Δημιουργική Οικονομία
Aπαραιτητη, αν και με υψηλο επιχειρηματικο ρισκο

Στον κλάδο αυτόν της οικονομίας απασχολούνται περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι, σε 244.000 μεγάλες, μικρές ή και ατομικές επιχειρήσεις με συνολικο ετήσιο τζίρο περίπου 143 δις ευρώ. Τα τελευταία χρόνια η Δημιουργική Οικονομία στη Γερμανία εξελίχτηκε σε έναν από τους δυναμικότερους κλάδους.

Ο Andreas Krüger και ο Matthias Ahrens ανήκουν στη γενιά των νέων μάνατζερ στον τομέα αυτόν. Διευθύνουν το πρότζεκτ Planet Modulor, μια ομάδα επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στους τομείς της χειροτεχνίας, της τέχνης και του πολιτισμού. Έχουν όλες την έδρα τους στο κτίριο όπου στεγάζονται οι εκδόσεις στο Kreuzberg του Βερολίνου, και πλαισιώνουν την επιχείρηση Modulor Material Total, τον μεγαλύτερο προμηθευτή στη Γερμανία σε είδη σχεδίου, μοντελισμού, υλικά μακέτας κ.λπ., η οποία παρέχει σ’ αυτές τις άλλες επιχειρήσεις χώρο για την παραγωγή και την πώληση των προϊόντων τους.

«Η ιδέα για το Planet Modulor είναι μοναδική», λέει ο Matthias Ahrens «τη συλλάβαμε βλέποντας ότι πολλοί πελάτες μάς ζητούσαν να τους προτείνουμε εταιρείες ή εργαστήρια όπου θα μπορούσαν να δώσουν για επεξεργασία τα προϊόντα που αγόραζαν από μας. Αρχίσαμε λοιπόν να αναζητούμε τέτοιες επιχειρήσεις, για να έχουμε να τους συστήνουμε». Μεγαλύτερη ζήτηση είχαν τομείς όπως η αρχιτεκτονική, η σκηνογραφία και η διαφήμιση. Το κτίριο που στεγάζει τον φημισμένο εκδοτικό οίκο Aufbau και το Planet Modulor μετέτρεψε αυτή την εγκαταλειμμένη γωνιά δίπλα στο Moritzplatz, την πλατεία που ήταν κάποτε σύνορο ανάμεσα στο δυτικό και το ανατολικό Βερολίνο, σε ένα κέντρο όλο ζωντάνια.

Νεες μορφες εργασιας

Δημιουργοί ζωντανεύουν ξανά ένα αστικό τοπίο που όλοι θεωρούσαν ξοφλημένο – αυτή είναι μία ακόμη όψη ενός οικονομικού κλάδου, ο οποίος ζει όσο κανένας άλλος από την ικανότητα ανανέωσης, αυτοοργάνωσης και ευελιξίας των εκπροσώπων του. Εδώ γεννιούνται νέες μορφές εργασίας, όπως για παράδειγμα ένα εργαστήρι ραπτικής με συμμετοχή των πελατών. Εδώ αναβιώνουν επίσης παλιές μορφές χειροτεχνίας – όπως η ζωγραφική σε γυαλί, η ξυλουργική με αρίστης ποιότητας ξυλεία, ή η στοιχειοθεσία με μεταλλικά στοιχεία και η εκτύπωση στο πνεύμα του Γουτεμβέργιου.Ποιοι μετέχουν στη δημιουργική οικονομία; Συγγραφείς, σκηνοθέτες, μουσικοί και καλλιτέχνες του θεάματος, αρχιτέκτονες, ντιζάινερ και σχεδιαστές ηλεκτρονικών παιχνιδιών∙ πρόκειται ως επί το πλείστον για ελεύθερους επαγγελματίες ή για μικρές, ενίοτε ατομικές επιχειρήσεις. Οι επαγγελματίες αυτοί δεν κατέχουν δημόσιες θέσεις (π.χ. σε μουσεία, θέατρα ή ορχήστρες) ούτε ανήκουν στο προσωπικό ιδρυμάτων πολιτισμού -- δεν είναι γενικά μισθωτοί. Μια ερευνητική επιτροπή του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου διαπίστωσε την ύπαρξη εννέα επιμέρους αγορών στον κλάδο αυτόν της οικονομίας, με αντικείμενο μ. ά. τη μουσική, τον κινηματογράφο, την αρχιτεκτονική, το ντιζάιν και την ανάπτυξη software.

Δύο τρίτα του συνολικού τζίρου της Δημιουργικής Οικονομίας προέρχονται από την αγορά του Τύπου, της βιομηχανίας software και ηλεκτρονικών παιχνιδιών, τη διαφήμιση και το ντιζάιν. Το πόρισμα της επιτροπής «Ο πολιτισμός στη Γερμανία» καταγράφει ως εντυπωσιακό το γεγονός ότι ο αριθμός των αυτοαπασχολούμενων καλλιτεχνών δεν έχει συρρικνωθεί, σε αντίθεση με αυτόν των μικρότερων επιχειρήσεων. Mικροί οίκοι μουσικών εκδόσεων, βιβλίων και περιοδικού Τύπου, έμποροι λιανικής, εταιρείες παραγωγής και διανομής κινηματογραφικών ταινιών, διαφημιστικές εταιρείες και σχεδιαστές ηλεκτρονικών παιχνιδιών δεν έχουν πλέον σημαντική εκπροσώπηση στην αγορά, ενώ έχει αυξηθεί ο αριθμός των ντιζάινερ, των ανεξάρτητων συγγραφέων, των σκηνογράφων και των σκηνοθετών, των μεταφραστών, των αρχιτεκτόνων εσωτερικού χώρου και των στούντιο ηχογράφησης.

Διεγειρουν τη διαθεση για καινοτομιες 

Όπως προέκυψε από μια έρευνα του Υπουργείου Οικονομίας της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης, δύο τρίτα των επιχειρήσεων στον τομέα της δημιουργικής οικονομίας παρέχουν υποστήριξη στους πελάτες τους στο αρχικό στάδιο της ανανέωσης της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας και συμβάλλουν ουσιαστικά στην εξεύρεση ιδεών και στην ανάπτυξη καινοτόμων συλλήψεων. Μια στις τρεις επιχειρήσεις που δραστηριοποιείται στον κλάδο αυτόν συνεργάζεται με τη βιομηχανία: σχεδιάζει αυτοκίνητα, επίπλωση και σκεύη κουζίνας. Αυτοί δημιουργούν κίνητρα∙ χωρίς αυτούς δεν υπάρχουν νέες ιδέες. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με την αναφορά του Υπουργείου, το κράτος πρέπει να στηρίξει αυτόν τον επιμέρους κλάδο να σταθεί στα πόδια του και να συνδεθεί οργανικά με την οικονομική δραστηριότητα.. Aλλιώς υπάρχει ο κίνδυνος να καταρρεύσει, καθώς τα προβλήματα είναι πολλά: αυτοεκμετάλλευση, 16ωρα εργασίας, ανασφάλεια στα διαστήματα που μεσολαβούν κάθε φορά ως το επόμενο συμβόλαιο – όλ’ αυτά οι άνθρωποι του κλάδου τα ξέρουν καλά. «Στη δημόσια εικόνα τους μπορεί να δεσπόζουν κατά καιρούς μερικοί “σταρ” του είδους, με πολύ υψηλό εισόδημα. Όμως η πραγματικότητα είναι ότι για πολλούς ένα λογικό εισόδημα και η κοινωνική ασφάλιση είναι πράγματα άγνωστα», γράφει η κοινοβουλευτική ομάδα της SPD σε μια παρέμβασή της προς την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, με την οποία ζητά τη βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής θέσης των απασχολούμενων σε δημιουργικές δραστηριότητες.

Καλλιτεχνες, συγγραφεις και αρθρογραφοι υπο πιεση

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ταμείου Κοινωνικής Ασφάλισης των Καλλιτεχνών, όπου είναι εγγεγραμμένοι περίπου 180.000 αυτοαπασχολούμενοι καλλιτέχνες και συγγραφείς, το μέσο ετήσιο εισόδημά τους ανέρχεται σήμερα σε 14.000 ευρώ. Στην παραπάνω παρέμβαση επισημαίνεται ότι «παρά τις θετικές της επιπτώσεις, η ψηφιοποίηση επέφερε μια σοβαρή μεταβολή στην αλυσίδα της προστιθέμενης αξίας και κατά συνέπεια μια αύξηση του κόστους και της πίεσης για προσαρμογή». Για το λόγο αυτό επείγει να βρεθούν άμεσα νέες μορφές και πηγές χρηματοδότησης για την αξιοποίηση της καλλιτεχνικής και εν γένει δημιουργικής εργασίας.Εντέλει, τόσο η κυβέρνηση όσο και τα κρατίδια συνειδητοποίησαν ότι η προώθηση του πολιτισμού και των καλλιτεχνών συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη. Εδώ και αρκετά χρόνια το πολιτισμικό περιβάλλον μιας περιοχής ή κοινότητας θεωρείται καθοριστικός παράγοντας προκειμένου για την εγκατάσταση επιχειρήσεων. Βέβαια η ένδεια των ταμείων είναι ένα επιχείρημα που δεν καταρρίπτεται εύκολα: αν η τοπική αυτοδιοίκηση έχει να επιλέξει ανάμεσα στην ανακαίνιση ενός σχολικού κτιρίου και την επιχορήγηση μιας γκαλερί, τι θα ΄πρεπε να προτείνει κανείς; Η απάντηση είναι πως και τα δύο είναι απαραίτητα για την προώθηση του πολιτισμού και της δημιουργικότητας.