Çocuk ve gençlik edebiyatı
Zengin ve çeşitli

Alman kitap piyasasının önemli bir parçası da genç okurlara yönelik kitaplar. Almanca çocuk ve gençlik kitaplarının tipik özelliği, ilgi çekici konular ve özenli illüstrasyonlar.

Almanca konuşulan ülkelerin köklü bir geleneği de zengin bir çocuk ve gençlik edebiyatı. Hem biçim ve içerik hem de janrlar bakımından çok zengin olan Alman çocuk ve gençlik edebiyatı, uluslararası kitapların damgasını vurduğu Alman kitap piyasasında önemli bir yere sahip. Nitekim okul kitaplarını saymazsak, Almanya'da 2014'te piyasaya sürülen 73.863 kitabın 8.142'ü çocuk ve gençlik kitaplarıydı. Buna göre, çocuk ve gençlik kitapları toplam kitap üretiminin yüzde 11'ini, kitap piyasasının yıllık cirosunun ise 15,8'ini oluşturuyor. Dolayısıyla, çocuk ve gençlik kitapları Alman kitap piyasasının en çok satan kitapları arasında yer aldığı gibi, çocuk kültürünün de en önemli parçası.

Yazarlar ve yayınevlerinin öncelikli hedef grubu bebekler, okul öncesi ve ilkokul çağındaki çocuklar. Bunun bir nedeni, çocukluğun bu evresine yönelik kitapların kalitesinin çok önemsenmesi, diğer nedeni de, okuma teşvikinin hem özel kurumlar hem de devlet tarafından desteklenmesi. Nitekim Antje Damm'ın küçük çocuklara yönelik kitapları, örneğin 2010'da yayımlanan Frag’ mich! (Sor bana!) adlı şiirsel eseri, kitap biçiminde bir dil ve okuma teşviki. Andreas Steinhöfel'in 2008-2014 yılları arasında yazdığı roman üçlemesi Rico und Oscar (Rico ile Oscar) ise çocuk edebiyatının en etkileyici örneklerinden biri olarak görülüyor. Sosyal araştırma, durum komedisi ve sıra dışı iki oğlan çocuğunun yürek burkan dostluğunun bir bileşiminden oluşan bu roman üçlemesi büyük şehir romanı geleneğini sürdürdüğü gibi, "patchwork" ailelerdeki çocukların yaşam duygusuna da hitap ediyor. Milena Baisch, Martin Baltscheit, Renate Düring, Finn-Ole Heinrich, Salah Naoura ve Martina Wildner gibi yazarların kaleme aldığı çocuk kitapları hem çocuklar, hem edebiyat öğretmenleri, hem de eleştirmenler tarafından çok beğeniliyor.

Okuma yaşının esnemesi

On iki yaş üstündeki okurlara yönelik kitaplar gençlik kitabı sayılıyor. Bu alanda Michael Ende'nin Momo (1973) ve Bitmeyen Öykü (1979) kitaplarından sonra yaygınlaşan bir olgu olan "All-Age", yani "her yaş"a hitap eden kitaplarla birlikte okuma kategorilerinin yaşı 13 yaşından yetişkinlere kadar uzanacak şekilde esnemiş durumda. Bu tür edebiyatta en sık rastlanan konular ise "Coming-of-Age", yani büyüme motifi (Nils Mohl, Es war einmal in Indianerland (Bir Zamanlar Kızılderli Ülkesinde), 2011), "sokaktaki" yaşam duygusu (Jana Scheerer, Mein innerer Elvis (İçimdeki Elvis), 2010) ve fiziksel ve yapısal şiddetle baş etmenin yolları (Corinna Antelmann, Der Rabe ist Acht (Karga Sekiz Yaşında), 2014).
  Almanya'daki çocuk ve gençlik kitapları genellikle son derece özenli illüstrasyonlar içeriyor. Bu illüstrasyonlar geleneksel kitap illüstrasyonu kültürünü yaşatıp yeniledikleri gibi, serbest sanatlara da alan tanıyor ve pek çok bilgiyi görselleştiriyorlar. Aljoscha Blau, Stefanie Harjes, Susanne Janssen, Katharina Kuhl, Jonas Lauströer, Kat Menschik, Michael Roher ve Einar Turnowski gibi çizerler son yıllarda uzmanlar arasında da çok takdir gören illüstrasyon sanatçıları. Tümünü burada anamayacağımız değerli çizerlerden biri de, 2012'de yayımlanan Der Boxer (Boksör) adlı grafik romanıyla bu janrı gençlik edebiyatının önemli bir parçası haline getirmeyi başaran Reinhard Kleist.

Estetik tasarımlı bilgi kitapları

Edebiyat dışı kitapların pek çok türü dijital medyaya taşındı. Fakat çocuk ve gençlik kitapları özgün sanatsal ve eğitsel olanaklar sunmaya devam ediyorlar. Özellikle de Dieter Braun'un 2014/2015 tarihli Die Welt der wilden Tiere (Vahşi Hayvanların Dünyası) gibi son derece estetik bir tasarıma sahip bilgi kitapları ve Nikolaus Nützel'in 2013'te yayımlanan Mein Opa, sein Holzbein und der große Krieg (Dedem, tahta bacağı ve büyük savaş) gibi belgesel nitelikte kitaplar göz dolduruyor.

Çağdaş çocuk ve gençlik edebiyatında Almanya'ya özgü tipik konular öncelikle nasyonal sosyalizm ve Holocaust (Reiner Engelmann, Der Fotograf von Auschwitz (Auschwitz Fotoğrafçısı), 2015), Almanya'nın bölünmesi ve birleşmesi (Dorit Linke, Jenseits der blauen Grenze (Mavi Sınırın Ötesinde), 2014), ayrıca futbol, değişen aile ilişkileri; bunun yanı sıra hatırı sayılır miktarda felsefi havadaki kitaplarla da karşılaşılıyor.

Mesele sadece kitap değil

Fakat çocuk ve gençlik edebiyatı epey bir süreden beri sadece kitaplardan ibaret değil. Günümüzün başarılı kitapları, sesli kitaptan Youtube filmlerine ve ticari ürünlere kadar uzanan çeşit çeşit formatta karşımıza çıkıyor. Almanca konuşulan ülkelerde bu yan ürünler özellikle de Kirsten Boie, Cornelia Funke, Janosch ve Paul Maar gibi modern klasiklerden devşiriliyor. Edebiyat, kitap, okuma davranışı, kitap piyasası ve medya çeşitliliği alanında yaşanan genel gelişim ve değişimler bugün çocuk ve gençlik edebiyatına da yansımış durumda; üstelik de, eskiden olduğu gibi birkaç yıl geriden gelerek değil, kitapların yayımlanmasıyla eşzamanlı olarak. Bugün e-kitaplar, App'ler ve Self-Publishing (kendi kitabını kendin yayımlama) gibi, Sosyal Medya'daki interaktif ekiplerin hazırladığı metinler de çocuk ve gençlik edebiyatının bir parçası haline geldi.