Alman anayasasına(Verfassung), temel yasa (Grundgesetz) denir. Almanya'da birlikte yaşamanın en önemli kuralları temel yasada yer almaktadır.

Almanya hukuka uygun (anayasal) bir devlettir. Bütün insanlar kanun önünde eşittir. Yaşları, cinsiyetleri, kökenleri veya dinleri ne olursa olsun. Kendisine haksızlık yapıldığını düşünen herkes mahkemeye başvurabilir.

Almanya bir sosyal devletidir. Devlet vatandaşına sahip çıkıyor. Sağlık sigortası, emekli maaşı ve işsizlik yardımı gibi sosyal yardımlar var. Herkes iyi yaşayabilmeli.

Almanya federal bir devlettir. Federal eyaletler (Bundesländer) gibi farklı bölümlerden oluşur. 16 federal eyalet (Bundesländer) vardır: Baden-Württemberg, Bavyera, Berlin, Brandenburg, Bremen, Hamburg, Hesse, Mecklenburg-Batı Pomeranya, Aşağı Saksonya, Kuzey Ren-Vestfalya, Rhineland-Pfalz, Saarland, Saksonya, Saksonya-Anhalt, Schleswig-Holstein ve Thüringen. Her federal eyaletin (Bundesland) kendi kuralları ve yasaları vardır.

Ancak tüm ülke için ortak kurallar ve yasalar da vardır.

Almanya'da kişilerin hak ve yükümlülükleri temel yasada yer almaktadır. Bu temel haklardan bazıları herkes için geçerlidir. Bunlar insan haklarıdır. Ayrıca sadece Alman vatandaşlarına tanınan bazı haklar da bulunmaktadır. Bunlar sivil haklardır.

Önemli yükümlülükler arasında örneğin zorunlu eğitim, vergi yükümlülükleri ve yasalara uyma yükümlülüğü yer almaktadır: çocuklar ve gençler Almanya'da okula gitmek zorundadır. Para kazanan herkes vergi ödemek zorundadır. Herkes kanunlara uymak zorundadır.

En önemli haklarsa şunlardır:

• İnsanlık onuru: Her insana saygı gösterilmelidir. onuru: Her insana saygı gösterilmelidir. 
• Eşitlik: Bütün insanlar aynı haklara sahiptirler. Örneğin kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptirler.
• Kanun önünde eşitlik: Kanunlar karşısında bütün insanlar eşittir.
• İfade özgürlüğü: İnsanlar, düşüncelerini söylemekte özgürdür. Toplantı özgürlüğü: İnsanlar grup hâlinde bir araya gelme hakkına sahiptir.
• Toplanma Özgürlüğü: İnsanların gruplar halinde toplanmasına izin verilir.
• Barınma Özgürlüğü: İnsanlar istedikleri yerde yaşayabilir ve ikamet edebilir.
• Meslek Seçme Özgürlüğü: İnsanlar mesleklerini kendi özgür iradeleriyle seçme hakkına sahiptir.

Evliliğin ve ailenin korunması, basın özgürlüğü, seçme hakkı ve din özgürlüğü, diğer önemli haklar arasındadır.

Almanya’da herkes kendi dinini özgürce seçebilir ve ibadetini özgürce yerine getirebilir. Almanya'daki nüfusun yaklaşık üçte biri resmi olarak herhangi bir dine mensup değildir. Almanların çoğu hıristiyandır; yani Katolik veya Protestan'dır. Noel veya paskalya gibi birçok Hıristiyan bayramı, resmi bayramdır. Dolayısıyla, çoğu kişinin bu günlerde çalışmaması gerekir. Ancak, Almanya'da birçok Müslüman ve başka dinlerden olan kişiler de yaşamaktadır.

Okullarda Katolik ve Protestan din dersi vardır. Bazı okullarda Ortodoks Hıristiyanlık, Musevilik ve Müslümanlık din dersleri de vardır. Ebeveynler, çocuklarının din dersine gidip gitmeyeceğine karar verebilir. Gidecekse hangi din dersine gideceğine de karar verebilirler.

Almanya’ya insanlar cinsel yönelimlerini açıkça yaşayabilirler. Yani eşcinsel seks, bisüksüellik, transseksüellik ve intekseksüellik tıpkı heteroseksüellik gibi günlük yaşamın bir parçasıdır. LGBTQ hareketi Almanya’da da önemli bir rol oynamaktadır. LGBTQ lezbiyenlerden, gaylerden, biseksüel, transseksüel ve queer bireylerden oluşan bir topluluktur. Bu bireyler Almanya’da koruma altındadır. Örneğin LGBT hareketinin sembolü gökkuşağı bayrağıdır.  

Almanya’da 1 Ekim 2017’den itibaren eşcinsel çifler ( bir erkek ve bir erkek veya bir kadın ve bir kadın )de aynı hak ve yükümlülüklerle evlenebilmektedir.Örneğin, gerekli koşulları yerine getiriyorlarsa heteroseksüel çiftler gibi evlat edinebilmektedirler.Partnerlerinin soyadını alabilirler.Birbirlerinin yanında olmaları gerekiyor.

Haklara saygı gösterilmezse bazı durumlarda ayrımcılık söz konusu olabilir. Lütfen “Ayrımcılıkla Mücadele” başlıklı bilgilendirme metnimizi okuyunuz.

Demokrasilerde seçimler vardır. Almanya'da da aynı. Seçimler gizli, genel ve özgür olmalıdır. Kimin tarafından yönetileceğine halk karar verir.

Almanya'daki siyasi partilerin farklı programları ve hedefleri var. En büyük partiler SPD (Almanya Sosyal Demokrat Partisi), CDU (Hıristiyan Demokrat Birlik), Alliance 90/Yeşiller, FDP (Hür Demokrat Parti), AfD (Almanya İçin Alternatif) ve Sol'dur. Daha birçok küçük partiler vardır. Partiler ve programları hakkında daha fazla bilgiyi Federal Yurttaşlık Eğitimi Ajansı'nın web sitesinde bulabilirsiniz.

Kimler oy verebilir? Almanya'daki tüm seçimlerde oy kullanma hakkı aynı değildir. Çoğu seçim için 18 yaşında olmanız gerekir. Federal seçimler (Bundestagswahl)ve eyalet seçimlerinde (Landtagswahle) yalnızca Alman vatandaşlarının oy kullanmasına izin veriliyor. Baden-Württemberg, Brandenburg, Bremen, Hamburg ve Schleswig-Holstein'da 16 yaşındakilerin eyalet seçimlerine (Landtagswahlen) katılmasına izin veriliyor. Ancak henüz seçilmenize izin verilmiyor. Bu ancak 18 yaşından itibaren mümkündür.

AB vatandaşları da üç aydan fazla Almanya'da yaşıyorlarsa yerel seçimlerde(Kommunalwahlen) oy kullanabilecekler. Bavyera, Hessen, Rhineland-Pfalz, Saarland ve Saksonya'da seçmenlerin 18 yaşında olması gerekiyor. Diğer federal eyaletlerde (Bundesländer) 16 yaşında oy kullanabilirsiniz. 18 yaş ve üzeri tüm AB vatandaşları Avrupa seçimlerinde (Europawahl) oy kullanabilir.

AB üyesi olmayan bir ülkeden mi geliyorsunuz? O zaman ne yazık ki Almanya'da oy kullanmanıza izin verilmiyor. Ama yine de katılabilirsiniz. Pek çok yerde entegrasyon danışma kurulları (Integrations beiäte ) bulunmaktadır.
Genellikle göçmenler tarafından seçilirler. Entegrasyon Danışma Kurulu( Integrationsbeirat ) göçmenlerin siyasi çıkarları için çalışmaktadır. Soru ve sorunlarda da yardımcı oluyorlar. Bu çalışmayla göçmenlerle Almanların bir arada yaşamasını geliştirmek istiyorlar.