Διαβάζοντας μεγαλώνω
Αναγνώστες από κούνια

Αναγνώστες από κούνια
Αναγνώστες από κούνια | © colourbox.com

Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε εντάξει το βιβλίο και την ανάγνωση στην καθημερινότητά μας. Οι αιτίες πολλές και διαχρονικές. Η κυριότερη από όλες και πυρήνας της χαμηλής αναγνωστικής κουλτούρας είναι ότι δεν καλλιεργείται η φιλαναγνωσία συστηματικά από τις μικρές ηλικίες. Η ευθύνη επιμερίζεται αναλογικά σε όλους τους εμπλεκόμενους: οικογένεια, σχολείο, βιβλιοθήκες, εκδότες, πολιτεία. Όμως, ενώ τα τελευταία χρόνια οι περισσότεροι φορείς ευαισθητοποιούνται, φαίνεται πως μοναδική εξαίρεση αποτελεί η Πολιτεία που ακόμα δεν μπορεί να βρει τον βηματισμό της για μια συστηματική πολιτική προώθησης του βιβλίου και της ανάγνωσης στην Ελλάδα.

Το βιβλίο αποτελεί την πύλη οικειοποίησης της γραφής και της αναγνωστικής διαδικασίας, το εργαλείο εισόδου στον εγγράμματο πολιτισμό ενώ έχει αποδειχθεί εδώ και καιρό ότι η καλλιέργεια της ανάγνωσης που ξεκινά από την κούνια μπορεί να αποτελέσει θεμέλιο λίθο για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών. Μάλιστα, πολύ πρόσφατα δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του νεοσύστατου συλλόγου «Διαβάζοντας Μεγαλώνω» η σύσταση πολιτικής της Αμερικάνικης Ακαδημίας Παιδιατρικής (American Academy of Pediatrics - AAP) σχετικά με την προώθηση του γραμματισμού. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής η προαγωγή της αναγνωστικής ικανότητας των παιδιών από τη βρεφική ηλικία μέχρι τουλάχιστον την ηλικία έναρξης του νηπιαγωγείου αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της δουλειάς των παιδιάτρων, ενώ εκτός των άλλων τους συστήνει: να ενημερώνουν όλους τους γονείς για τα οφέλη που έχει η μεγαλόφωνη ανάγνωση στην ανάπτυξη δεσμών με το παιδί τους, να δίνουν συμβουλές σε όλους τους γονείς για αναπτυξιακά κατάλληλες αναγνωστικές δραστηριότητες με τα παιδιά τους και να προσφέρουν κατάλληλα βιβλία στα μικρά παιδιά που ανήκουν σε οικογένειες υψηλού κινδύνου και χαμηλού εισοδήματος, κατά τη διάρκεια των επισκέψεων τακτικής παρακολούθησης.
Αυτό το σκεπτικό ενστερνίζεται και ο σύλλογος «Διαβάζοντας Μεγαλώνω», ο οποίος με μια καινοτόμα και ολιστική οπτική για τα ελληνικά δεδομένα προσπαθεί να κινητοποιήσει παιδιάτρους, βρεφονηπιοκόμους, εκπαιδευτικούς, βιβλιοθηκονόμους και γονείς, ώστε να εργαστούν όλοι από κοινού για την προώθηση της ανάγνωσης στα παιδιά και να δημιουργήσουν ένα έθνος αναγνωστών.

Το ξεκίνημα

«Tο 2011, κάναμε μια μελέτη με χρηματοδότηση από το ίδρυμα Λάτση με θέμα ʺΚαλλιεργείται η αγάπη για το διάβασμα; Τόποι ανάγνωσης και τρόποι εκπαίδευσηςʺ. Στόχος μας ήταν να αποτυπώσουμε το περιβάλλον της ανάγνωσης στη χώρα μας και να διερευνήσουμε τους όρους που δυνητικά θα διασφάλιζαν τη διάδοση της ανάγνωσης σε μεγαλύτερα τμήματα του παιδικού πληθυσμού», λέει η κα Χαλκιαδάκη καθώς μας εξιστορεί το χρονικό που προηγήθηκε της ιδρύσεως του συλλόγου. «Στο πλαίσιο της μελέτης, την επιστημονική ευθύνη της οποίας είχε η Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, εξετάσαμε τις πολιτικές ανάγνωσης που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες, προκειμένου να αποτιμήσουμε καλύτερα αυτά που γίνονται στην Ελλάδα. Έτσι, γνωρίσαμε και το ιταλικό πρόγραμμα ʺNati per Leggereʺ. Με αφορμή την ολοκλήρωση της μελέτης, το ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και το ΤΕΕΑΠΗ του Πανεπιστημίου Πατρών οργάνωσαν ένα τριήμερο συνέδριο τον Μάρτιο του 2013 με τίτλο "Καλλιεργώντας τη φιλαναγνωσία: Πραγματικότητες και προοπτικές. Κατόπιν πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβριο του 2013 η ιδρυτική συνέλευση του συλλόγου μας ʺΔιαβάζοντας Μεγαλώνωʺ».

Έλλειμμα αναγνωστικής πολιτικής

Ρωτήσαμε την κα Χαλκιαδάκη αναφορικά με την κρατική πολιτική που εφαρμόζεται στην Ελλάδα για την προώθηση της ανάγνωσης: «Στο πλαίσιο της μελέτης, διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν τρία βασικά ελλείμματα στις πολιτικές ανάγνωσης που ασκούνται στον ελληνικό χώρο: δεν υπάρχει εξειδικευμένος φορέας για το παιδικό βιβλίο, απουσιάζει μια συστηματική πολιτική για την ανάπτυξη των βιβλιοθηκών και δεν υφίσταται αναγνωστική πολιτική για τη βρεφική και τη νηπιακή ηλικία. Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, είναι αποδεδειγμένη η τεράστια σημασία που έχει για την καλή ανάπτυξη του παιδιού η πρώιμη επαφή του με το βιβλίο. Το βιβλίο είναι τροφή για το παιδί, μια τροφή σημαντική όπως το μητρικό γάλα». Θέσαμε στην κα Χαλκιαδάκη τον προβληματισμό μας για το αν οι δράσεις φιλαναγνωσίας που γίνονται απευθύνονται τελικά σ' έναν κλειστό κύκλο ενδιαφερομένων και δεν διαχέονται στο ευρύτερο κοινό. «Συνήθως στις εκδηλώσεις που προωθούν το βιβλίο και την ανάγνωση στα παιδιά πηγαίνει ένα συγκεκριμένο κοινό, οι γονείς που είναι ήδη ευαισθητοποιημένοι. Υπάρχουν όμως πολλοί άλλοι γονείς που δεν επισκέπτονται ούτε βιβλιοπωλεία, ούτε βιβλιοθήκες, ούτε εκθέσεις βιβλίου και υπάρχουν πάρα πολλά παιδιά που κανείς δεν τα σκέφτεται ή κανείς δεν μπορεί να τα πάει σε εκδηλώσεις».

Οι σκοποί του συλλόγου

«Ο σύλλογός μας θέλει να διευκολύνει την πρόσβαση όλων των παιδιών στο βιβλίο από τους πρώτους μήνες της ζωής τους και να τα βοηθήσει να το γνωρίσουν, να το αγαπήσουν και να το ψάχνουν από μόνα τους. Μας ενδιαφέρουν όλα τα παιδιά, μικρότερα και μεγαλύτερα, αυτή τη στιγμή, όμως, στο επίκεντρο της προσπάθειάς μας είναι οι ηλικίες 0-6 ετών. Θέλουμε να φτιάξουμε μια συμμαχία μέσα στην κοινωνία, στην οποία όλοι όσοι σχετίζονται με τα παιδιά ή και με τα βιβλία θα ενώσουν τις δυνάμεις τους, ώστε να προχωρήσει το μήνυμα αυτό ευρύτερα. Να δημιουργηθεί ένα δίκτυο ανάμεσα σε όλους εμάς που νοιαζόμαστε» τονίζει η κα Χαλκιαδάκη, ενώ συνεχίζει λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «το μεγάλο στοίχημα για μας είναι η εμπλοκή των επαγγελματιών υγείας στην προώθηση της ανάγνωσης. Ο παιδίατρος είναι ένας επαγγελματίας με ιδιαίτερο κύρος για τους γονείς. Αν εξηγήσει στον γονιό πόσο σημαντικό είναι να πιάσει το παιδί βιβλίο στα χέρια του από την αρχή της ζωής του, αν του πει διάβαζέ του ιστορίες γιατί του κάνουν καλό, ο γονιός θα τον ακούσει. Σε άλλες χώρες οι παιδίατροι εμπλέκονται ενεργά στην υπόθεση της ανάγνωσης εδώ και χρόνια: το αμερικάνικο ʺReach Out and Readʺ υπάρχει από τη δεκαετία του 90 ενώ οι ιταλοί ξεκίνησαν το 1999. Εμείς χρησιμοποιούμε τη μεγάλη εμπειρία που υπάρχει στον διεθνή χώρο και πάνω σε αυτήν χτίζουμε τη δική μας παρέμβαση, παίρνοντας, βεβαίως, πάντα υπόψη μας τα δεδομένα και τις ανάγκες που υπάρχουν στη χώρα μας».

Μελλοντικές δράσεις του συλλόγου

Ανάμεσα στις σχεδιαζόμενες δράσεις του συλλόγου «Διαβάζοντας Μεγαλώνω» ξεχωρίζει το πιλοτικό πρόγραμμα για την προώθηση της ανάγνωσης στις οικογένειες με μικρά παιδιά, με τη συνεργασία των παιδιάτρων, που θα ξεκινήσει πιλοτικά το φθινόπωρο στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη. «Το πιλοτικό πρόγραμμα θα διαρκέσει ένα εξάμηνο και στο τέλος θα υπάρξει μια ανατροφοδότηση για να δούμε τι πήγε καλά και τι όχι. Φυσικά, θα έχουν προηγηθεί σεμινάρια ενημέρωσης για όλους τους εμπλεκόμενους ενώ μετά θα γίνει ανάπτυξη του προγράμματος αυτού στις διάφορες τοπικές κοινωνίες που θα ενδιαφερθούν. Στόχος μας είναι, όσο γίνεται νωρίτερα, το πρόγραμμα να περιλαμβάνει και τη δωρεάν προσφορά βιβλίων προς τα μικρά παιδιά». Επιπλέον προβλέπεται η έκδοση συμβουλευτικών εντύπων για τους γονείς και μικρών θεματικών βιβλιογραφικών οδηγών, καθώς και η οργάνωση ενημερωτικών εκδηλώσεων για το ευρύ κοινό.

Ελαφρώς συντομευμένη εκδοχή της πρώτης δημοσίευσης στην εφημερίδα «Νέοι Αγώνες Ηπείρου», 14 Ιουλίου 2014