verlag 2017)
Señora Gerta. Wie eine Wiener Jüdin auf der Flucht nach Panama die Nazis austrickste (Europa Verlag 2016)
Reykjavík Blues (erscheint im Juni 2019 im Europa Verlag)
In ihrem Buch Frauen Fische Fjorde erzählt Anne Siegel die Geschichte hunderter deutscher Frauen, die 1949 nach Island ausgewandert sind. Da es nach Ende des Zweiten Weltkrieges auf den Bauernhöfen in Island an Arbeitskraft mangelte, warb der isländische Bauernverband in Norddeutschland Landarbeiterinnen und Arbeiter an. Diese kamen vor nunmehr 70 Jahren mit dem Dampfschiff „Esja“ auf der nordischen Insel an. Viele der deutschen Frauen blieben in Island und gründeten Familien. Anne Siegel hat die Geschichten der heute betagten Frauen aufgeschrieben.
Bibliografie (Auswahl):
FRAUEN FISCHE FJORDE (Bucher Verlag 2011)
Himmelsstürmerinnen (Cindigo 2013)
NordBräute (Europa Verlag 2016)
Die Ehrwürdige – über die erste weibliche Gelehrte im Tibetischen Buddhismus (Benevento Verlag 2017)
Señora Gerta. Wie eine Wiener Jüdin auf der Flucht nach Panama die Nazis austrickste (Europa Verlag 2016)
Reykjavík Blues (erscheint im Juni 2019 im Europa Verlag)
© Mathias Bothor
Stanislaw (Stan) Strasburger er rithöfundur og sjálfstætt starfandi menningarstjórnandi. Aðaláherslan í verkum Strasburger er á fjölmenningarlega sjálfsvitund, fólksflutninga, „EU-tópíu“ og minnismenningu varðandi Pólland, Þýskaland, Evrópu og Miðjarðarhafssvæðið auk viðkomu á rússneska og spænska málssvæðinu. Hann fæst einnig við verkefni sem blanda saman bókmenntum, ljósmyndun og tónlist.Verk hans eru birt á pólsku og þýsku. Hann skrifar reglulega í pólska dagblaðið Rzeczpospolita, í þýska Deutschen Welle World og í menningarsíður Frankfurter Allgemeinen Zeitung. Hann hefur einnig skrifað fyrir Zenith - Zeitschrift für den Orient, Więź, tímarit Goethe-stofnunarinnar Art and Thought og í líbanska dagblaðið As-Safir.
Skrif hans hafa verið þýdd á arabísku, ensku, rússnesku, rúmensku, króatísku, Farsí auk fjölda annarra tungumála.
Stan býr aðallega í Berlín en dvelur einnig reglulega í Varsjá og hinum mismunandi Miðjarðarhafsborgum s.s. Damaskus, Beirút og Granada. Hann er stjórnarmaður í alþjóðlega félaginu „Humanismo Solidario“.
Stan skrifar og talar sex tungumál: pólsku, þýsku, ensku, rússnesku, arabísku og spænsku.
Verk
Besessenheit. Libanon (2015)
Sachbuchfiktion (Państwowy Instytut Wydawniczy, Varsjá)
2016 þýsk útgáfa: Secession Verlag, Zürich
Der Geschichtenhändler (2009)
Skáldsaga og hljóðleikrit (Jeden Świat, Varsjá)
2014 arabísk þýðing: Dar al-Adab, Beirút
2018 þýsk útgáfa: Secession Verlag, Zürich
Menningarstjórnun
Þróun og stjórnun alþjóðlegra menningarverkefna milli Þýskalands, Póllands og Austurlanda nær. (Nú síðast verkefnið „Kunst und Dokument. Köln-Beirut“, 2011-2016).
Goethe-stofnunin, í samvinnu við Reykjavík bókmenntaborg UNESCO, býður ár hvert einum rithöfundi til listamannadvalar á Íslandi. Að þessu sinni mun rithöfundurinn, leikstjórinn og leikkonan Adriana Altaras dvelja á Íslandi við skriftir frá 15. apríl til 31. maí, 2017. Hún mun segja frá því sem á dagana drífur á blogginu Literaturstadt Reykjavik, á heimasíðu Goethe-stofnunarinnar.
Adriana Altaras fæddist árið 1960 í Zagreb. Foreldrar hennar voru Gyðingar og meðlimir í andspyrnuhreyfingunni. Eftir flótta frá Júgóslavíu við fjögurra ára aldur dvaldi hún fyrst um sinn hjá ættingjum á Ítalíu en sameinaðist fjölskyldunni á ný í Þýskalandi árið 1967. Eftir stúdentspróf í Marburg lagði Adriana Altaras stund á leiklistarnám við Listaháskólann í Berlín (Hochschule der Kunste) og Háskólann í New York (New York University).
Altaras hefur starfað við fjölda verkefna í leikhúsi og kvikmyndum sem rithöfundur, leikstjóri og leikkona og hefur meðal annars hlotið Þýsku kvikmyndaverðlaunin og Silfurbjörninn. Fyrsta skáldsaga Altaras, Titos Brille (Gleraugu Titos) kom út árið 2011 og fjallar á gamansaman og hispurslausan hátt um sögu fjölskyldunnar. Útgangspunktur sögunnar er ráðstöfun dánarbús foreldra hennar, Jakobs og Theu. Átakanleg og fyndin til skiptis, berst frásögnin úr íbúð hinna látnu foreldra á hin ýmsu sögusvið Evrópu og varpar ljósi á fjölskyldusöguna. Með hlýju og léttleika tekst henni að skapa margslungna sjálfsævisögu sem er ekki laus við sjálfshæðni. Regina Schilling gerði vinsæla kvikmynd eftir sögunni árið 2014.
Fjölskyldan er einnig aðalumfjöllunarefnið í annarri skáldsögu Altaras, Doitscha (2014). Í þeirri bók segir hún á bæði beittan og skilningsríkan hátt frá hversdagslífi á þýsku gyðingaheimili. Frásögnin snýst að mestu um elsta soninn David, en eldmóður æskunnar ber hann til Ísraels. Enn á ný sýnir Altaras ríka kímnigáfu og glöggskyggni við greiningu á samtímanum og djúpan skilning þegar hún fjallar um fjölskylduna, sjálfsmynd og trúarbrögð.
Altaras leggur reglulega til skrif á Freitext, sem er vettvangur rithöfunda í tímaritinu Die Zeit. Þar fjallar hún helst um sambúð mismunandi menningarheima og önnur aðkallandi samfélagsmál. Hún býr í Berlín ásamt manni sínum og tveimur börnum.
Adriana Altaras fæddist árið 1960 í Zagreb. Foreldrar hennar voru Gyðingar og meðlimir í andspyrnuhreyfingunni. Eftir flótta frá Júgóslavíu við fjögurra ára aldur dvaldi hún fyrst um sinn hjá ættingjum á Ítalíu en sameinaðist fjölskyldunni á ný í Þýskalandi árið 1967. Eftir stúdentspróf í Marburg lagði Adriana Altaras stund á leiklistarnám við Listaháskólann í Berlín (Hochschule der Kunste) og Háskólann í New York (New York University).
Altaras hefur starfað við fjölda verkefna í leikhúsi og kvikmyndum sem rithöfundur, leikstjóri og leikkona og hefur meðal annars hlotið Þýsku kvikmyndaverðlaunin og Silfurbjörninn. Fyrsta skáldsaga Altaras, Titos Brille (Gleraugu Titos) kom út árið 2011 og fjallar á gamansaman og hispurslausan hátt um sögu fjölskyldunnar. Útgangspunktur sögunnar er ráðstöfun dánarbús foreldra hennar, Jakobs og Theu. Átakanleg og fyndin til skiptis, berst frásögnin úr íbúð hinna látnu foreldra á hin ýmsu sögusvið Evrópu og varpar ljósi á fjölskyldusöguna. Með hlýju og léttleika tekst henni að skapa margslungna sjálfsævisögu sem er ekki laus við sjálfshæðni. Regina Schilling gerði vinsæla kvikmynd eftir sögunni árið 2014.
Fjölskyldan er einnig aðalumfjöllunarefnið í annarri skáldsögu Altaras, Doitscha (2014). Í þeirri bók segir hún á bæði beittan og skilningsríkan hátt frá hversdagslífi á þýsku gyðingaheimili. Frásögnin snýst að mestu um elsta soninn David, en eldmóður æskunnar ber hann til Ísraels. Enn á ný sýnir Altaras ríka kímnigáfu og glöggskyggni við greiningu á samtímanum og djúpan skilning þegar hún fjallar um fjölskylduna, sjálfsmynd og trúarbrögð.
Altaras leggur reglulega til skrif á Freitext, sem er vettvangur rithöfunda í tímaritinu Die Zeit. Þar fjallar hún helst um sambúð mismunandi menningarheima og önnur aðkallandi samfélagsmál. Hún býr í Berlín ásamt manni sínum og tveimur börnum.
Lena Gorelik | © Charlotte Troll
Lena Gorelik fæddist árið 1981 í Sankti Pétursborg og flutti með fjölskyldu sinni til Þýskalands árið 1992. Hún er lærð blaðakona og nam einnig Austurevrópufræði. Fyrsta skáldsaga Lenu Mínar hvítu nætur (Meine weißen Nächte) kom út árið 2004. Í henni er sagt frá Önju sem flytur með foreldrum sínum frá Rússlandi til Þýskalands. Í sögunni hefur Anja náð að koma undir sig fótunum í München og rifjar upp barnæskuna í Rússlandi og aðlögunartímann í Þýskalandi. Þessi fyrsta skáldsaga Gorelik fékk góðar viðtökur og var einkum lofuð fyrir jafnvægi milli skemmtilegs léttleika og dýpri nálgunar. Málefni á borð við sjálfsvitund, innflytjendamál, uppgjör við fortíðina og brotna fjölskyldusögu koma einnig við sögu í síðari skáldverkum hennar; Brúðkaupi í Jerúsalem (Hochzeit in Jerusalem, 2011), Listasafnaranum (Die Listensammlerin, 2014) og Núll til óendanlegs (Null bis unendlich, 2015). Sérstaklega í bókinni Elsku Mischa (Lieber Mischa, 2011) fæst höfundurinn ítarlega við hina gyðinglegu sjálfsvitund í skálduðu bréfi til sonar síns.Í bókinni En þér kunnið góða þýsku! (Sie können aber gut Deutsch!, 2012) beitir Gorelik sér gegn ríkjandi orðræðu um innflytjendur í Þýskalandi. Hún gagnrýnir hvernig fólk er dæmt eftir uppruna sínum og aðlögunarvilja en er ekki mætt á manneskjulegum grundvelli. Í pistlum sínum fyrir bókmenntaumfjöllun Freitext í vikuritinu Die Zeit hefur Gorelik einnig sýnt sterka samfélagsvitund og fjallar til dæmis um kynþáttahyggju og jafnréttismál.
Gorelik hefur hlotið mörg verðlaun, árið 2005 hlaut hún Listverðlaun Bæjaralands, árið 2007 var hún tilnefnd til þýsku bókaverðlaunanna fyrir Hochzeit in Jerusalem og árið 2014 hlaut hún bókaverðlaun Ravensburger bókaforlagsins. Gorelik býr með fjölskyldu sinni í München. Hún verður gestarithöfundur á Íslandi frá 20.04.-30.05.2016 á vegum Writer-in-Residence samstarfsverkefnis Goethe-Institut og Reykjavíkur bókmenntaborgar UNESCO. Á meðan á dvölinni stendur mun hún vinna að nýrri skáldsögu sem gerist á Íslandi. Gorelik mun blogga um Íslandsdvöl sína á síðunni Literaturstadt Reykjavik.
Karen Köhler ist Autorin und wird vom 15.4. - 31.5.2015 als Stipendiatin des Writer in Residence Programms des Goethe-Instituts in Zusammenarbeit mit der Unesco Literaturhauptstadt Reykjavik auf Island sein.
Sie wollte Kosmonautin werden, hat Fallschirmspringen gelernt und Schauspiel studiert. Nach einigen Jahren in Festengagements als Schauspielerin schreibt sie heute Theaterstücke und Prosa. Sie lebt in Hamburg auf St. Pauli. Ihr Erzählungsband Wir haben Raketen geangelt erschien 2014 im Hanser Verlag. Während ihres Aufenthalts wird sie an einem neuen Prosatext arbeiten.
Sie wollte Kosmonautin werden, hat Fallschirmspringen gelernt und Schauspiel studiert. Nach einigen Jahren in Festengagements als Schauspielerin schreibt sie heute Theaterstücke und Prosa. Sie lebt in Hamburg auf St. Pauli. Ihr Erzählungsband Wir haben Raketen geangelt erschien 2014 im Hanser Verlag. Während ihres Aufenthalts wird sie an einem neuen Prosatext arbeiten.