JournalTouch
Dokunabileceğiz dijital içerikler

Dijital dergi vitrini "JournalTouch", analog kütüphane hizmetlerini dijital dünyaya taşıyor, dijital içerikler okuma salonunda "dokunulabilir" hale geliyor.

Basılı kitap ve dergilerin rafları doldurduğu kütüphanelerde dijital baskılarla da artık daha sık karşılaşıyoruz, hatta basılı eserler kısmen tedavülden kalkmak üzereymiş gibi. Elektronik içerikler bir dizi avantaj sunduğu için kullanıcılar arasında genelde olumlu karşılanıyor. Zira bu içeriklere istediğiniz zaman istediğiniz yerde ulaşabiliyorsunuz. Ayrıca, hızlı metin taraması yapabildiğiniz, istediğiniz kadar iletip çoğaltabildiğiniz dijital içerikler multimedya unsurlarını da kapsıyor. Fakat dijital içerikler bütün bu avantajlarına rağmen çoğu zaman dikkate alınmayan bir sonuca da yol açıyor: Gerçek ortamlardaki sosyal ve fiziksel artı değerler dijitalleşme yüzünden kayboluyor. Zira kişisel temas gibi, tüm duyularla yaşanan bir bilgi ve araştırma deneyimi ancak "dokunulabilir" bir kütüphanede yaşanabiliyor.

Dermelerin dijital ortama aktarılmasıyla kütüphanenin de giderek sanallaştığı, Bonn'daki Max Planck Enstitüsü Ortak Mallar Araştırma Merkezi'nin kütüphanesinde de bariz biçimde görülebiliyordu: Dergi aboneliklerinin bir kısmı "e-only" olunca, yani elektronik ortama alınınca, dergi bölümündeki yeni sayıların rafları boş kaldı. Öyle olunca da, kütüphanede yoğun biçimde yararlanılan bir hizmet sona ermekle kalmamış, kullanıcıları dergileri karıştırmaya davet eden ve onlara günceli yakalama olanağı sunan sevilen bir buluşma noktası da ortadan kalkmıştı. JournalTouch'ın gelişimini tetikleyen de işte bu enformasyon yolunun kapanması oldu. Kütüphanede Temmuz 2014'ten itibaren kullanılmaya başlanan JournalTouch yazılımını geliştiren ve bu araç için "2015 Geleceğin Kütüphanesi Tasarımcıları" ödülüne layık görülen kütüphane ekibinde yer alan Regina Goldschmitt, "bu araç hem bilgi kaynaklarını geri getirdi hem de eskiden dergilerin olduğu yere monte edilen dokunmatik ekranı sayesinde buluşma noktasını hayata döndürdü," diyor.

Dijital ortamda analog kütüphane hizmetleri

Akıllı telefon ya da tabletlerin dokunmatik ekranlarında da yaptıkları gibi dergileri tarayan kullanıcılar, dergilerin kapak sayfalarını, içindekiler sayfasını ve yazıların özetlerini görebiliyorlar. Şu anda kütüphanede yaklaşık 300 güncel dergiye, dermeye yeni alınan kitaplara ve kurumun çıkardığı son yayınlara erişilebiliyor. Fakat JournalTouch'ın marifetleri bundan ibaret değil. JournalTouch, çıktı, sipariş, e-posta iletisi gibi, meta verilerin kaynak yönetim programlarına alınmasını sağlayan çeşitli olanaklar da sunuyor. Kullanıcılar uygulamadan övgüyle söz ediyor, kullanımının kolay olduğunu, bilgiye hızlı, rahat ve doğrudan ulaşıldığını söylüyorlar.

JournalTouch'ın güncellenmesi de çok kolay: İçerikler JournalTOCs ve CrossRef'teki arayüzlerden otomatikman alınıyor, kapak görselleri ise bir partner kitapçıdan sağlanıyor. "İşleyiş esnasında manüel güncelleme yapmaya gerek kalmıyor," diyen Regina Goldschmitt, sistemin bakımının da son derece zahmetsiz olduğunu vurguluyor. Fakat Goldschmitt'e göre göz önünde bulundurulması bir diğer şey de, "JournalTouch gibi bir aracın ancak kaynakları kadar iyi olabileceği". Zira bibliyografik verilere, içindekiler sayfasına ya da kapak görsellerine internetten her zaman ücretsiz erişim sağlanamıyor ve bunlar bilgisayar tarafından okunur formatta olmayabiliyor. Regina Goldschmitt bu noktada biraz daha ilerleme kaydedilmesi gerektiği görüşünde. Zira ona göre, bu içerikler "gerçek dünyadaki kitap gömleğinin sanal dünyadaki karşılığından başka bir şey değil, yani içerikler asıl ürüne götüren bir reklam aracı".

İşbirliği ve gelişime açık bir oyun alanı

JournalTouch, isteyen kütüphanenin kolayca uygulamaya geçirebileceği bir araç. Geliştirici ekip, aracın her tür duruma özel olarak adapte edilebilmesi için Open Source, yani Açık Kaynak olarak kullanılmasından yana karar verdi, bu nedenle üçüncü kişiler yazılımdan ticari olmayan kulllanımlar için ücretsiz olarak yararlanabiliyorlar. Nitekim JournalTouch'ı kullanan başka kütüphaneler de var. Henüz birkaç yıllık bir tarihi olan JournalTouch için daha şimdiden bir düzineden fazla kurumun başvuruda bulunması yazılımın bir boşluğu doldurduğunun kanıtı. İçeriklerin gösterilmesini sağlayan ekranlar eskiden de vardı gerçi, ama JournalTouch'ın interaktif olması, yani kullanıcıların içerikleri kendi uçbirimlerine yükleyebilmeleri daha önce eşi benzeri olmayan bir olanak.

JournalTouch'ı Açık Kaynak lisansıyla kullanıma açan geliştirici ekip, ilgili topluluklarla bu sayede yoğun bir fikir alışverişinde bulunarak yazılımı çeşitli açılardan daha da geliştirmeyi ümit ediyor. JournalTouch başka fikir ve işlevleri de hayata geçirmekle, "Blended Library" (Karma Kütüphane) konsepti yönünde büyük bir adım atmış oluyor. Geleceğin karma kütüphaneleri dijital sistemlerin taleplerine, yani araştırma sürecine kullanıcıların fiziksel ve sosyal yetileriyle birlikte kütüphaneyle etkileşimin de dahil edildiği yeni türden kullanıcı arayüzlerine de yer veren bir perspektife sahip. Nitekim JournalTouch'ı geliştiren ekibin bundan sonraki planları yazılımın akıllı telefon ve tablet bilgisayar gibi uçbirimlere taşınmasından, diğer içeriklerin (örneğin e-kitapların) görüntülenmesine ve en beğenilen dergi seçiminin kişiselleştirilmesine kadar uzanıyor. Fakat JournalTouch o kadar esnek bir potansiyele sahip ki, çok farklı yönlere doğru da geliştirilebilir.