ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
O ΘΕΑΤHΣ ΣΕ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

Οι δυνατότητες της εικονικής πραγματικότητας θα μπορούσαν να αλλάξουν άρδην το τοπίο της δημοσιογραφίας. Τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης πειραματίζονται ήδη με τη νέα τεχνολογία.

H πλατεία του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη είναι ακόμα έρημη. Ο ήλιος που ανατέλλει λούζει μονάχα τη βασιλική με ένα χρυσαφένιο φως. Ενώ το βλέμμα κινείται από τα δεξιά προς τα αριστερά, η πλατεία και οι κιονοστοιχίες αρχίζουν να γεμίζουν με κόσμο. Δυο λευκοντυμένες καλόγριες περνάνε από μπροστά μας, περπατώντας αργά. Το ρεπορτάζ του γερμανικού τηλεοπτικού καναλιού ZDF αφηγείται χωρίς βιασύνη την ιστορία μιας από τις γνωστότερες πλατείες του κόσμου. Οι δημιουργοί του έχουν βασιστεί εξ ολοκλήρου στο μεγαλείο της αιώνιας αρχιτεκτονικής της. Και δικαίως, γιατί η λήψη έχει γίνει με κάμερα 360 μοιρών. Όποιος κατεβάσει τη σχετική εφαρμογή και φορέσει ένα ζευγάρι γυαλιά εικονικής πραγματικότητας, μπορεί όχι μόνο να δει το τρισδιάστατο βίντεο, αλλά και να στρέψει το κεφάλι του προς όποια κατεύθυνση θέλει, για να εστιάσει το βλέμμα στο αντίστοιχο κομμάτι της εικόνας. 
 

Αυτή η αίσθηση, ότι βρίσκεσαι μέσα σε ένα περιβάλλον, είναι που κάνει τόσο ελκυστική την εικονική πραγματικότητα. Χάρη στα βίντεο, ο θεατής μπορεί μάλιστα να δει τοποθεσίες ή να παρακολουθήσει γεγονότα που πιθανότατα ποτέ δεν θα βίωνε από κοντά, όπως να «βρεθεί» σε απότομες βουνοπλαγιές ή μέσα σε ένα πυκνό παρθένο δάσος. Οι δυνατοί, καθαροί ήχοι και η συγκλονιστική στερεοσκοπική προβολή έχουν μια πολύ πιο δυνατή συναισθηματική επίδραση απ’ό, τι ένα παραδοσιακό τηλεοπτικό ρεπορτάζ. Αυτό ονομάζεται «δημοσιογραφία εμβύθισης», μια δημοσιογραφία δηλαδή που επιτρέπει τη συμμετοχή όλων των αισθήσεων. Σκοπός είναι ο θεατής να «βυθιστεί» στο ρεπορτάζ και να το βιώσει με όλες τις αισθήσεις του.

«ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΠΙΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΕΡΑΣΤΙΚΗ ΜΟΔΑ»

Ήδη από τη δεκαετία του 1990, τα γυαλιά εικονικής πραγματικότητας, που καλύπτουν όλη την επιφάνεια του προσώπου, θεωρήθηκε πως θα ήταν η επόμενη κυρίαρχη τάση στη βιομηχανία ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Τελικά, ωστόσο, δεν γνώρισαν την προσδοκώμενη επιτυχία. Σήμερα, με τα εξελιγμένα smartphones και το κινητό διαδίκτυο, φαίνεται πως οι συνθήκες ωρίμασαν. Έτσι, πολλές γερμανικές επιχειρήσεις επενδύουν στην εικονική πραγματικότητα, καθώς διακρίνουν σε αυτήν ενδιαφέρουσες δυνατότητες εφαρμογών στον τομέα της ψυχαγωγίας, της διαφήμισης ή της επαγγελματικής κατάρτισης. Άρα, δεν είναι τυχαίο ότι τον Σεπτέμβριο του 2016 πραγματοποιήθηκε στην Κολωνία εμπορική έκθεση με τίτλο Digility. Πρόκειται για την πρώτη εξειδικευμένη έκθεση με θέμα την εικονική πραγματικότητα, με 70 ομιλητές και περισσότερους από 1.000 επισκέπτες. «Η εικονική πραγματικότητα δεν μπορεί πια να θεωρηθεί μια περαστική μόδα», λέει ο Arne Ludwig, πρόεδρος της Πρώτης Γερμανικής Επαγγελματικής Ένωσης για την Εικονική Πραγματικότητα (Erster Deutscher Fachverband für Virtual Reality), η οποία ιδρύθηκε το 2014. «Πλέον είναι μια κυρίαρχη τάση που θα διαρκέσει».
 
Το γεγονός ότι η συγκεκριμένη τεχνολογία θα φτάσει επιτέλους στους τελικούς χρήστες της, οφείλεται σε δύο λόγους. Αφενός, αυτή τη στιγμή υπάρχουν διαθέσιμα βίντεο για κάθε γούστο και για κάθε ενδιαφέρον. Για παράδειγμα, οι οπαδοί του ποδοσφαίρου μπορούν μέσα από βίντεο 360 μοιρών να «ζήσουν» από κοντά τα στάδια των αγαπημένων τους ομίλων. Οι λάτρεις των ταξιδιών μπορούν να μεταφερθούν στη Βραζιλία ή την Ινδία. Το γαλλογερμανικό κανάλι arte, που διακρίνεται για το υψηλής ποιότητας πρόγραμμά του, πειραματίζεται με ρεπορτάζ 360 μοιρών. Το ίδιο και η γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung.

ΣΥΝΘΕΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΜΕ ΔΕΚΑΔΕΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ

Ωστόσο, οι δυνατότητες της εικονικής πραγματικότητας σε καμία περίπτωση δεν εξαντλούνται στην εμπειρία της εμβύθισης. Γιατί ο θεατής μπορεί μεν στρέφοντας το κεφάλι του προς όποια κατεύθυνση θέλει, να απολαύσει αυτήν τη live αίσθηση σε ένα βίντεο 360 μοιρών, όμως κατά τα άλλα παραμένει παθητικός. Κάτι που δεν ισχύει σε μορφές της «αληθινής» εικονικής πραγματικότητας: Εδώ ο θεατής γίνεται ο ίδιος πρωταγωνιστής. Κινείται αυτόνομα μέσα σε εικονικούς χώρους, στους οποίους μπορεί να αλληλεπιδράσει με πρόσωπα ή αντικείμενα. Απαραίτητα είναι τόσο τα γυαλιά εικονικής πραγματικότητας,όσο και ένα controller, ένα χειριστήριο δηλαδή, που κρατά κανείς στο χέρι.
 
Ακούγεται περίπλοκο – και είναι. Δεν είναι μόνο το απαιτούμενο hardware, που αποτελεί σημαντικό εμπόδιο. Επιπλέον, η δημοσιογραφία της εικονικής πραγματικότητας, που θέλει να επιτρέπει τόσο τη εμβύθιση του θεατή όσο και τη διαδραστικότητα, βρίσκεται αντιμέτωπη και με μεγάλες δραματουργικές προκλήσεις. Πρέπει να γραφτούν εκ των προτέρων πολύπλοκα σενάρια με δεκάδες παραλλαγές. Γιατί κάθε παρέμβαση του θεατή στο εικονικό σκηνικό επηρεάζει την περαιτέρω εξέλιξη της αφήγησης.

ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΚΠΟΜΠΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΔΑΦΙΣΗ ΣΤΟΝ ΑΡΗ

Η βερολινέζικη νεοφυής επιχείρηση Trotzkind έχει ήδη κατασκευάσει ένα τέτοιο προϊόν. Σε συνεργασία με το τηλεοπτικό κανάλι ZDF, η Trotzkind δημιούργησε μια διαδραστική ειδησεογραφική εκπομπή, με αφορμή μια (φανταστική) προσεδάφιση στον Άρη, το 2042. Οι θεατές βλέπουν αρχικά ένα φουτουριστικό τρισδιάστατο τηλεοπτικό στούντιο, μέσα από το οποίο πετάει  ένα μικρό διαστημόπλοιο. Στη συνέχεια ξεκινάει η υποτιθέμενη ζωντανή σύνδεση με το πιλοτήριο. Ο θεατής γίνεται συγκυβερνήτης, ενώ στο τέλος πρέπει ακόμη και να βοηθήσει ώστε το διαστημόπλοιο να προσγειωθεί με ασφάλεια. Το πείραμα αυτό εικονικής πραγματικότητας, για το οποίο 14 άνθρωποι δούλεψαν μήνες ολόκληρους ώσπου να το τελειοποιήσουν, διαρκεί μόλις 10 λεπτά.

 
Ως τώρα το «Mission Mars», η «Αποστολή στον Άρη», ήταν κάτι που μπορούσε κανείς να δει μόνο σε σχετικές εκδηλώσεις και συνέδρια. Θα περάσουν χρόνια, ίσως και δεκαετίες, μέχρις ότου τέτοιες μορφές εικονικής πραγματικότητας αλλάξουν όντως το τοπίο των μέσων ενημέρωσης. «Για την ώρα, είναι ακόμη εξαιρετικά πολύπλοκο τεχνικά, αδύνατον θα λέγαμε, για τα ειδησεογραφικά κανάλια να δημιουργούν άμεσα προσπελάσιμους διαδραστικούς κόσμους με επίκαιρο περιεχόμενο», εξηγεί ο ιδρυτής της Trotzkind Sven Haeberlein. Παρ’ όλα αυτά, πιστεύει στη δυναμική της εικονικής πραγματικότητας. «Η εξέλιξη σίγουρα δεν θα σταματήσει στα βίντεο των 360 μοιρών».