Ενα πορτρετο του Fender Schrade
«Εχω δοκιμασει ολες τις πιθανες ταυτοτητες»

Ο ηχολήπτης, περφόρμερ και μουσικός από τη Στουτγκάρδη Fender Schrade θέτει ως μέλος του καλλιτεχνικού διδύμου NAF υπό αμφισβήτηση την κοινωνική αντίληψη περί εκφράσεων φύλου. Μια συζήτηση για το τι σημαίνει να είσαι τρανς* στον μουσικό χώρο και για ποιο λόγο ο φεμινισμός είναι η ρίζα των πάντων.

Ο Fender Schrade έχει τη σπάνια πλέον ικανότητα να μιλάει με ολοκληρωμένες φράσεις που έχουν ειρμό, χωρίς «παραγεμίσματα» του λόγου ή λογικά άλματα. Σκέφτεται πριν μιλήσει και όση ώρα σκέφτεται ανακατεύει τα κοκκινόξανθα μαλλιά του. Η φωνή του ακούγεται διαφορετική απ’ ό,τι σε παλαιότερα βίντεο. Αυτό οφείλεται στην τεστοστερόνη που ο Fender παίρνει εδώ και ένα χρόνο περίπου. Την αρσενική αντωνυμία ο γεννημένος το 1972 Fender τη χρησιμοποιεί πολύ καιρό τώρα. «Γεννήθηκα με χαρακτηριστικά του γυναικείου φύλου» εξηγεί ο καλλιτέχνης. «Κι όταν πριν από σχεδόν δεκαπέντε χρόνια έκανα το coming out μου ως τρανς*, στη δημοσιότητα με παρουσίαζαν πάντα ως γυναίκα. Ήδη από τότε αντέτεινα την αντωνυμία “αυτός”. Έτσι καθιέρωσα, ως ταιριαστό για μένα, εκείνο το μη-δυαδικό που ένιωθα, δηλαδή ότι δεν μπορούσα και δεν ήθελα να προσδιοριστώ ούτε ως γυναίκα ούτε ως άντρας».  

«Ειχα ηδη υπαρξει γυναικα, ειχα ηδη υπαρξει λεσβια, ειχα ηδη υπαρξει αγοροκοριτσο»

Όσο αυξάνεται η ευαισθητοποίηση για το θέμα των τρανς στη Γερμανία, τόσο πιο εμφανές γίνεται αυτό και στη γλώσσα. Με τη διπλή, ουδέτερη ως προς το φύλο αντωνυμία «αυτός_αυτή», με τρανς αστερίσκους και κάτω παύλες γίνεται μια προσπάθεια να βγουν από την αφάνεια οι μη-δυαδικοί άνθρωποι. Κάτι που είναι αρκετά δύσκολο στην περίπτωση της γερμανικής γλώσσας, όπου τα πάντα έχουν γένος. Ο Fender προσπαθούσε καιρό να βρει τον εαυτό του σε μία από τις υπάρχουσες επιλογές. «Όπως και πολλοί άλλοι τρανς* άνθρωποι έχω δοκιμάσει όλες τις πιθανές ταυτότητες», λέει γελώντας. «Έχω ήδη υπάρξει γυναίκα, έχω ήδη υπάρξει λεσβία, έχω ήδη υπάρξει αγοροκόριτσο. Όμως το ερώτημα περί “τεστοστερόνης” με απασχολούσε όλο τον καιρό – στο σώμα και στο κεφάλι». Κι επειδή είχε βαρεθεί πια να ασχολείται με υποθετικές σκέψεις, αποφάσισε να πάρει τις ορμόνες. Κι αποφάσισε να υιοθετήσει το «αυτός». Το ζήτημα του τρανς* διατρέχει όλη τη ζωή του, συμπεριλαμβανομένης της δουλειάς του.

«Ειχα αφησει να με προσδιοριζει σε υπερβολικο βαθμο το σωμα μου»

Η καλλιτεχνική δουλειά του Fender Schrade είναι πολυεπίπεδη και έχει πάντα σχέση με τη μουσική. Ήταν τριών ετών όταν ανακάλυψε την αγάπη του για τους ήχους, στη Στουτγκάρδη των μέσων της δεκαετίας του 1970, και συγκεκριμένα σε ένα μάθημα μουσικής για παιδιά. Ο Fender εθίστηκε με ένα ηλεκτρικό πιάνο, αρκετά μικρό για τα παιδικά δάχτυλα. Έπαιζε με χρώματα κι όχι με νότες και μεταξύ τριών και πέντε χρόνων έμαθε ό,τι χρειαζόταν από μουσική άποψη. «Ακόμη αντλώ από αυτά» λέει. Το πρώτο του συνθεσάιζερ το αγόρασε από έναν Αμερικανό στρατιώτη. «Θυμάμαι ακόμα πώς το κουβάλησα σπίτι, ήταν πολύ βαρύ κι εγώ μάλλον μικροκαμωμένος». Ήταν η εποχή πριν από το MTV, η εποχή της ηλεκτρονικής μουσικής. Από αυτό το αναλογικό συνθεσάιζερ ξεκίνησαν όλα και, κυρίως, η πρώτη μπάντα του Fender. Ήταν τότε δεκατεσσάρων χρονών. Ωστόσο, μετά τα σχολικά χρόνια εμφανίστηκαν τα εμπόδια του ζητήματος των φύλων: το να σπουδάσει μουσική στον –μεγαλύτερο από σήμερα– δυαδικό μουσικό χώρο δεν γινόταν σε καμία περίπτωση. Ακόμη και το να στέκεται στη σκηνή γινόταν ολοένα πιο δύσκολο: «Στη σκηνή άφηνα το σώμα μου να με προσδιορίζει σε υπερβολικό βαθμό – και μάλιστα ένα σώμα, μέσα στο οποίο δεν ένιωθα καθόλου άνετα. Για αυτή την άβολη αίσθηση δεν υπήρχαν λόγια που να την περιγράφουν, δεν υπήρχαν role models». Έτσι ο Fender έγινε ηχολήπτης, και μάλιστα αυτοδίδακτος. «Για ένα διάστημα πήγα σε μια σχολή ηχοληπτών, ήμουν η μοναδική γυναίκα. Εκεί κυριαρχούσε σεξισμός του χειρίστου είδους. Έτσι παράτησα τη σχολή και εκπαιδεύτηκα μόνος μου». Στα 27 του χρόνια έκανε τελικά έναν κύκλο σπουδών για τεχνικούς οπτικοακουστικών μέσων. Την ίδια εποχή περίπου ο Fender βρήκε και μια λέξη για αυτό που ένιωθε από πολύ μικρός στην ταινία της Monika Treut «Gendernauts», που ήταν μια αποκάλυψη για εκείνον. Σε αυτήν βρήκε και το πρώτο του role model: τη Sandy Stone, μια τρανσέξουαλ μουσική παραγωγό. Στο μεταξύ, ο Fender έχει δουλέψει ως υπεύθυνος ήχου σε περισσότερες από 2.000 συναυλίες, μεταξύ του 2009 και του 2014 έστησε μαζί με τη Linda Wölfel (πρώην μέλος των Rhythm King And Her Friends) το επιτυχημένο ποπ ντουέτο VOW, έχει γράψει μουσική για ταινίες και έχει εμβαθύνει στο πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί το φως δουλεύοντας για θεατρικές περφόρμανς. «Επόμενο ήταν. Κι εδώ με κύματα έχεις να κάνεις, ακριβώς όπως στη μουσική» εξηγεί χαμογελώντας. Παράλληλα, δίνει διαλέξεις για τρανς* άτομα στον μουσικό χώρο και για τρανς* role models.

«Στη σκηνη προκειται για την τρανς οντοτητα μου»

Παράλληλα με την τρανς θεματολογία, βασικός πυλώνας για τον Fender είναι ο φεμινισμός – ειδικά στο πρότζεκτ των NAF, στο οποίο από το 2015 έχει αφοσιωθεί σχεδόν αποκλειστικά. Πρόκειται για μια συνεργασία με την εικαστικό Nana Hülsewig, που ξεκίνησε το 2013 στο πλαίσιο μιας κοινής υποτροφίας στο Künstlerhaus [Σπίτι Καλλιτεχνών] της Στουτγκάρδης. «Φυσικά και στους NAF δουλεύω αρκετά αυτοβιογραφικά. Στη σκηνή πρόκειται για την τρανς οντότητά μου. Όπως τη Nana την ενδιαφέρει η οντότητά της ως γυναίκα. Δύο θέματα που συναντάμε στο χώρο του φεμινισμού μπορούν επομένως να αναπτυχθούν εδώ το ένα δίπλα στο άλλο». Η αντίληψη της διαφορετικότητας των ανθρώπων και των σωμάτων τους ενδιαφέρει πολύ τον Fender. «Οι διαφορές αυτές είναι πολύ σημαντικές! Ασχέτως αν μιλάμε για την προσωπική ζωή ή το καλλιτεχνικό μου έργο. Το ζητούμενο είναι μόνο να αντέχεις τις θέσεις των άλλων, ώστε να είναι δυνατή η συμβίωση». Γι’ αυτό και οι NAF συνεργάζονται με άλλες καλλιτέχνιδες και άλλους καλλιτέχνες. Στο πρώτο μέρος του εγχειρήματός τους με τίτλο NORM IST F!KTION σε περφόρμανς στον δημόσιο χώρο, στο δεύτερο μέρος σε ένα θεατρικό έργο. Αυτή τη στιγμή δουλεύουν το τρίτο μέρος, το NORM IST F!KTION #3, μια ταινία, η παραγωγή της οποίας απασχολεί το ντουέτο 24 ώρες το 24ωρο. Κι όταν μείνει ελάχιστος ελεύθερος χρόνος, ο Fender τον αφιερώνει στο πρότζεκτ που αγαπά πιο πολύ απ’ όλα: το μουσικό του όργανο.

«Ολοι οι ηχοι που χρειαζομαι βρισκονται σε αυτα τα πληκτρα»

Με την εξέλιξη του keyboard άρχισε την εποχή που ήταν με τους VOW. «Πάντα ήθελα να κατασκευάσω μόνος μου ένα όργανο» λέει, «και μετά να εξερευνήσω το πώς θα συμπεριφερθεί το σώμα μου σε σχέση με το όργανο και πώς θα εμπνέεται το ένα από το άλλο». Το όργανο αυτό το παίζει σαν κιθάρα, σαν κρουστό ή το χρησιμοποιεί για την ομιλία. «Όλοι οι ήχοι που χρειάζομαι βρίσκονται σε αυτά τα πλήκτρα». Όλοι οι ήχοι και το αρχείο της ζωής του. Η φωνή του Fender πριν και μετά την τεστοστερόνη, samples από τρανς* άτομα, καταγεγραμμένες συναντήσεις. «Μέσω της φωνής κατηγοριοποιείται κανείς αυτομάτως – κατά το φύλο, το στάτους, την καταγωγή, τη μόρφωση, όλη την γκάμα. Το να μιλάω επί σκηνής όχι με το στόμα αλλά με το μηχάνημα ήταν ένα πείραμα με σκοπό να αποδεσμευτώ από το σώμα μου. Πλέον έχω φτάσει στο σημείο να μπορώ να μιξάρω την τωρινή μου φωνή με την παλιά. Έτσι δημιουργούνται πάνω στη σκηνή αλλόκοτες καταστάσεις, επειδή ναι μεν πρόκειται για τον ίδιο άνθρωπο, ο οποίος όμως “διαβάζεται” απέξω με διαφορετικό τρόπο». Αυτή τη στιγμή το κατάμαυρο keyboard του έχει μήκος 6 μ. και στηρίζεται σε μια λεγόμενη «XXY» βάση που έχει κατασκευάσει ο ίδιος. «Αυτό μιλάει από μόνο του» λέει ο Fender.