Berlinale-Blogger 2019
ΠΡΟΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΩΝ ΑΝΙΔΕΩΝ

„Fortschritt im Tal der Ahnungslosen“, Filmstill
«Fortschritt im Tal der Ahnungslosen» | Φωτ. (λεπτομέρεια): © Fortschritt im Tal der Ahnungslosen

Η συμμετοχή του 29χρονου Florian Kunert είναι μία από τις πιο πρωτότυπες, διασκεδαστικές και ταυτόχρονα μελαγχολικές ταινίες της Berlinale 2019.

Andrea D’Addio

Προκειμένου να πραγματευτεί την ιστορία της Ανατολικής Γερμανίας, ο νεαρός σκηνοθέτης χρησιμοποιεί ένα ιδιαίτερο κόλπο. Απευθύνεται σε μια ομάδα Σύρων προσφύγων από έναν κύκλο μαθημάτων ενσωμάτωσης, για να μιλήσει μέσω αυτών και μαζί με αυτούς για την Πρόοδο στην Κοιλάδα των Ανίδεων («Fortschritt im Tal der Ahnungslosen»). Ο τίτλος είναι αναφορά σε εκείνη την περιοχή της Σαξονίας, ανατολικά της Δρέσδης, που τον καιρό της ΛΔΓ ήταν η πιο απομακρυσμένη από τη Δυτική Γερμανία και το Δυτικό Βερολίνο. Εκεί δεν έπιαναν τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό σήμα από τη Δύση. Οι μόνες πληροφορίες που μεταδίδονταν ήταν εκείνες που είχαν περάσει από τη λογοκρισία του καθεστώτος. «Μια και δεν ξέραμε τίποτα, ήμασταν πιο ευτυχισμένοι από άλλους» λέει μια γυναίκα. «Ακόμη και αν δεν φαίνεται, το σημερινό σύστημα είναι πολύ πιο άγριο» επιβεβαιώνει με πικρία ένας άντρας. «Όταν διασχίζω τους δρόμους του Βερολίνου ή του Αμβούργου, βλέπω πολλούς άστεγους και πολλή απόγνωση. Αυτό δεν υπήρχε στη ΛΔΓ».

ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΟΝΕΚΕΡ ΩΣ ΤΗΝ PEGIDA

Στο πλαίσιο αυτής της νοσταλγίας για την Ανατολική Γερμανία τοποθετείται και η ταινία του Kunert. Ο σκηνοθέτης κάλεσε μερικούς Σύρους πρόσφυγες να συμμετάσχουν σε ένα παιγνιώδες πείραμα. Η ομάδα ολοκληρώνει αυτή τη στιγμή την παρακολούθηση ενός υποχρεωτικού για τους αιτούντες άσυλο κύκλου μαθημάτων ένταξης, στα οποία διδάσκονται τη γερμανική γλώσσα και τον γερμανικό πολιτισμό. Τώρα οι Σύροι καλούνται να μάθουν ορισμένες συνηθισμένες για την καθημερινότητα της ΛΔΓ καταστάσεις και να τις αναπαραστήσουν, ξεκινώντας από την οδήγηση ενός Trabant και φτάνοντας ως το χαιρετισμό μέσα στη σχολική τάξη και τον στρατιωτικό χαιρετισμό. Σκηνικός χώρος είναι οι εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις ενός παλιού εργοστασιακού συγκροτήματος στη σαξονική πόλη Νόυστατ. «Σίγουρα, η ζωή τότε δεν ήταν απλή. Η έννοια της ελευθερίας δεν υπήρχε» λέει ένας νεαρός πρόσφυγας από το Χαλέπι ύστερα από μια διάλεξη για την οργάνωση της Στάζι.

«Fortschritt im Tal der Ahnungslosen»
«Fortschritt im Tal der Ahnungslosen» | Φωτ. (λεπτομέρεια): © Fortschritt im Tal der Ahnungslosen
Σε θεσμικό επίπεδο, η υποδοχή της ομάδας στη Γερμανία πραγματοποιείται χωρίς κανένα πρόβλημα. Η υποδοχή ωστόσο που τους επιφυλάσσουν ορισμένοι κάτοικοι της περιοχής είναι λιγότερο φιλική. Οι Σύροι βρίσκουν χοιρινό κρέας στα γραμματοκιβώτιά τους και τη νύχτα τούς ρίχνουν φώτα λέιζερ στα παράθυρά τους. Πράγματι, η Σαξονία θεωρείται σήμερα το κρατίδιο των αντιπροσφυγικών διαδηλώσεων της Pegida και της εκλογικής επιτυχίας του κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία». Έχει ξεχαστεί το έτος 1978, όταν οι ίδιοι άνθρωποι γιόρταζαν ζητωκραυγάζοντας την επίσκεψη του Χαφέζ αλ Άσαντ, πατέρα του Μπασάρ αλ Άσαντ, και ο Χόνεκερ υπογράμμιζε τη φιλία ανάμεσα στο κράτος της Συρίας και στη ΛΔΓ. Αυτή η ανθρωπιά που χαρακτήριζε τότε την «Κοιλάδα των Ανίδεων» μεταμορφώθηκε σε οργή ενάντια στους ξένους. Υπό αυτή την έννοια, το αν μπορεί να μιλά κανείς για «πρόοδο» είναι μάλλον αμφίβολο.