Residentieprogramma Imagining Ecological Futures 2019
In samenwerking met het KIKK Festival, het creatieve centrum TRAKK en het cultureel centrum Les Abattoirs de Bomel, reikt het Goethe-Institut Brussel een studiebeurs uit voor een residentieprogramma met het onderwerp ECOLOGISCHE TOEKOMST. Het residentieprogramma zal worden gehouden in Namen van 1 juni tot 1 juli 2019.
Het project richt zich op kunstenaars, studenten en jonge afgestudeerden op het gebied van kunst en/of design. Mensen uit andere disciplines worden ook aangemoedigd om zich aan te melden. In totaal worden twee residenten uitgenodigd: een uit Duitsland en een uit België. Kandidaten moeten (sinds minstens twee jaar) in een van de twee landen verblijven of de Belgische of Duitse nationaliteit hebben.
In een heden waarin we de effecten van het Antropoceen zelf voelen, ben ik geïnteresseerd in zowel de relaties die mensen hebben met hun omgeving als met al wat leeft. Wat zijn onze culturele en technologische overeenstemmingen doorheen de tijd en doorheen het veelvoud aan omgevingen die we op aarde kennen?
Wat zijn onze ervaringen met ruimte? Wat maakt dat wij een sterke emotie voelen wanneer we met de omvang of de diepte van het onbekende worden geconfronteerd? Welke sociale en culturele constructies geven ons de middelen om te ondervinden hoe het voelt om een ruimtelijke ervaring te beleven?
Via onze verhouding tot ruimte wil ik weten wat de moderniteit zal doen met de voorstelling van het landschap. Digitale en wetenschappelijke instrumenten geven aanleiding tot nieuwe voorstellingsvormen en kunnen de identiteit van dingen en de grenzen van ruimte herdefiniëren. Hoe omgevingen in het verleden zijn veranderd wordt een belangrijk gegeven in het contact met en de lezing van de natuur. Ik richt me in het bijzonder op de zoektocht naar wat tijdsgebondenheid en tijdsduur oproepen, en op de confrontatie van onze tijdsgebondenheid met die van ruimte en het verloop van tijd.
Wat is het project dat u in Namur wilt ontwikkelen?
Het residentieprogramma biedt de mogelijkheid om het project rond tekeninstrumenten verder te zetten. De werken met instrumenten leggen de focus op de realisatie van projecten waar krachten op elkaar inwerken. De instrumenten, die meestal bestaan uit een vast stilet en een bewegend plateau, worden geactiveerd in natuurlijke omgevingen.
Al meer dan tien jaar onderzoek ik de betrokkenheid van het onderwerp bij de realisatie van het werk. De eerste tekenmachines zijn geïnspireerd op het tastbare dat de digitale revolutie en de wetenschappelijke instrumenten teweegbrengen. De notie van het instrument is belangrijk omdat deze zich loskoppelt van de machine en van het begrip productie, om plaats te laten voor de weerklank van een omgeving in een bepaald kader doorheen een bepaald tijdsbestek.
De “tekeningen op reliëf” zijn een zoektocht naar de voorstelling van het landschap via ervaring. Ze zijn tot stand gekomen vanuit het gedrag van de fiets die in de omgeving opgaat. De tekeningen zijn genummerd en passen bij meerdere foto’s. Ze vertegenwoordigen de afgelegde ruimte en wekken een natuurlijke of geologische tijdsgebondenheid of duur op. De foto’s stellen onze plaats in vraag in het zicht van gebeurtenissen die niet hebben gewacht op de aanwezigheid van de mens om plaats te vinden. Wanneer heeft deze rotspartij vorm gekregen en welk uitzicht zal zij krijgen in een nabije geologische toekomst? Het werk eindigt met een foto die de tekening op het instrument voorstelt, met daarbij ook elementen van de omgeving. Het brengt een dialoog tot stand tussen de tijdsgebondenheid van het artefact en het natuurlijke object.
De “tekeningen van kruinen”, waarvan het bewegend plateau aan de boomkruinen hangt, leggen de tijd en de ademhaling van het massief vast. Het instrument verbindt zich met de spontane bewegingen van het bos dat coauteur wordt van de tekening. De cyclus van het papier roept de verscheidenheid aan richtingen en horizonten op die we terugvinden op de panoramawijzers van uitzichtterrassen. De tekening houdt verband met een foto van het instrument op de site.
Waarom heeft u voor de residentie in Namur gekozen en wat zijn uw verwachtingen?
Het residentieprogramma biedt een mooie kans om het project verder te zetten. Dat de studio en de natuurlijke ruimtes vlak in elkaars buurt liggen, is belangrijk voor het project. De instrumenten hebben hun intrede gemaakt in het bos van Malchamps in Spa, op amper enkele kilometers van de studio.
Het project draait met name rond oude steengroeves die nu beschermde landschapsgezichten zijn. Dit zijn ruimtes die onderhevig zijn geweest aan sterke veranderingen en waarvan de bestemming is gewijzigd. Oude steengroeves zijn vooral zo interessant door hun veranderde identiteit, hun sterk industrieel verleden met meestal een collectieve geschiedenis, en omdat ze vandaag veel te bieden hebben en een natuurlijke diversiteit vertonen.
Als kunstenares en ontwerpster gaat mijn interesse uit naar het beoefenen van een methodologie die veeleer aanluit bij onderzoek, speculatie en het opwerpen van kritische vragen over de huidige toestand van een systeem waarin niet alleen de mens, maar alle organismen zich bevinden. Speculative design is een efficiënt middel om het heden te analyseren, onze verlangens en gebreken. Het helpt ons inzicht te verwerven in mogelijke ‘manieren van leven’ in de toekomst. In mijn praktijk vind ik het belangrijk de artistieke benadering af te stemmen op de rol van de ontwerper als sociaal onderzoeker. De kunst geeft de zoektocht naar esthetiek immers vrij spel, maar plaatst inzichten uit onderzoek naar een werk of het dagelijkse gebruik van een voorwerp ook in perspectief. Voorwerpen zijn als een verlenging van onszelf. Ze drukken uit wie we zijn, wat we denken en hoe we willen leven. Ik beschouw ze vaak als een externe link met ons lichaam, met onze gedachten als vertrekpunt en in staat om onze leefwereld te veranderen. Ze staan niet alleen in verbinding met het heden, maar bovenal ook met onze toekomst.
Welk soort project zou u willen uitwerken tijdens uw residentie in Namen?
Sinds 2014 is mijn artistiek onderzoek voornamelijk gericht op algen, hun ecosystemen en hun verhouding tot de mens. Voor de artiestenresidentie in Namen zal ik het kunstproject Memory Matter uitwerken. Het kadert binnen mijn onderzoek naar het fenomeen van de algenbloei en heeft als opzet de oorzaken ervan te belichten. Algenbloei is het resultaat van een overmatige hoeveelheid nutriënten in het water (vooral fosfor en stikstof). Deze verzadigingen veroorzaken een snellere groei van algen en groene planten, naast een afname van het O2-gehalte. Dat heeft dan weer schadelijke gevolgen en werkt de vorming van ‘dode zones’ in de hand. De oorzaken hiervan worden in verband gebracht met de menselijke productie- en consumptieactiviteiten, in de landbouw, industrie, de stad. Ook de klimaatverandering speelt een rol, door een verhoogde temperatuur en hoeveelheid CO2. Tijdens mijn residentie zal ik hier onderzoek naar verrichten en experimenten voeren om de algenbloei in mijn studio en in een gesloten ecosysteem na te bootsen. Ik zal inspiratie putten uit het materiaal en een kunstinstallatie uitwerken die het publiek moet uitnodigen om over de vervuilingsproblematiek en de oorzaken ervan te praten. Ik zal het fenomeen bestuderen in het licht van gebieden rond Namen waar ze in 3D-modellen worden gegoten en als onderdeel van verschillende totems. Een andere wetenschappelijke tool wordt onderdeel van een doe-het-zelfbenadering van biologie. De chromatografische techniek moet de verdamping van algenpigmenten toelaten en ze naar het oppervlak van de 3D-modellen doen rijzen. Memory Matter zal het publiek sensibiliseren over klimaatveranderingen, ons veranderende landschap en hoe de bouw van een gemeenschappelijk geheugen een cruciale stap is op weg naar inzichten en gezamenlijke acties. Het concept van geheugen krijgt dan ook twee communicatiekanalen: het ene staat in verbinding met het collectieve geheugen van de toeschouwers, terwijl het ander gelinkt is aan de haast onzichtbare transformatie van een vloeibare materie. Het zet de waarde van wetenschappelijk onderzoek in de verf bij het publiek en toont waarom de samenstelling van een geheugen zo belangrijk is als basisbenadering en middel om debatten aan te vuren, inzicht te verwerven in toekomstige klimaatveranderingen en te achterhalen hoe drastische gevolgen vermeden kunnen worden.
Wat bracht u ertoe u in te schrijven voor de residentie in Namen, en wat waren uw verwachtingen?
Het project Memory Matter voor de artiestenresidentie in Namen zal een discours op gang brengen en tot een synergie leiden tussen verschillende onderzoeksdomeinen: de wetenschap enerzijds en de kunst anderzijds. Een team van wetenschappers van de universiteit van Namen, die in 2006 betrokken waren bij het B-BLOOM-onderzoeksproject naar algenbloei, zal om een bijdrage en feedback worden gevraagd over de huidige stand van zaken in het Waalse Gewest. Memory Matter zal vooral de nadruk leggen op het gebied rond Namen en inspiratie putten uit wetenschappelijk onderzoek aan de plaatselijke universiteit door de onderzoekseenheid milieuwetenschappen en evolutiebiologie. Het project zal zich toespitsen op het meer van Falemprise als officiëel zwem- en recreatiedomein van de meren van de Eau d'Heure, steunend op onderzoek en nieuwe experimenten. Dat alles bracht me ertoe dit project op touw te zetten in het kader van de residentie in Namen, om zo ook mijn steentje bij te dragen tot de nieuwe banden tussen kunst, design en wetenschap.
De beurs omvat:
- Een totaal budget van € 10.000 (€ 5.000 per kunstenaar/kunstenares). Dat omvat materiaalkosten, maaltijden en reiskosten voor een periode van drie weken.
- Een eigen woning (39 tot 47m²) met bad, kookhoek, slaap- en werkruimte en internetaansluiting.
- Toegang tot het Fab Lab TRAKK, inclusief gebruik van alle machines (3D-printer, snijplotter, freesmachine met digitale besturing, lasersnijmachine, houtbewerking, andere technische voorzieningen).
- Gebruik van de ateliers in Les Abattoirs de Bomel (voor hout- en ijzerbewerking, zeefdruk; ondersteuning en introductie door de technische leiding)
Sollicitatieprocedure
Stuur uw sollicitatie vóór 31.03.2019 inclusief de volgende documenten aan Jana J. Haeckel (jana.Haeckel@goethe.de):- CV in het Engels of Frans.
- Motivatiebrief in het Engels of Frans.
- Projectoverzicht met foto's en technische tekeningen, indien beschikbaar (in het Engels of Frans). We accepteren ook onafgemaakte projecten die om budgetaire redenen niet kunnen worden voltooid, of projecten die al zijn voltooid en waar het budget kan worden verbeterd. In het laatste geval is een rechtvaardiging nodig om te laten zien hoe extra geld het project kan verbeteren.
- Budgetplanning in het Engels of Frans.