Οδηγίες της Νυρεμβέργης
Οπτικοακουστικά μέσα
Τα οπτικοακουστικά μέσα έχουν εισβάλλει σήμερα και στο παιδικό περιβάλλον. Στη Γερμανία, σύμφωνα με μια έρευνα, η τηλεόραση αποτελεί το πιο προσφιλές μέσο και χρησιμοποιείται πολύ περισσότερο απ’ ότι οι μαγνητοσκοπημένες κασέτες και τα εικονογραφημένα βιβλία [1]. Τα οπτικοακουστικά μέσα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του παιδικού κόσμου και η διεργασία των όσων βλέπουν ή ακούν αποτελεί σημαντικό τμήμα των βιωματικών εμπειριών του μικρού παιδιού. Τα οπτικοακουστικά μέσα θα έπρεπε ως εκ τούτου να παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση και μόρφωση των μικρών παιδιών, μακριά από κριτικές συζητήσεις ως προς τη χρησιμότητά τους.
Η σκοπιμότητα της χρήσης των οπτικοακουστικών μέσων εξαρτάται από την ποιότητά τους, την κατάλληλη παιδαγωγική τους ενσωμάτωση και την προσωπική υποστήριξή τους από γονείς, εκπαιδευτικούς ή διδάσκοντες. Αν τα οπτικοακουστικά μέσα χρησιμοποιηθούν με τον κατάλληλο τρόπο για παιδιά, μπορούν να επηρεάσουν θετικά τη μαθησιακή διαδικασία. Προσφέρουν εναλλαγή στις δραστηριότητες του μαθήματος, καθιστούν δυνατή την πολυαισθητηριακή μάθηση και παρέχουν μια προσωπική πρόσβαση στο διδασκόμενο. Μπορούν να χρησιμεύσουν επίσης στη βελτίωση της συγκέντρωσης της προσοχής και της μνήμης.
Στο πρόγραμμα ξένης γλώσσας σε μικρή ηλικία τα οπτικοακουστικά μέσα – δηλαδή όλα τα πιθανά παιγνίδια και διδακτικό υλικό, όπως και τα ηλεκτρονικά μέσα – μεταφέρουν το περιεχόμενο του μαθήματος με διαφορετικό τρόπο. Τα οπτικοακουστικά μέσα μπορούν να εισαγάγουν, να συνοδεύσουν, να υποστηρίξουν, να εμβαθύνουν, με τη δυνατότητα της επανάληψης μαθησιακές διαδικασίες, αλλά επίσης να διασφαλίσουν και να πιστοποιήσουν αποτελέσματα. Ανεξέλεγκτη χρήση των οπτικοακουστικών μέσων μπορεί αντιθέτως να ανακόψει και να εμποδίσει τη μάθηση.
Στο μάθημα με παιδιά χρησιμοποιούνται κατά προτίμηση πραγματικά αντικείμενα από το άμεσο περιβάλλον και τη φύση, παιγνίδια, μαριονέτες, επιτραπέζια και άλλα παιγνίδια. Στα έντυπα μέσα που χρησιμοποιούνται πιο συχνά συγκαταλέγονται οι καρτέλες με εικόνες και λέξεις, τα εικονογραφημένα βιβλία, τα εγχειρίδια, τα περιοδικά, αλλά και οι διαφάνειες, τα πόστερ ή οι αφίσες. Επιπλέον πρέπει να αναφερθούν τα οπτικοακουστικά μέσα τα οποία απαιτούν τεχνική υποστήριξη όπως ηχογραφημένα κείμενα, φωτογραφίες και ταινίες, CD-ROM, Διαδίκτυο και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Ψηφιακή επεξεργασία της φωτογραφίας, ηλεκτρονικές μορφές επικοινωνίας ή βοηθητικά μέσα, όπως οι διαδραστικοί πίνακες, ασκούν μεγάλη γοητεία στα παιδιά, τους προσφέρουν χρήσιμες γνώσεις ήδη από πολύ νωρίς και τους παρέχουν κίνητρα εκμάθησης.
Τα παιδιά είναι απόλυτα εξοικειωμένα με τα οπτικοακουστικά μέσα και τους αρέσει να τα χειρίζονται μόνα τους και πολύ ανεξάρτητα. Μόνο μέσω συγκεκριμένων εμπειριών με τα οπτικοακουστικά μέσα μπορούν να αποκτήσουν πραγματικές δεξιότητες. Ειδικό διδακτικό προσωπικό και καθηγητές ξένων γλωσσών χρησιμοποιούν αυθεντικά, αλλά και προσαρμοσμένα ή ειδικά σχεδιασμένα για το μάθημα υλικά και μέσα. Όταν πρόκειται για προσαρμοσμένα μέσα ή διδακτικό υλικό επεξεργασμένο για το μάθημα, συνιστάται να γίνονται όσο το δυνατόν λιγότερες τροποποιήσεις, ώστε το περιεχόμενο και η μορφή τους να διατηρούν τον αυθεντικό τους χαρακτήρα, παρά την απλοποίηση για τους σκοπούς του μαθήματος.
Οδηγίες:
- Η επιλογή και η χρήση παραδοσιακών και νέων οπτικοακουστικών μέσων πρέπει να γίνεται με βάση τους στόχους, το περιεχόμενο και τις αρχές μεθοδολογίας/διδακτικής της εκμάθησης ξένων γλωσσών σε μικρή ηλικία.
- Ανεξάρτητα από το είδος τους, τα οπτικοακουστικά μέσα πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο και κατόπιν καλής μελέτης. Πρέπει να υποστηρίζουν και να εμπλουτίζουν τη γνωστική διαδικασία και να μην γίνονται αυτοσκοπός.
- Η χρήση των οπτικοακουστικών μέσων προωθεί τη διαδικασία εκμάθησης ξένων γλωσσών, βοηθά τα παιδιά να εξοικειωθούν με αυτά και να αποκτήσουν τις ανάλογες δεξιότητες. Η χρήση όμως των μέσων από τα παιδιά πρέπει να γίνεται υπό την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών και των διδασκόντων, ώστε να κατανοήσουν τη χρησιμότητά τους και να μάθουν να εκτιμούν ποιό νόημα έχουν τα συγκεκριμένα μέσα γι’ αυτά προσωπικά.
- Εκπαιδευτικοί και διδάσκοντες πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τις ήδη υπάρχουσες εμπειρίες των παιδιών με τα οπτικοακουστικά μέσα που μεταφέρουν στο μάθημα (παίζοντας ρόλους, προσπαθώντας να διεργασθούν βιώματα και εμπειρίες, ανταλλάσσοντας απόψεις και πληροφορίες μεταξύ τους για τηλεοπτικές εκπομπές κ.α.), να αναφερθούν σ’ αυτές και να τις χρησιμοποιήσουν για να κατανοήσουν καλύτερα τη γνωστική διαδικασία των παιδιών.
- Στα παιδιά αρέσει να αναλαμβάνουν δράση και πρέπει να τα βοηθήσουμε να χρησιμοποιούν ενεργά τα οπτικοακουστικά μέσα.
Πηγές
[1] Feierabend / Mohr (2004)