Berliner Theatertreffen
Οι καλυτερες παραστασεις

Το Χόλιγουντ έχει τα Όσκαρ και ο γερμανόφωνος κόσμος του θεάτρου το Berliner Theatertreffen. Αυτές είναι οι δέκα παραστάσεις που πρέπει να γνωρίζετε.

Επτά μέλη στην κριτική επιτροπή, 409 παραστάσεις που ανέβηκαν σε θέατρα σε όλο τον γερμανόφωνο χώρο. Το θέατρο είναι πάντα και στατιστική, όταν ανακοινώνεται η επιλογή για το Berliner Theatertreffen (4 έως 21 Μαΐου), το πιο σημαντικό θεατρικό φεστιβάλ της Γερμανίας. Οι αριθμοί αποδεικνύουν  ότι δεν ήταν εύκολο για τα μέλη της κριτικής επιτροπής, τέσσερις γυναίκες και τρεις άνδρες, να καταλήξουν στην επιλογή τους.
Ιδού λοιπόν οι δέκα «αξιοσημείωτες παραστάσεις» της σεζόν. Επιλεγμένες χωρίς ποσοστώσεις σε ό,τι αφορά το φύλο των σκηνοθετών, την ηλικία των συγγραφέων, την έδρα των θεάτρων κ.ά. Γεγονός που, όπως κάθε χρόνο, θα προκαλέσει συζητήσεις. Όμως τελικά το θέατρο δεν είναι στατιστική.
Ακολουθεί η επιλογή κατά αλφαβητική σειρά των σκηνοθετών:

1. «Die Welt im Rücken» [«Ο κόσμος στο κατοπι του»], βασισμενη στο μυθιστορημα του Thomas Melle, Burgtheater Wien. Σκηνοθεσια: Jan Bosse

Ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα, που αποτελεί έναν ανηλεή αντικατοπτρισμό του εαυτού, ως μεγαλειώδης σόλο παράσταση, μεταφερμένο στο θέατρο ευφυώς και αποτελεσματικά: ο Joachim Meyerhoff ερμηνεύει αμείλικτα, αντιμέτωπος με τον εαυτό του και τον ήρωα, το ρόλο ενός άνδρα με διπολική διαταραχή.

2. «Φαουστ», βασισμενη στο εργο του Johann Wolfgang von Goethe κ.α., Volksbühne Berlin. Σκηνοθεσια: Frank Castorf

Η αποχαιρετιστήρια παράσταση (αν εξαιρέσουμε έναν μικρότερο επίλογο) στο θέατρο που σφράγισε με την παρουσία του επί ένα τέταρτο του αιώνα αποφέρει στον Frank Castorf τη 15η από το 1990 πρόσκλησή του στο Theatertreffen. Με διάρκεια σχεδόν επτά ωρών και έναν ως συνήθως πληθωρικό θίασο, που περιλαμβάνει τον Martin Wuttke και την Valery Tscheplanowa. Για να μη χρειαστεί να επιστρέψει εκεί μετά τον μακρύ, οδυνηρό αποχαιρετισμό από το θέατρό του στην πλατεία Rosa-Luxemburg, ο Castorf θα ανεβάσει προφανώς την παράστασή του στο Haus der Berliner Festspiele.

3. «Beute Frauen Krieg» [«Λαφυρο γυναικες πολεμος»], βασισμενη σε εργα του Ευριπιδη, Schauspielhaus Zürich. Σκηνοθεσια: Karin Henkel

Η μία από τις τρεις σκηνοθέτριες στην επιλογή αυτής της χρονιάς: Η Karin Henkel, που συμμετέχει για έβδομη χρονιά στο φεστιβάλ, παρουσιάζει τον Τρωικό Πόλεμο από τη σκοπιά των γυναικών, οι οποίες είναι σε αυτόν τα πρώτα και τα τελευταία θύματα.

4. «Die Rückkehr nach Reims» [«Επιστροφη στη Ρενς»], βασισμενη στο αυτοβιογραφικο εργο του Didier Eribon, Schaubühne Berlin. Σκηνοθεσια: Thomas Ostermeier
 

Ο σκηνοθέτης και διευθυντής της Schaubühne Thomas Ostermeier, η τέχνη του οποίου συχνά εγκωμιάζεται περισσότερο στο εξωτερικό παρά στη Γερμανία, ανέβασε αυτή την παράσταση πρώτα στα αγγλικά, στο Manchester International Festival, προτού η γερμανική της εκδοχή κάνει πρεμιέρα στο Βερολίνο με την έναρξη της θεατρικής σεζόν. Ο σκηνοθέτης συνδέει την αυτοκριτική θεώρηση του Γάλλου συγγραφέα Didier Eribon, που περιγράφει πώς η οικογένειά του διολισθαίνει από την εργατική τάξη στη Δεξιά, με τις αναμνήσεις της Nina Hoss για τον πατέρα της, τον  συνδικαλιστή και συνιδρυτή των Πρασίνων Willi Hoss, που παρέμεινε πάντα ένας τίμιος Αριστερός. Ένα ασυνήθιστα χαμηλών τόνων, προσωπικό θέατρο με μεγάλα ονόματα.

5. «Βουτσεκ», του Georg Büchner, Theater Basel. Σκηνοθεσια: Ulrich Rasche

Οι μεγάλες μηχανικές εγκαταστάσεις κάνουν τον άνθρωπο να φαίνεται μικροσκοπικός στη σκηνή (και στον κόσμο) σε αυτή την παράσταση του σκηνοθέτη Ulrich Rasche. Την περσινή χρονιά παρουσίασε τους «Ληστές» του Schiller, φέτος το κλασικό έργο του Büchner με θέμα έναν παρία της κοινωνίας.

6. «Mittelreich» [«Μεσο Βασιλειο»]. Βασισμενη στο μυθιστορημα του Josef Bierbichler και στη σκηνοθεσια της Anna-Sophie Mahler, Münchner Kammerspiele. Σκηνοθεσια: Anta Helena Recke

Αν υπήρχαν κατηγορίες στο Theatertreffen, η Anta Helena Recke θα ανήκε σε τρεις ταυτόχρονα:  σκηνοθέτρια, νεοεμφανιζόμενο ταλέντο και person of colour. Το γεγονός ότι οι κατηγορίες αυτές σαφώς υποεκπροσωπούνται ακόμη στο θέατρο (αλλά και στην κοινωνία) αξιοποιεί η concept καλλιτέχνιδα ως θέμα της σκηνοθεσίας της. Επαναλαμβάνει δε την παράσταση που συμμετείχε το 2016 στο Theatertreffen ακριβώς ίδια – μόνο που αυτή τη φορά οι ηθοποιοί είναι μαύροι.

7. «Am Königsweg» [«Στη βασιλικη οδο»], της Elfriede Jelinek, Schauspielhaus Hamburg. Σκηνοθεσια: Falk Richter

Η νομπελίστρια συγγραφέας καταθέτει με συνέπεια τις περιβόητες (καταρχάς επειδή είναι πολύ στριφνές) κειμενικές της επιφάνειες πάνω σε επίκαιρα θέματα. Αυτή τη φορά στράφηκε στον Ντόναλντ Τραμπ. Κάτι που δεν θα μπορούσε να αποφευχθεί.

8. «Η Οδυσσεια», βασισμενη στο ομηρικο επος, Thalia Theater Hamburg. Σκηνοθεσια: Antú Romero Nunes

Κλείνοντας τη δεύτερη δεκαετία της ζωής του, αμέσως μετά το πτυχίο του, ο Romero Nunes θεωρούνταν ήδη μεγάλο ταλέντο. Στα 34 του χρόνια, ο σκηνοθέτης, που από καιρό ανεβάζει παραστάσεις σε σημαντικά θέατρα, όπως το Burgtheater, το Schauspielhaus της Ζυρίχης και το Thalia Theater του Αμβούργου, συμμετέχει επιτέλους στο Theatertreffen. Η δική του «Περιπετειώδης περιπλάνηση προς τον Όμηρο» είναι ένα μικρό και μεγάλο την ίδια στιγμή αφιέρωμα στην τέχνη της φαντασίας και υπενθυμίζει ότι το θέατρο είναι πάνω απ’ όλα ένα παιχνίδι που απευθύνεται στο νου και στην καρδιά. Δύο ηθοποιοί (ο Thomas Niehaus και ο Paul Schröder) δίνουν εξαντλητικές ερμηνείες πάνω στο κλασικό έργο, αρθρώνοντας καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης μια φανταστική γλώσσα που ηχεία βόρεια – κι όμως οι θεατές καταλαβαίνουν κάθε λέξη και κάθε συναίσθημα.

 9. «Trommeln in der Nacht» / «Ταμπουρλα μες στη νυχτα», απο και μετα τον Bertolt Brecht, Münchner Kammerspiele. Σκηνοθεσια: Christopher Rüping

Ο νεαρός σκηνοθέτης που αρέσκεται στους πειραματισμούς παρουσιάζει το θεατρικό κείμενο του Μπρεχτ σε δύο εκδοχές: στη μία ως ερωτικό δράμα και στην άλλη ως επαναστατικό έργο. Η πρώτη παραλλαγή είναι εκείνη με την οποία έκανε κάποτε πρεμιέρα ο Μπρεχτ, η δεύτερη εκείνη που απέρριψε.

10. «Nationaltheater Reinickendorf» [«Εθνικο θεατρο Ραινικεντορφ»], βασισμενη στο εργο του Henrik Ibsen, Berliner Festspiele. Σκηνοθεσια: Vegard Vinge και Ida Müller

Ένα Gesamtkunstwerk από ένα πληθωρικό ντουέτο καλλιτεχνών: ο Vinge και η Müller έχουν δουλέψει μέχρι εξαντλήσεως πάνω στον Ίψεν σε διάφορες παραστάσεις και κάθε φορά δημιουργούν το δικό τους, συναρπαστικό σύμπαν από χαρτονένια σκηνικά, ποπ τσιτάτα και έντονο πάθος. Κάποιες φορές μπορεί να γίνει αποκρουστικό και σε κάθε περίπτωση διαρκεί πολλή ώρα – βουτιά λοιπόν σε έναν τεχνητό κόσμο που στην καλύτερη περίπτωση δρα σαν εξορκισμός ενάντια στις αστικές αγκυλώσεις.