Dijital ders kitapları
Öğretmenler için Vikipedia

Geleceğin dijital sınıfları için ders materyali de gerekiyor. Open Educational Resources (OER) bu işin uzmanı. İlk Almanca OER biyoloji kitabı piyasaya çıktı. Ancak Almanya’nın başka ülkelerdeki yeni girişimlerden öğreneceği daha pek çok şey var. 

Open Educational Resources’u (OER) kısaca şöyle tanımlamak mümkün: Herkesin kullanımına açık ders malzemesi, çevrimiçi, değiştirme ve dağıtım imkanı veren bir lisans. İşte Hans Wedenig ve Heiko Przyhodnik hayallerinin ders kitabını tam da böyle düşünmüşler ve hemen ders kitapları hazırlamak için bir platform oluşturmuşlar.  Wedenig ve Przyhodnik’in ilk projeleri Berlin eyaletinin ilköğretim ve lise yedinci ve sekizinci sınıf müfredatını içeren bir biyoloji kitabı hazırlamak olmuş.

Ücretsiz ders kitapları

Hans Wedening, „Yapmak istediğimiz, yayınevi sektörünü zorlamak değil, yanlışları düzeltmekti,” diyor. Wedenig bir akşam Berlin’de Heiko Przyhodnik’le birlikte oturup oğullarının ders kitaplarını hiç beğenmediklerinden söz etmişler. Bu kitaplar içindeki bilgilerin eskidiği, yıllarca okullarda mecburen kullanılan, akıllı telefon ve tablet bilgisayar çağı çocuklarının medya alışkanlıklarını göz ardı eden pahalı ders kitapları. Wedening, öğretmenlerin kitapların dışında pek çok ek ders materyali hazırladığını, ama bu materyalin kullanılacağı ortak bir platform olmadığı söylüyor.

İşte ders kitabı-o-mat tam da böyle bir yer, öğretmenlerin ders materyallerini koyduğu ve paylaştığı bir tür ders materyali vikipedisi olarak düşünülmüş. Wedening, “Önce ücretsiz bir ders kitabı çıkarıp, şimdiye kadarkinden farklı bir şeyler de olabileceğini göstermek istedik,” diyor. Böylece ikili, kitlesel fonlama (crowdfunding) platformu startnext.de’de 10.000 avro toplayıp, ilk Almanca OER-biyoloji kitabını finanse etmişler. Kitap bu arada basıldı ve Creative-Commons’un CC BY-SA kamu lisansını aldı. Bu lisans sayesinde yazarın adını veren ve içeriklere katkıda bulunup, paylaşanlar kitabı kullanabiliyor.  Söz konusu dersle ilgili müfredata uyması koşuluyla artık bütün eyaletlerdeki öğretmenler bu materyalleri kullanabiliyor.  Gerçi çoğu eyalette ders kitapları için onay zorunluluğu var, ama bu sadece ücretli kitaplar için geçerli. Wedening,” Okul kitabı pazarının tamamen değişmesi kaçınılmaz,” diyor, “Bir dönüşümün yaklaştığını genel kitap sektöründe ve müzik endüstrisinde uzun zamandır gözlemliyorduk.”

Basılı kitaba kıyasla artılar

Salzburg Research Araştırma şirketinden bilgi teknolojileri uzmanı Sandra Schön de bir dönüşümün yaklaşmakta olduğunu düşünüyor: “Tabii o zaman toplum modelleri de değişmek zorunda. Okul kitabı yayıncıları bu değişimden neden muaf olsun ki? “ Asıl mesele dönüşümün ne zaman bütün sınıflara gireceği. Schön de sanal (offen) ders materyali ve Graz Teknik Üniversitesi’nden Martin Eber ve 100’ün üzerinde başka yazar, yaklaşık 80 uzman ve yardımcıyla birlikte Teknolojiyle Öğretmek ve Öğrenmek  (L3T) isimli elektronik kitap (e-book) formatında bir ders kitabı hazırlamış. „Bu kitapla göstermek istediğimiz, çok az parayla böyle bir kitabın üretilebileceği değil, OER’in ne kadar amaca uygun olduğuydu,” diyor Schön.  Bir başka örnek, Avusturya Eğitim Bakanlığı’nın öğretmenler için hazırlatıp finanse ettiği, ders planı örnekleri ve uygulama raporlarının yer aldığı kullanma kılavuzu. Kitabın sorumluları bu projede OER yöntemini tercih etmişler. Ders materyallerinin lisansı varsa ve bu materyallere çevrimiçi ulaşım mümkünse, sonsuz sayıda öğretmen onları kullanabilecek ve kendi kullanımına uygun şekilde değiştirebilecek.

Polonya ve Norveç’te OER girişimleri

Almanya’da okul bilgisayarlarında ders kitaplarının yasa dışı yollardan yapılan dijital kopyalarının peşine düşülürken, başka ülkeler konuya çok daha istikrarlı yaklaşıyor: Polonya 2012’de başlattığı Digital Okul projesi kapsamında  4., 5. ve 6. sınıflar için hazırlattığı sanal ve ücretsiz ders materyallerine  yaklaşık 11 milyon avro harcadı. Bu materyallerin tamamının CC-BY lisansı var ve hazırlayanın adının verilmesi koşuluyla herkesin kullanımına açık. Norveç’te ise kamu destekli National Digital Learning Arena (NDLA) OER materyallerinin hazırlanmasından sorumlu. Ağırlıklı olarak orta öğrenim için düşünülmüş ders materyallerinin kalite güvencesi üniversite ve başka kurumların işbirliğiyle sağlanıyor. 

Bu arada Alman hükümeti de OER’i desteklemek konusunda ilk adımları atmaya başladı. Hükümetteki partiler CDU, CSU ve SPD’nin güncel koalisyon antlaşmasında bu konuyla ilgili şöyle bir bölüm var: “Eyaletlerle ve eğitim sektöründeki bütün aktörlerle birlikte, iyi bir eğitim için yeni medyanın kararlılıkla kullanıldığı ortak bir dijital eğitim stratejisi geliştirecek ve uygulayacağız. Yüksekokullarda da ders kitaplarına ve ders materyallerine mümkün olduğunca kolay ve ücretsiz ulaşılabilmeli, ücretsiz lisans ve ölçütlerin kullanımı geliştirilmeli.”  Almanya’da 2015 yılı hükümet bütçesinde OER’in desteklenmesi için ilk kez 2 milyon avroluk bir ödenek ayrıldı.