Vertalers

Pauline de Bok (1956) studeerde in de jaren zeventig theologie en filosofie. Als zelfstandig journalist maakte ze achtergrondverhalen en radiodocumentaires, daarnaast schreef ze literaire non-fictie. Vanaf 1981 bezocht ze regelmatig de landen achter het IJzeren Gordijn, met name de DDR. Sinds 2000 woont ze een deel van het jaar op het Mecklenburgse platteland, waarover ze Blankow of het verlangen naar Heimat schreef, dat in het Duits bij Weissbooks en Insel Verlag verscheen. 
Tussen 2005 en 2008 behaalde ze een bachelor Duits aan de UvA (scriptie: Die letzten Zeitzeugen einen vergangenen Landes. Literatur und Gedächtnis: Die DDR in den Werken der Generation 1970-1984) en een master vertalen in Utrecht (scriptie: Der Mann aus Meuselwitz. Prosa und Lyrik von Wolfgang Hilbig. Kommentar und Übersetzung).
Sindsdien wisselt ze vertalen en schrijven af. In de herfst van 2014 verscheen bij Atlas Contact haar roman De jaagster, die in het Wendland speelt en waarvoor ze in Duitsland haar jachtdiploma haalde. Niet alleen het vertalen van Duitse literatuur, maar ook schrijven over en leven in Duitsland vormen een niet-aflatende bron van talige en culturele uitwisseling. Namens de Vereniging van Letterkundigen (VvL) is ze lid van het organisatiecomité van de jaarlijkse Literaire Vertaaldagen. 

Selectie van vertaalde titels:

- Wolfgang Herrndorf: Leven met het pistool op tafel. Een Berlijns dagboek (Arbeit und Struktur). Uitgeverij Cossee, 2014
- Sherko Fatah: De dief van Bagdad (Ein weißes Land). Uitgeverij Cossee, 2012
Wolfgang Herrndorf: Tsjik (Tschick). Uitgeverij Cossee, 2011
- Stefan Thome: Weidmanns redding (Grenzgang). Uitgeverij Cossee, 2011
- Sherko Fatah: We gaan als het donker wordt (Das dunkle Schiff). Uitgeverij Cossee, 2010

Drie vragen aan Pauline de Bok:

Was vertaler uw droomberoep? Waarom bent u vertaler geworden? 

Nee, een droomberoep heb ik nooit gehad. Ik ging juist theologie en filosofie studeren omdat ik geen beroep voor ogen had en me niet vast wilde leggen. Ik wilde lezen, reizen, leren, schrijven, en verstehen, en daaraan komt geen eind. Zo ben ik journalist geworden en schrijver en vertaler. Ik gedij bij afwisseling, bij de wisselwerking tussen een leven achter mijn bureau en een leven buiten in de stad, tussen de mensen, of juist in eenzaamheid op het platteland, tussen leven in Duitsland en Nederland. Ook de wisselwerking tussen schrijven en vertalen is goed voor beide: sinds ik vertaal is taal voor mij materiëler geworden, zintuigelijker.

Wat is uw Duits lievelingsboek en waarom? 

Bij vragen naar favorieten, top drieën, top tienen, rapportcijfers blokkeer ik onmiddellijk. Als bèta deed ik Duits als boventallig vak vanwege mijn voorliefde voor de Duitse literatuur. In de loop der tijd las ik vooral Hermann Hesse, Peter Handke, Ingeborg Bachmann, Thomas Bernhard, Thomas Mann, Wolfgang Hilbig… En Die Wand van Marlen Haushofer heeft mijn eigen werk gekleurd. Ik heb altijd met mijn gezicht naar Duitsland en Midden- en Oost-Europa geleefd. En ik hoop er nieuwe lievelingsboeken te blijven ontdekken.

Is er een boek dat u absoluut wilt vertalen?

Sinds mijn studie Vertalen staan er twee titels boven aan mijn lijstje: Das Provisorium van Wolfgang Hilbig en Ja van Thomas Bernhard. Maar ik ben vertaler geworden omdat er veel prachtige Duitse literatuur is die voor Nederlandse lezers niet toegankelijk is. In die zin blijft er keuze genoeg.

Gerrit Bussink, geboren in 1944, heeft in Amsterdam germanistiek gestudeerd. Vervolgens was hij afwisselend fulltime en parttime werkzaam als docent aan een hogeschool, als literatuurcriticus, uitgever en redacteur bij radio en televisie. Sinds ruim tien jaar werkt hij nu fulltime als freelance literair vertaler. 
Gerrit Bussink's eerste literaire vertaling was 'Die Angst des Tormanns beim Elfmeter' van Peter Handke in 1972. In de daaropvolgende decennia heeft hij meer dan honderd literaire vertalingen van overwegend moderne Duitstalige literatuur, gepubliceerd. Waaronder boeken van Uwe Timm (7), Peter Handke (6), Erich Hackl (3), Thomas Bernhard (4), Jurek Becker (3), Hans Magnus Enzensberger (1), Friedrich Dürrenmatt (2), Karen Duve (4), Thomas Glavinic (4), Peter Stamm (2), Wilhelm Genazino (3). Verder, naast hoorspelen, ook theaterstukken van Friedrich Hölderlin, Botho Strauss, Carl Zuckmayer, Hans Werner Fassbinder en Anja Hilling.

Selectie van vertaalde titels:

- Uwe Timm: Halfschaduw (Halbschatten). Uitgeverij Podium, 2010
- Jenny Erpenbeck: Huishouden (Heimsuchung) (übersetzt mit Elly Schippers). Uitgeverij Van Gennep, 2009
- Wilhelm Genazino: Een paraplu voor het leven (Ein Regenschirm für diesen Tag). Atlas, 2009
- Uwe Timm: De ontdekking van de curryworst (Die Entdeckung der Currywurst). Uitgeverij Podium, 2005
- Markus Orths: Lerarenkamer (Lehrerzimmer) (übersetzt mit Elly Schippers). Uitgeverij Podium, 2004
- Wolfgang Hilbig: De mare van de bomen (Die Kunde von den Bäumen). Uitgeverij Goosens, 1997
- Wolfgang Hilbig: De wijven (Die Weiber). Uitgeverij Goosens, 1995
- Wolfgang Hilbig: 'Ik' ("Ich"). Uitgeverij Goosens, 1994

Drie vragen aan Gerrit Bussink: 

Was vertaler uw droomberoep? Waarom bent u vertaler geworden? 

Ik ben vertaler geworden door de oeroude fascinatie voor taal. Vertaler is mijn droomberoep sinds ik als enige in mijn eindexamenklas wist hoe men 'Atomwaffensperrvertrag' (Non-proliferatieverdrag) in het Nederlands moest vertalen. 

Wat is uw Duits lievelingsboek en waarom?

Het spijt mij, maar ik heb geen lievelingsboek in de traditionele zin. Mijn lievelingsboek is altijd het boek waaraan ik op dat moment werk, respectievelijk het volgende boek van een van 'mijn' auteurs waar ik mij dan al maandenlang op kan verheugen. 

Is er een boek dat u absoluut wilt vertalen? 

Eigenlijk heb ik ook op deze vraag geen direct antwoord: ik wil absoluut het volgende boek van 'mijn' auteur vertalen. Ik wilde overigens een keer - zomaar! - een nieuwe vertaling van Faust maken. Toen heb ik de bestaande 'klassieke' vertaling in het Nederlands erbij gepakt en deze na korte bestudering vol schaamte weer weggelegd....

De vertaler Hans Driessen (1953 - 2017) studeerde filosofie aan de universiteit van Nijmegen. Tussen 1980 en 1987 werkte hij als docent. Sinds 1987 is hij fulltime vertaler, veelal van filosofisch werk. Hij vertaalde het hoofdwerk van Arthur Schopenhauer, De wereld als wil en voorstelling. Ook vertaalde hij van Peter Sloterdijk de befaamde Sferen-trilogie. Driessen voerde de eindredactie van de tiendelige Nietzsche-bibliotheek van de Arbeiderspers. Sinds 2003 is hij vaste recensent voor de boekenredactie van de Volkskrant. Bij uitgeverij Anthos verscheen in 2006 het door hem samengestelde Klein Cultureel Woordenboek van de filosofie. Voor zijn vertaaloeuvre, en in het bijzonder voor zijn vertalingen van Schopenhauer, Nietzsche en Sloterdijk, kreeg hij in 2010 van het Nederlands Letterenfonds de Prijs voor de vertaler als cultureel bemiddelaar. Hij is de eerste vertaler van literaire non-fictie die met deze prijs is bekroond. 

Selectie van vertaalde titels:

- Arthur Schopenhauer, De vrijheid van de wil, 1989 (Dt.: Ueber die Freiheit des Willens, 1839).
- Arthur Schopenhauer, Bespiegelingen over levenswijsheid, 1991 (Dt.: Aphorismen zur Lebensweisheit, 1851).
- Friedrich Nietzsche, Het geval Wagner / Nietzsche contra Wagner, 1994 (Dt.: Der Fall Wagner).
- Peter Sloterdijk, Europa, mocht het ooit wakker worden, 1995 (Dt.: Falls Europa erwacht, 1994).
- Peter Sloterdijk, In hetzelfde schuitje: proeve van een hyperpolitiek, 1997 (Dt.: Im selben Boot, 1993).
- Friedrich Nietzsche, God is dood: een bloemlezing, 1997.
- Friedrich Nietzsche, Afgodenschemering, 1997 (Dt.: Götzen-Dämmerung, 1886).
- Arthur Schopenhauer, De wereld als wil en voorstelling, 1997 (Dt.: Die Welt als Wille und Vorstellung).
- Friedrich Nietzsche, Afgemat als een eendagsvlieg bij avond, 1998.
- Peter Sloterdijk, Mediatijd, 1999, vert. met - - Paul Beers, (Dt.: Der starke Grund, zusammen zu sein: Erinnerungen an die Erfindung des Volkes, 1998, en Medien-Zeit: Drei Gegenwartsdiagnostische Versuche, 1993).
- Friedrich Nietzsche, De geboorte van de tragedie, 2000.
- Ludwig Wittgenstein, Brieven, 2000.
- Arthur Schopenhauer, Parerga en - Paralipomena, 2002 (Parerga und Paralipomena).
- Peter Sloterdijk, Sferen, 2003 (Dt.: Sphären, I, II, 1998, 1999).
- Peter Sloterdijk, Het kristalpaleis, 2006 (Dt.: Im Weltinnenraum des Kapitals : für eine philosophische Theorie der Globalisierung, 2004).
- Peter Sloterdijk, Woede en tijd, 2007 (Dt.: Zorn und Zeit, 2006).
- Pascal Mercier, Lea (vert. met Marion Hardoar), 2009 (Dt.: Lea, 2007).
Lion Feuchtwanger, De lelijke hertogin, 2009 (Dt.: Die hässliche Herzogin Margarete Maultasch, 1926).
- Peter Sloterdijk, Sferen 2. Schuim, 2009 (Dt.: Sphären, I).
- Arthur Schopenhauer, Dat ben jij. Over de grondslag van de moraal, 2010 (Dt.: Ueber die Grundlage der Moral, 1841).
- Peter Sloterdijk, Je moet je leven veranderen, 2011 (Dt.: Du musst dein Leben ändern. Über Antropotechniek, 2009)
- Thomas Mann, De toverberg, 2012 (Dt.: Der Zauberberg, 1924)
- Theodor W. Adorno, Minima Moralia, 2013 (Dt.: Minima Moralia, 1951)