Screenshot of the German Digital Library | Foto (kesit): © German Digital Library
Asrın projelerinden biri daha ufukta göründü: Alman Dijital Kütüphanesi'nin (Deutsche Digitale Bibliothek) birinci aşaması bir buçuk yıllık deneme evresinden sonra 2014'te çevrimiçi erişime açılıyor. Almanya'nın kültür ve bilim portalı teknik engellerin üstesinden gelerek daha şimdiden hatırı sayılır miktarda dijital nesneyi bir araya getirmeyi başardı.
Bilginin demokratikleşmesi ve herkesin kültürden payını alması – Alman Dijital Kütüphanesi'nin (DDB) ardındaki vizyon bu. Proje, 30.000 kadar ulusal kültür ve bilim kurumunun dijital dermelerine ücretsiz erişim sağlıyor. Ana portal üzerinden kitaplara, sanat eserlerine, anıtlara, sergilere, notalara, ayrıca müzik, fotoğraf ve filmlere ulaşılabiliyor. Alman Dijital Kütüphanesi, bir ulusun kültürel belleğinin serbest erişime açılması hedefini adım adım gerçekleştiriyor. DDB'nin yöneticisi Frank Frischmuth, "Fakat biz sadece bir bellek portalı oluşturmak istemiyoruz," diye vurguluyor. "Amacımız, kullanıcıların da katkıda bulunacağı canlı bir platform yaratmak."
Dijital nesne sayısı yakında 10 milyonu bulur mu?
DDB'nin kurulmasına yönelik proje yıllarca süren bir ön çalışma evresinden sonra federal hükümet ve eyaletler tarafından 2011'de başlatıldı. 28 Kasım 2012'de projenin beta versiyonu 4,7 milyon dijital nesneyle çevrimiçi erişime açıldı. "Şu anda veri bankasında araştırılabilen dijital nesne sayısı 7,7 milyonu buldu," diyen Frank Frischmuth, kapsamın daha da genişletilmesi gerektiğini söylüyor: "Bu yıl önceliklerimizden biri de, veri miktarını önemli ölçüde artırmak." Kullanıcılara sunulan dijital veri miktarının çok yakında iki rakamlı milyonlarla ifade edilmesi öngörülüyor. Bu arada kullanıcılar da dijital nesnelere ilişkin yorumlarını DDB web sayfasına bırakabilirler.DDB'nin sunduğu hizmetten yararlanma oranı daha şimdiden çok memnuniyet verici. "Siteye her gün ortalama 1800 giriş yapılıyor," diyor Frischmuth. Başlangıç evresinde bu rakamın 1000 civarında olduğu düşünülürse, site kullanımında önemli bir artış olduğu görülebiliyor. Şu anda dijital nesnelerin büyük bir bölümü arşivlerde (Ocak 2014 itibarıyla yakl. 2,96 milyon) ve kütüphanelerde (yakl. 2,17 milyon) bulunuyor. Fakat 1,2 milyon dijital veriyle medyatekler de başı çeken kurumlar arasında. DDB'nin birinci aşaması Mart 2014'te kamunun hizmetine açıldığında, internetteki bu ulusal kütüphanenin formatı artık epey biçimlenmiş olacak.
Verilerin standartlaştırılmasıyla yeni olanaklar
Şimdiye kadar elde edilen başarılar sevindirici olsa da, Frischmuth projenin "müthiş zorlu bir görev" olduğunu, potansiyel veri sağlayıcılarının sayılarının çokluğunun bile uzlaşma konusunda bazı sorunları beraberinde getirdiğini belirtiyor. DDB, 13 Alman kültür ve bilim kurumunun temsilcilerinden oluşan bir komite tarafından yürütülüyor. Komitede, Prusya Kültür Varlıkları Vakfı (DDB'nin idari ofisi de orada bulunuyor), Alman Milli Kütüphanesi, Berlin Devlet Kütüphanesi, Bavyera Devlet Kütüphanesi, Alman Film Enstitüsü ve Brandenburg Eyaleti Anıtları Koruma Dairesi gibi kurumlar yer alıyor.Projenin deneme evresinde teknik engellerin de üstesinden gelinmesi gerekiyordu. "2012'de, daha uyumlu olduğu için Europeana.eu portalının veri formatına geçmek konusunda anlaşmaya vardık; zaten biz Europeana.eu'nun Almanya partneriyiz," diyen Frischmuth, DDB'deki standardizasyon sürecinin kaynak sağlayan tüm kurumlarda bir sinerji yarattığını söylüyor. "Farklı veri bankalarındaki içerik ve dijital nesnelere kullanıcılar ilk kez bir ana portaldan erişebilecek."
Tek bir klikle Peri Kralı'na
Europeana.eu portalı gibi DDB de dijital dermeleri kendinde barındırmıyor. Sitede arama yapan kullanıcı, aranan dijital nesnenin tüm metaverileriyle birlikte gösterildiği bir listeye ulaşıyor. Sonra bir linkle, dijital veriyi arşivinde bulunduran kuruma yönlendiriliyor. Örneğin Goethe'nin Peri Kralı'nı arayan biri, Dresden'deki Saksonya Eyalet Kütüphanesi'nin dermesinde bulunan ve Alexander Moissi tarafından seslendirilen vinil plağın sesli dosyasına bile ulaşıyor.Frank Frischmuth'un açıkladığı gibi, şu anda DDB üzerinden sadece "yasal telif hakkı alınması gerekmeyen" dijital nesnelere erişim sağlanabiliyor. Fakat ilerde bu durum değişecek ve çoğunu 20. yüzyıla ait eserlerin oluşturduğu, telif yasasına tâbi içeriklere de DDB üzerinden erişim sağlanacak. "Şu sırada bu konular çeşitli kurumlar ve telif hakkı birlikleriyle açıklığa kavuşturuluyor," diyen Frischmuth, projenin finansmanının 2016'dan itibaren nasıl sağlanacağı konusunda değerlendirmeler yapıldığını da belirtiyor. Federal hükümet ve eyaletler DDB'ye 2015 yılının sonuna kadar yılda 2,6 milyon avroya kadar destek sağlayacak.
Proje karakterini 2015'e kadar koruyacak
"Alman Dijital Kütüphanesi" ismi aslında sadece proje başlığı olarak düşünülmüştü, ama kamuoyunda artık tanınan bu isim şimdilik kullanılmaya devam edilecek. "Oysa biz salt bir kütüphane değiliz," diyor Frischmuth ve her halükârda DDB'nin proje karakterini 2015 yılına kadar koruyacağını vurguluyor. Nitekim ilgili tüm kültür ve bilim kurumlarının dijital verilerinin DDB'de bulunabilmesi için epey bir süre daha geçmesi gerektiğini belirtiyor Frischmuth ve şimdiden fazla beklentiye girilmemesi yönünde uyarıyor: "DDB'nin bu açıdan da asrın projelerinden biri olduğunu söyleyebiliriz."
