Kushtetuta gjermane quhet Grundgesetz (ligji themelor). Në kushtetutë janë shkruar rregullat më të rëndësishme për bashkëjetesën në Gjermani.

Gjermania është një shtet ligjor. Të gjithë njerëzit janë të barabartë para ligjit, pavarësisht moshës, gjinisë, origjinës apo fesë së tyre. Kushdo që ndihet i trajtuar padrejtësisht mund të shkojë në gjykatë.

Gjermania është një shtet social. Shteti kujdeset për qytetarët e saj. Ekziston sigurimi shëndetësor, pensioni dhe ndihmat sociale si ndihma për të papunët. Çdokush duhet të ketë mundësi të jetojë mirë.

Gjermania është një shtet federal. Ai përbëhet nga pjesë të ndryshme, të quajtura lande federale. Ekzistojnë 16 lande federale: Baden-Württemberg, Bavaria, Berlini, Brandenburg, Bremeni, Hamburgu, Hessen, Mecklenburg-Vorpommern, Niedersachsen, Nordrhein-Westfalen, Rheinland-Pfalz, Saarland, Saksonia, Saksonia-Anhalt, Schleswig-Holstein dhe Thuringia. Çdo land federal ka rregullat dhe ligjet e veta. Megjithatë, ekzistojnë edhe rregulla dhe ligje të përbashkëta për të gjithë vendin.

Në kushtetutë janë shkruar të drejtat dhe detyrimet e njerëzve në Gjermani. Disa nga këto të drejta themelore vlejnë për të gjithë. Këto janë të drejtat e njeriut. Ekzistojnë gjithashtu disa të drejta që vlejnë vetëm për shtetasit gjermanë. Këto janë të drejtat e qytetarit.

Detyrime të rëndësishme janë për shembull detyrimi për shkollim, detyrimi për të paguar taksa dhe detyrimi për të respektuar ligjet. Fëmijët dhe të rinjtë në Gjermani duhet të shkojnë në shkollë. Kushdo që fiton para, duhet të paguajë taksa. Çdokush duhet të respektojë ligjet.

Këto janë të drejtat më të rëndësishme:

• Dinjiteti njerëzor: Duhet të kemi respekt për çdo njeri.
• Barazia: Të gjithë njerëzit kanë të drejta të barabarta. Për shembull, burrat dhe gratë kanë të drejta të barabarta.
• Barazia përpara ligjit: Të gjithë njerëzit janë të barabartë para ligjit.
• E drejta për të shprehur lirshëm mendimin: Njerëzit kanë të drejtë të thonë atë që mendojnë.
• Liria e tubimit: Njerëzit kanë të drejtë të takohen në grupe.
• Liria e lëvizjes: Njerëzit kanë të drejtë të jetojnë dhe të banojnë ku të duan.
• Liria e zgjedhjes së profesionit: Njerëzit kanë të drejtë të zgjedhin lirshëm profesionin e tyre.

Të drejta të tjera janë mbrojtja e martesës dhe familjes, liria e shtypit, e drejta për të votuar dhe liria e fesë.

Në Gjermani, të gjithë njerëzit kanë të drejtë të zgjedhin dhe praktikojnë lirshëm fenë e tyre. Afërsisht një e treta e njerëzve në Gjermani nuk kanë zyrtarisht një fe. Shumica e gjermanëve i përkasin fesë së krishterë, ata janë katolikë romakë ose protestantë. Shumë festa të krishtera si Krishtlindjet apo Pashkët janë festa zyrtare. Megjithatë, në Gjermani jetojnë edhe shumë persona që u përkasin feve të tjera.

Në shkolla ofrohet mësimi fetar protestant dhe katolik. Në disa shkolla ofrohet gjithashtu mësim fetar ortodoks i krishterë, hebre dhe mysliman. Prindërit mund të vendosin nëse fëmija i tyre duhet të ndjekë mësimin fetar. Ata vendosin gjithashtu se cilin mësim fetar do të ndjekë fëmija i tyre.

Njerëzit në Gjermani kanë të drejtë të shprehin hapur orientimin e tyre seksual. Kjo do të thotë se dashuria e të njëjtit seks, biseksualiteti, transseksualiteti dhe interseksualiteti janë po aq pjesë e jetës së përditshme sa heteroseksualiteti. Lëvizja LGBTQ luan një rol të rëndësishëm. Kjo është komuniteti i lesbikeve, homoseksualëve, biseksualëve, transgjinorëve dhe queer-ve. Ata janë të mbrojtur në Gjermani. Një simbol i lëvizjes LGBTQ është flamuri i ylberit.

Që nga 1 tetori 2017, në Gjermani mund të martohen edhe çiftet e të njëjtës gjini. Ata kanë të drejta dhe detyrime të barabarta. Kjo do të thotë për shembull: Ata mund të adoptojnë fëmijë. Ata kanë të drejtë të marrin mbiemrin e partnerit ose partneres. Ata duhet të kujdesen për njëri-tjetrin.

Nëse të drejtat nuk respektohen, në disa raste mund të bëhet fjalë për diskriminim. Për këtë, lexoni tekstin tonë informativ "Si të përballeni me diskriminimin".

Në një demokraci ka zgjedhje. E njëjta gjë ndodh edhe në Gjermani. Zgjedhjet duhet të jenë të fshehta, të përgjithshme dhe të lira. Populli vendos se kush do të qeverisë.

Partitë politike në Gjermani kanë programe dhe qëllime të ndryshme. Partitë më të mëdha quhen SPD (Partia Socialdemokrate e Gjermanisë), CDU (Unioni Kristian Demokrat), Bündnis 90/Die Grünen, FDP (Partia Demokratike e Lirë), AfD (Alternativa për Gjermaninë) dhe Die Linke. Ekzistojnë edhe shumë parti të tjera më të vogla. Më shumë informacione mbi partitë dhe programet e tyre mund të gjeni në faqen e internetit të Zyrës Federale për Edukim Politik.

Kush ka të drejtë vote? E drejta e votës nuk është e njëjtë për të gjitha zgjedhjet në Gjermani. Për shumicën e zgjedhjeve duhet të jeni të paktën 18 vjeç. Në zgjedhjet për parlamentet e landeve vetëm shtetasit gjermanë kanë të drejtë të votojnë. Në Baden-Württemberg, Brandenburg, Bremen, Hamburg dhe Schleswig-Holstein, 16-vjeçarët kanë të drejtë të marrin pjesë në zgjedhjet shtetërore. Megjithatë, ato nuk lejohen ende të zgjidhen. Kjo është e mundur vetëm nga mosha 18 vjeç.

Në zgjedhjet lokale edhe qytetarët e BE-së kanë të drejtë të votojnë nëse jetojnë më shumë se tre muaj në Gjermani. Në Bavari, Hessen, Rheinland-Pfalz, Saarland dhe Saksoni, votuesit duhet të jenë të paktën 18 vjeç. Në lande të tjera mund të votohet në moshën 16 vjeçare. Në zgjedhjet evropiane, të gjithë qytetarët e BE-së mund të votojnë nga mosha 18 vjeç.

A vini nga një vend që nuk është pjesë e BE-së? Atëherë për fat të keq nuk keni të drejtë të votoni në Gjermani. Por ju mund të angazhoheni gjithsesi. Në shumë vende ekzistojnë këshilltarë dhe këshilla të integrimit. Ata zakonisht zgjidhen nga migrantët. Këshilli i integrimit punon për interesat politike të migrantëve. Ata gjithashtu ndihmojnë në rast pyetjesh dhe problemesh. Me këtë punë ata duan të përmirësojnë bashkëjetesën midis migrantëve dhe gjermanëve.