Να γίνουν ξένοι ή να παραμείνουν Γερμανοί; Να αφομοιωθούν πλήρως από το «άλλο» ή να παραμείνουν δεσμευμένοι στο «ίδιον»; Να μιλήσουν μια ξένη γλώσσα ως δική τους ή να επιμείνουν στην μητρική; Εντός αυτού του πεδίου εντάσεων κινήθηκαν πολλοί Γερμανοεβραίοι διανοούμενοι όταν, στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, διέφυγαν από το εγκληματικό ναζιστικό καθεστώς με προορισμό τις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού. Για τις ιδρυτικές μορφές της Σχολής της Φρανκφούρτης, εκφραστές μιας κριτικής θεωρίας, το ερώτημα της εξορίας, στη Νέα Υόρκη ή στο Λος Άντζελες, καθίσταται ζήτημα ζωής και, συγχρόνως, διανοητικό καθήκον. Παρόμοια άλλοι και άλλες, όχι μακριά από αυτόν τον κύκλο θεωρητικών, βιώνουν και στοχάζονται τη «ρωγμή του κόσμου», που διαπερνά την ύπαρξή τους: η πολιτική θεωρητικός Hannah Arendt, για παράδειγμα, ο κριτικός σχολιαστής του πολιτισμού και του κινηματογράφου Siegfried Kracauer, ο στοχαστής της Ιστορίας Walter Benjamin (που ποτέ δεν θα φτάσει στις Ηνωμένες Πολιτείες).
Εν μέσω των «προσφυγικών ροών» του δικού μας καιρού, το συνέδριο (καθώς και η έκθεση που το συνοδεύει) επιζητά καταρχάς να ανασύρει θεμελιώδη κείμενα και σχεδιάσματα της «Κριτικής Θεωρίας» στην – και για την – εξορία. Και, σε ένα βήμα πιο πέρα, να θέσει το ερώτημα τι θα είχαν αυτά ενδεχομένως να πουν σε εμάς σήμερα, σε μια εποχή «μετα-καπιταλιστική», «μετα-ψηφιακή» και πιθανώς «μετα-ανθρώπινη». Σε ποιον βαθμό, με άλλα λόγια, η σκέψη αυτή, αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με τη μεταναστευτική εμπειρία (ή, μάλλον, αδιανόητη έξω από αυτήν), αφορά εντέλει τη δική μας ιστορική πραγματικότητα στην οποία η μετανάστευση καθίσταται, ολοένα και περισσότερο, συνθήκη κανονικότητας. Μέσα από αυτή την οπτική, ο κύκλος των εκδηλώσεων θα στραφεί γύρω από τον αμοιβαίο φωτισμό δύο ιστορικών τομών ή εννοιολογικών πεδίων, κατανοώντας τους εκτοπισμούς του παρόντος (2022) και τις ιστορικές εκδοχές φυγής και μετανάστευσης (1933) μέσα από αυτό που ο Benjamin ονόμασε «Konstellation», «συναστρία»: την αστραπιαία νοηματική συνάφεια δύο στιγμών, η οποία επιτρέπει εντός της την κατανόηση της παρούσας «στιγμής του κινδύνου».
Το πρόγραμμα θα το βρείτε εδώ:
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
(PDF)
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, το Goethe-Institut παρουσιάζει την έκθεση
„Archiv der Flucht“ [Αρχείο Φυγής]. Με το «Αρχείο Φυγής» δημιουργείται ένας ψηφιακός τόπος μνήμης για τη φυγή και τη μετανάστευση στη Γερμανία τον 20ό και τον 21ο αιώνα. Μέσα από την περιήγηση στο αρχείο διαπιστώνει κανείς, ότι η φυγή και η μετανάστευση δεν προέκυψαν κατ’ εξαίρεση σε περιόδους κρίσης, αλλά συνθέτουν ένα ουσιαστικό κομμάτι της γερμανικής ιστορίας.
Το πρόγραμμα του Haus der Kulturen der Welt (HKW) του Βερολίνου βασίστηκε σε μια ιδέα της Carolin Emcke, η οποία και το επιμελήθηκε από κοινού με τη Manuela Bojadžijev.
Πίσω
