Ithaca Laundry
Επιστροφη στην αξιοπρεπεια

Σύμφωνα με τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις, αυτή τη στιγμή στην Αθήνα υπάρχουν περίπου 17.700 άστεγοι. Εκτός από τον ύπνο και το φαγητό, στις βασικές ανάγκες τους ανήκει και μια κοινωνικά αποδεκτή εμφάνιση, για την οποία τα καθαρά ρούχα παίζουν σημαντικό ρόλο. Τέσσερις νεαροί Έλληνες, που βρίσκονται λίγο πριν ή λίγο μετά την αποφοίτησή τους από το πανεπιστήμιο, ανέπτυξαν γι’ αυτό την επιχειρηματική ιδέα ενός κινητού πλυντηρίου, το οποίο ονόμασαν «Ithaca Laundry». Για τα κίνητρα και τις ως τώρα εμπειρίες της ομάδας μιλήσαμε με τον υπεύθυνο του εγχειρήματος, Θάνο Σπηλιόπουλο.

Γιατί επιλέξατε για το εγχείρημά σας την αναφορά στην Ιθάκη, τη μυθική πατρίδα του Οδυσσέα;
 
Γιατί με τη δράση μας θέλουμε να στηρίξουμε τους ανθρώπους που δεν έχουν σταθερή κατοικία να ξαναβρούν το δρόμο για την προσωπική τους Ιθάκη. Όταν δεν έχεις πια ένα προστατευμένο μέρος να κοιμηθείς, όταν μπορείς να φας μόνο σε μαζικά συσσίτια και αναγκαστικά παραμελείς την προσωπική σου υγιεινή, τότε χάνεις και την αυτοεκτίμησή σου. Σκεφτήκαμε ότι πρέπει να δώσει κανείς στους ανθρώπους αυτούς την ευκαιρία για περισσότερη κοινωνική αποδοχή, στην οποία αποφασιστικό ρόλο παίζουν τα καθαρά ρούχα και μια ανάλογη εμφάνιση. Για να μη χρειάζεται να νιώθουν εντελώς περιθωριοποιημένοι.
Εδώ πρέπει να λάβει κανείς υπόψη του ότι τα πλυντήρια για το κοινό, ή laundries όπως τα λένε στα αγγλικά, δεν ήταν κάτι συνηθισμένο στην Ελλάδα. Για την προσωπική υγιεινή φρόντιζε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο πάντα η οικογένεια. Ακόμα και οι φοιτητές, που νοικιάζουν κάπου ένα φτηνό διαμέρισμα, εφοδιάζονται αυτονοήτως από τους γονείς τους με ένα πλυντήριο ρούχων – ακόμη και σήμερα, την εποχή της κρίσης. Ωστόσο, πολλοί από τους σημερινούς άστεγους ήρθαν κάποια στιγμή –τις καλές εποχές από οικονομική άποψη– από την επαρχία στην Αθήνα, λόγω των καλύτερων εργασιακών ευκαιριών, και τώρα έχουν βρεθεί εν μέσω της κρίσης χωρίς δουλειά και με την οικογένειά τους να ζει σε κάποιο πολύ μακρινό σημείο της χώρας.
 
Πόσοι άνθρωποι βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην κατάσταση που περιγράφετε;
 
Οι διαθέσιμοι αριθμοί προέρχονται μεν από το 2015, αλλά δεν έχουν αλλάξει ουσιαστικά τους τελευταίους μήνες: Σύμφωνα με αυτά τα νούμερα, στην Αθήνα ζουν την άνοιξη του 2016, 17.700 άτομα χωρίς σταθερή κατοικία ή με προσωρινή μόνο δυνατότητα στέγασης. Εδώ συγκαταλέγονται και τα σπίτια χωρίς ρεύμα, η πρόσκαιρη φιλοξενία σε φίλους ή η διανυκτέρευση σε αυτοκίνητα. Οι άνθρωποι αυτοί ζουν επομένως χωρίς την υποδομή μιας μόνιμης στέγης. Από αυτούς τους 17.700, περίπου 1.500 άτομα κοιμούνται αποκλειστικά στο δρόμο. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι βασικές ανάγκες δεν καλύπτονται παρά εξαιρετικά ανεπαρκώς. Στους διάφορους ξενώνες δεν υπάρχει σχεδόν καμία δυνατότητα να φροντίσει κανείς για την εξωτερική εικόνα του.
 
Πώς εργάζεται η ομάδα του «Ithaca Laundry»;
 
Για να το πούμε με δυο λόγια: Ένα βαν με δύο πλυντήρια και δύο στεγνωτήρια σταθμεύει σύμφωνα με ένα σταθερό ωράριο λειτουργίας σε συγκεκριμένα σημεία της Αθήνας, όπου οι άστεγοι μπορούν να πλύνουν και να στεγνώσουν τα ρούχα τους.
Στα τέλη του 2015 προμηθευτήκαμε ένα βαν, στις αρχές του 2016 τα μηχανήματα. Το να εξασφαλίσουμε την απαραίτητη τεχνική υποδομή ήταν αρκετά περίπλοκο: Έπρεπε να εγκατασταθούν σωλήνες παροχής και αποχέτευσης νερού, μονώσεις και ηλεκτρολογικοί πίνακες, ύστερα ήταν και ο φωτισμός – να γίνουν δηλαδή όλες οι ηλεκτρολογικές εργασίες όπως σε ένα σπίτι, στο μπάνιο του οποίου υπάρχει πλυντήριο και στεγνωτήριο ρούχων. Γι’ αυτό και όλο τον Φεβρουάριο του 2016, το βαν βρισκόταν στο συνεργείο. Ταυτόχρονα, έπρεπε να φροντίσουμε να πάρουμε από τον Δήμο Αθηναίων τις αντίστοιχες άδειες στάθμευσης για σημεία της πόλης όπου θέλαμε να τοποθετούμε το βαν προκειμένου να έχουμε πρόσβαση σε παροχή νερού, όπως σε χώρους πρασίνου, κυρίως όμως για την αποχέτευση, γιατί η ρίψη λυμάτων επιτρέπεται μόνο σε συγκεκριμένα σημεία. Οι γραφειοκρατικές αυτές διαδικασίες πήραν πάρα πολύ χρόνο, πέρα από το τεχνικό κομμάτι.
Στις αρχές Απριλίου μπορέσαμε επιτέλους να αρχίσουμε να λειτουργούμε το κινητό πλυντήριο: στο Κόμβου Αλληλοβοήθειας Πολιτών στο Σταθμό Λαρίσης και στο κέντρο της πόλης, στη Βαρβάκειο Αγορά της οδού Αθηνάς. Μέχρι τώρα, σταθμεύουμε δυο φορές την εβδομάδα, βάζοντας μέχρι και πέντε πλυντήρια των 7 κιλών στο εκάστοτε σημείο στάθμευσης. Κάθε φορά χρειάζονται δύο ώρες ώσπου τα ρούχα να μπορούν να φορεθούν ξανά. Αρχικά είχαμε γνωστοποιήσει το εγχείρημά μας σε ΜΚΟ όπως η «Γέφυρα» ή η «Praksis», μια και θεωρούμε την υπηρεσία που προσφέρουμε ως μέρος μιας ολόκληρης γκάμας από δράσεις στήριξης. Εμείς, η «συμμορία των τεσσάρων» της οργάνωσης, που είμαστε υπεύθυνοι για την προβολή, την τεχνική υποδομή, τη λειτουργία, τα οικονομικά, βασιζόμαστε παράλληλα σε εθελοντές: δέκα ως δώδεκα άτομα που μία φορά τη βδομάδα ή το μήνα εργάζονται για έξι ώρες.
 
Πώς χρηματοδοτείται το εγχείρημα;
 
Η επιδότηση για το ξεκίνημα προήλθε το 2015 από το πρόγραμμα υποτροφιών Αγγελοπούλου-Clinton. Η επιχείρηση LG Electronics έκανε δυνατή την απόκτηση των πλυντηρίων και στεγνωτηρίων ρούχων. Τις ανάγκες για σκόνη πλυντηρίου και άλλα υλικά θα τις καλύψει τον πρώτο χρόνο μια μεγάλη εταιρεία που ειδικεύεται στο χώρο αυτών των προϊόντων. Το αθηναϊκό δίκτυο υλοποίησης νέων επιχειρηματικών ιδεών Impact Hub μάς διέθεσε αρχικά ένα χώρο εργασίας για την οργάνωση του εγχειρήματος, καθώς και 3.000 ευρώ ως αρχική ενίσχυση και, σε περίπτωση που τη χρειαστούμε και θέλουμε, μία σύμβουλο, αλλά και τη δυνατότητα παροχής νομικών και λογιστικών υπηρεσιών. Χάρη στο δικό μας, λειτουργικό δίκτυο ειδικών δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουμε πλήρως αυτές τις παροχές. Στο μεταξύ έχουμε νοικιάσει μάλιστα και ένα γραφείο στους Αμπελόκηπους. Νομικά είμαστε αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, που μπορεί να πληρώνει μισθούς, να δέχεται δωρεές και έχει τη δυνατότητα εμπορικών συναλλαγών, όμως δεν λειτουργεί με σκοπό το κέρδος.
Αυτή τη στιγμή έχουν καταφέρει να μειώσουν το κόστος λειτουργίας μέσω συνεργασιών και έχουν κάποια περιθώρια να λειτουργήσουν απρόσκοπτα. Παράλληλα εξακολουθούν να αναζητούν χορηγούς και συνεργάτες έτσι ώστε να γίνει, όσο το δυνατόν, πιο βιώσιμη η δράση τους.
Τώρα, όσον αφορά τα έσοδα από την ίδια τη δουλειά, προς το παρόν δεν μπορούμε να σκεφτούμε κάτι τέτοιο. Κάποια στιγμή, ίσως υπάρξει η δυνατότητα ενός καταστήματος με ρούχα από δεύτερο χέρι, από το οποίο θα χρηματοδοτούνται εν μέρει οι δραστηριότητές μας. Θα μπορούσαμε επίσης να ανοίγουμε το κινητό πλυντήριο σε συγκεκριμένες μέρες για φοιτητές, έναντι μικρού αντιτίμου. Για την ώρα ωστόσο, κινούμαστε με βάση το μοντέλο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης (CSR).
 
Περιγράψτε μας εν συντομία την πρώτη ανταπόκριση στο «Ithaca Laundry»!
 
Ξεκινήσαμε χωρίς τυμπανοκρουσίες, ακριβώς για να γίνουμε σταδιακά αποδεκτοί από τη συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα. Τις πρώτες δύο εβδομάδες πλύθηκαν περίπου 60 κιλά ρούχα, για μεμονωμένα άτομα, άντρες και γυναίκες, αλλά και για οικογένειες με παιδιά, που ζουν σε σπίτια χωρίς ρεύμα. Ο πρώτος μας ωφελούμενος που είχε πολύ καιρό να φορέσει καθαρά ρούχα, έρχεται τώρα κάθε Τρίτη και τον κερνάμε κι έναν καφέ όση ώρα περιμένει.
 
Σχεδιάζετε να επεκτείνετε το πεδίο των δραστηριοτήτων σας;
 
Ναι, αν και με πολλά ερωτηματικά ακόμη. Σκεφτόμαστε, για παράδειγμα, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, τη Θεσσαλονίκη, ή τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Στη δεύτερη περίπτωση, πρόκειται για πάρα πολλούς ανθρώπους που μέχρι τώρα ήταν σε διαρκή μετακίνηση. Αυτό ίσως έχει αλλάξει πλέον. Όσον αφορά το κοινό στο οποίο απευθυνθήκαμε αρχικά, παρότι πρόκειται για άστεγους, διαπιστώνει κανείς ότι δεν υπήρχε μεγάλη κινητικότητα. Οι άνθρωποι αυτοί συνήθως παραμένουν στην ίδια θέση, στο «στέκι» τους. Σε περίπτωση που τελικά οι πρόσφυγες εγκατασταθούν για περισσότερο καιρό κάπου στην Ελλάδα, τότε και αυτή η ομάδα είναι σίγουρα ένα πιθανό κοινό στο οποίο θα απευθυνθούμε. Οι καταυλισμοί ή τα hot spots όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα να πλύνει κανείς ρούχα και σεντόνια θα ήταν πράγματι ένα πεδίο στο οποίο θα μπορούσαμε να δραστηριοποιηθούμε. Γι’ αυτό και έχουμε επιλέξει την «κινητή» δομή και οργάνωση, προκειμένου να είμαστε όσο το δυνατόν πιο ευέλικτοι και να παρέχουμε τη συγκεκριμένη υπηρεσία.
 
Ποιο είναι το προσωπικό σας κίνητρο;
 
Για μένα είναι μια ευκαιρία να εφαρμόσω στην πράξη αυτά που έμαθα στις σπουδές μου, να στήσω κάτι και να μπορέσω να το παρουσιάσω, αλλά ταυτόχρονα να ανταποκριθώ σε μια κοινωνική ανάγκη. Κάποτε –έτσι τουλάχιστον το φαντάζομαι εγώ–, θα πρέπει οι άνθρωποι να μπορούν, έστω ως ένα βαθμό, να εξασφαλίζουν τα προς το ζην μέσα από τη δραστηριότητα αυτή: να έχουν ένα μισθό και μια κοινωνική ασφάλιση. Στους μεσοπρόθεσμους στόχους μας ανήκει το να μπορέσουν οι πρώην άστεγοι, με αυτό τον τρόπο, να βρουν ξανά μια απασχόληση.