Berlinale 2022
Ένα όχι ακριβώς ανέφελο φεστιβάλ

Το πρόγραμμα των προβολών έχει ανακοινωθεί. Η Berlinale είναι έτοιμη να ξεκινήσει. Ωστόσο το γεγονός ότι, παρά τους αυξανόμενους αριθμούς μολύνσεων και μια καθημερινότητα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ένα από τα σημαντικότερα παγκοσμίως κινηματογραφικά φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί με φυσική παρουσία προκαλεί ακόμη και στους πιστότερους σινεφίλ μια κάποια ανησυχία.

της Ula Brunner

Για δεύτερη φορά στη σειρά, η Berlinale πραγματοποιείται σε στιγμή κορύφωσης της πανδημίας – και αναγκάζει τους διευθυντές της, Μαριέτε Ρίσενμπεκ και Κάρλο Σατριάν, να αντεπεξέλθουν ξανά σε συνθήκες κρίσης. Το διευθυντικό δίδυμο απέκλεισε εξαρχής για τη 72η διοργάνωση του φεστιβάλ την προσέγγιση των δύο φάσεων του 2021 – μιας ψηφιακής συνάντησης του κλάδου τον Φεβρουάριο και μιας καθυστερημένης καλοκαιρινής Berlinale για το ευρύ κοινό. Λογικό, γιατί την περασμένη χρονιά δεν μπόρεσε να δημιουργηθεί φεστιβαλική ατμόσφαιρα. Επιπλέον, σημειώνοντας πωλήσεις περίπου 58.000 εισιτηρίων (για 194 ταινίες), τα κέρδη ήταν αισθητά χαμηλότερα απ’ ό,τι τα προ πανδημίας χρόνια, κατά τα οποία το νούμερο αυτό ξεπερνούσε τις 300.000, εδραιώνοντας τη φήμη της Berlinale ως του μεγαλύτερου φεστιβάλ κοινού στον κόσμο.

ΑΥΣΤΗΡΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΤΡΑ – ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ 

Αντί για την περσινή επιλογή, η Berlinale πραγματοποιείται τώρα σε «μικρότερο σχήμα», με περιορισμένο πρόγραμμα και διά ζώσης. Μπορεί ορισμένα τμήματα του φεστιβάλ –όπως το European Film Market– να μεταφέρθηκαν στο Διαδίκτυο, αλλά, σύμφωνα με τη Ρίσενμπεκ, μόνο ένα φεστιβάλ με φυσική παρουσία μπορεί να διατηρήσει ζωντανό το «πνεύμα της Berlinale». Αυστηρά μέτρα ασφαλείας και η μείωση κατά το ήμισυ των καθισμάτων έχουν στόχο να αποτρέψουν μια υπερμετάδοση του ιού κατά τις κινηματογραφικές προβολές. Για ένα παράλληλο, υβριδικό πρόγραμμα, που θα βοηθούσε στο να μοιραστούν τα πλήθη των θεατών έχοντας περισσότερες επιλογές, ούτως ώστε να περιοριστεί ο υφιστάμενος κίνδυνος μόλυνσης –παρά τη μάσκα, τα τεστ, τον διπλό και τριπλό εμβολιασμό– δεν γίνεται λόγος. Δυστυχώς. Έτσι, μένουν απ’ έξω και όσοι δεν μπορούν ή δεν θέλουν εν καιρώ πανδημίας να ταξιδέψουν στο Βερολίνο. Όπως και να ’χει, στις 10 Φεβρουαρίου ο Φρανσουά Οζόν ανοίγει το «μαζεμένο» φεστιβάλ και το διαγωνιστικό πρόγραμμα με το, βασισμένο στη γνωστή ταινία του Φασμπίντερ, Πέτερ φον Καντ, στο οποίο παίζουν ο Ντενίς Μενοσέτ, η Ιζαμπέλ Ατζανί και η Χάνα Σιγκούλα. Διεθνή αίγλη θα φέρει στη γερμανική μητρόπολη, μεταξύ άλλων, η Ιζαμπέλ Ιπέρ που θα βραβευτεί με την τιμητική Χρυσή Άρκτο. Παρ’ όλα αυτά, δεν θα δούμε μεγάλη κινητικότητα ούτε πολλές διασημότητες στο κόκκινο χαλί, μια και δεν θα διεξαχθούν ούτε επίσημες τελετές υποδοχής ούτε πάρτι. Η απονομή των βραβείων από τον πρόεδρο της κριτικής επιτροπής ‒και μάστορα του τρόμου‒ Μ. Νάιτ Σιάμαλαν μεταφέρθηκε από τις 20 στις 16 Φεβρουαρίου. Στη συνέχεια, μέσα σε τέσσερις ημέρες, οι ταινίες θα παρουσιαστούν στο κοινό.

ΠΟΛΛΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ» ΚΑΙ ΤΗΝ «ΑΓΑΠΗ» 

Για την 72η Berlinale υποβλήθηκαν 6.755 παραγωγές. Από αυτές, θα προβληθούν συνολικά 256 μικρού και μεγάλου μήκους ταινίες ‒ που σημαίνει το ένα πέμπτο εκείνων του 2020, της χρονιάς που το φεστιβάλ μπόρεσε ακόμα να διεξαχθεί κάτω από φυσιολογικές συνθήκες. Αυτήν τη φορά θα διαγωνιστούν 18 ταινίες από 17 χώρες παραγωγής στο κύριο διαγωνιστικό τμήμα, με έπαθλο την Αργυρή και τη Χρυσή Άρκτο. Ας σημειωθεί ότι τα περισσότερα έργα προέρχονται από τον ευρωπαϊκό χώρο. Κεντρικά θέματα είναι η «οικογένεια» και η «αγάπη». Δύο μόνο ταινίες ασχολούνται ειδικά με την πανδημία, όπως είπε ο Σατριάν κατά την παρουσίαση του προγράμματος. Έντεκα σκηνοθέτες έχουν ξαναπαρουσιάσει έργα τους στην Berlinale, οι οκτώ εξ αυτών στο διαγωνιστικό τμήμα, ενώ πέντε έχουν φύγει στο παρελθόν από το φεστιβάλ με «Άρκτους». 

ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

Ανάμεσα σε αυτούς και ο Αντρέας Ντρέζεν, ο μεγάλος ποιητής της καθημερινότητας από τον χώρο του γερμανικού κινηματογράφου, ο οποίος έχει επανειλημμένως πάρει μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα της Berlinale. Στη φετινή του ταινία μπαίνει για πρώτη φορά ρητά στα χωράφια της πολιτικής. Στο Rabiye Kurnaz gegen George W. Bush [«Ραμπιγιέ Κουρνάζ εναντίον Τζορτζ Μπους»], μια νοικοκυρά τουρκικής καταγωγής που ζει στη Βρέμη αγωνίζεται για την απελευθέρωση του γιου της από τις φυλακές του Γκουαντάναμο και φτάνει μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο στην Ουάσινγκτον. Το AEIOU – das schnelle Alphabet der Liebe [«AEIOU – Το γρήγορο αλφάβητο του έρωτα»] με τη Σοφί Ρόις και τον Ούντο Κίερ είναι η τέταρτη σκηνοθετική δουλειά της Νικολέτ Κρέμπιτς και η δεύτερη γερμανική ταινία που διαγωνίζεται για την Άρκτο. Η ηθοποιός, σκηνοθέτιδα και μουσικός συμμετέχει για πρώτη φορά στο διαγωνιστικό τμήμα της Berlinale. Η Κρέμπιτς έλαβε πλήθος βραβείων για την ταινία Wild / Το Κτήνος Μέσα μου (2016), μια ανησυχαστικά ωραία ιστορία αγάπης ανάμεσα σε μια νεαρή γυναίκα και έναν λύκο. 

Τρία ακόμη δυνατά ονόματα θα διαγωνιστούν υπογράφοντας γερμανικές συμπαραγωγές: Ο Αυστριακός Ούλριχ Ζάιντλ θα είναι και πάλι στο διαγωνιστικό τμήμα με το Rimini [«Ρίμινι»] ‒ για πρώτη φορά μετά το Paradies: Hoffnung / Παράδεισος της Πίστης ((2013). Από την Ελβετία θα δούμε τον Μίχαελ Κοχ με το Drii Winter / Α Piece of Sky [«Ένα κομμάτι ουρανός»] και την Ούρσουλα Μάγιερ με την πολυαναμενόμενη καινούργια ταινία της La Ligne [«Η γραμμή»] – μια σκηνοθέτιδα που το 2012 γνώρισε αναπάντεχη επιτυχία με το Winterdieb / Η αδελφή μου. 

ΠΟΣΟΣΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ ΠΕΡΙΠΟΥ 40% 

Η Ούρσουλα Μάγιερ και η Νικολέτ Κρέμπιτς είναι δύο από τις επτά σκηνοθέτιδες του διαγωνιστικού τμήματος. Η Γαλλίδα σκηνοθέτιδα Κλερ Ντενί κινείται έξω από τα όρια του κλασικού αφηγηματικού σινεμά με το Avec amour et acharnement / Fire [«Φωτιά»], την ιστορία ενός ερωτικού τριγώνου με τη Ζιλιέτ Μπινός, τον Βενσάν Λεντόν και την Μπιλ Οζιέ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Η μοναδική αμερικανική συμμετοχή είναι το σκηνοθετικό ντεμπούτο της φημισμένης σεναριογράφου Φίλις Νάγκις με τίτλο Call Jane [«Καλέστε την Τζέιν»]. Βέβαια, αυτή η δραματική ιστορία μιας έκτρωσης με την Ελίζαμπεθ Μπανκς, τη Σιγκούρνι Γουίβερ και την Κέιτ Μάρα έκανε ήδη πρεμιέρα τον Ιανουάριο, στο κινηματογραφικό φεστιβάλ Sundance της Γιούτα. Η Καταλανή σκηνοθέτιδα Κάρλα Σιμόν, η Ινδονήσια κινηματογραφίστρια Καμίλα Αντίνι και η Νατάλια Λόπεζ Γκαγιάρντο, που στο Robe ofGems [«Μανδύας από πετράδια»] καταπιάνεται με το τοπικό εμπόριο ναρκωτικών στο Μεξικό, συμπληρώνουν την ομάδα των γυναικών σκηνοθετών. Αυτή τη χρονιά, το ποσοστό γυναικείων συμμετοχών είναι περίπου 40% – ένα ακόμη βήμα, αν και σε καμιά περίπτωση το οριστικό, για την πολυπόθητη ισότητα ευκαιριών μεταξύ των φύλων στον κινηματογραφικό κλάδο, όπως τόνισε ο Κάρλο Σατριάν.

ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΑ ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΑ ΣΤΙΛ

Η Ασία εκπροσωπείται από τον Κινέζο σκηνοθέτη Λι Ρουίτζουν με το Return to Dust [«Επιστροφή στη γη»] και τον Νοτιοκορεάτη, αγαπημένο των φεστιβάλ και τακτικό προσκεκλημένο του διαγωνιστικού τμήματος της Berlinale, Χονγκ Σανγκ-σου με το The Novelist's Film [«Η ταινία της μυθιστοριογράφου»]. Στο πρόγραμμα του διαγωνιστικού τμήματος υπάρχει και ένα ντοκιμαντέρ, το Everything Will Be Ok [«Όλα θα πάνε καλά»] του Ρίτι Παν. Άλλα ασυνήθιστα σκηνοθετικά στιλ συναντάμε στον Καναδό Ντενί Κοτέ (Un été comme ça, [«Ένα από εκείνα τα καλοκαίρια»]) και στον Πάολο Ταβιάνι με το Leonora Addio [«Λεονόρα, αντίο»], που σκηνοθετεί για πρώτη φορά μόνος μετά τον θάνατο του αδελφού του, Βιτόριο. Ξεχωριστές σκηνοθετικές ματιές υπάρχουν όμως και εκτός διαγωνιστικού τμήματος: Στο Berlilane Special Gala, ανυπομονούμε να δούμε μαζί την Ιζαμπέλ Ιπέρ και τον Λαρς Άιντινγκερ στο À propos de Joan [«Μιλώντας για τη Ζοάν»] του Λοράν Λαριβιέρ. Ευρεία γκάμα συναντάμε και στις 15 παγκόσμιες πρεμιέρες της σειράς Encounters, που περιλαμβάνει μια μεγάλου μήκους ταινία του εκκεντρικού σκηνοθέτη-σεναριογράφου Μπερτράν Μπονελό (Co­ma, «Κώμα») ή τον sui generis σκηνοθέτη Πίτερ Στρίκλαντ (Flux Gourmet). Η χρονιά του 2022 υπόσχεται ένα ελκυστικό φάσμα διαφορετικών φιλμικών ειδών. Από μια αμιγώς κινηματογραφόφιλη σκοπιά, υπάρχουν πολλοί και καλοί λόγοι για να απολαύσει κανείς τις ταινίες στη μεγάλη οθόνη. Τα αυξανόμενα κρούσματα, όμως, μάς φέρνουν αντιμέτωπους με μια διαφορετική λογική. Ο Κάρλο Σατριάν δήλωσε εξαρχής ότι στην απόφασή τους για ένα «διά ζώσης» φεστιβάλ μέτρησε και η επιθυμία τους να «εμφανιστούν ως προστάτες ενός χώρου που κινδυνεύει να εξαφανιστεί» ‒ του σινεμά. Θα υιοθετήσουν άραγε και οι οπαδοί της Berlinale την ίδια στάση; Θα συρρεύσουν στις αίθουσες του φεστιβάλ παρ’ όλο τον κίνδυνο της μόλυνσης; Μένει να το δούμε. Άλλωστε, τον τελευταίο λόγο σε αυτό το αμφιλεγόμενο φεστιβάλ τον έχουν εκείνοι για τους οποίους έχει στηθεί η διοργάνωση: το κοινό.