Alexander Kluge: Przegląd filmów
Sylwetka artysty
Alexander Kluge jest też filozofem, krytykiem kulturalnym, pisarzem i producentem telewizyjnym. Należy do tego samego pokolenia co Adorno, Habermas i Fassbinder. Był jednym z pierwszych przedstawicieli nowego kina niemieckiego (Neuer Deutscher Film). Renoma Klugego jako filmowca opiera się na 20 filmach powstałych w latach 1966-1983. „Potęga uczuć” (1983) to najważniejszy film Klugego, którego tytuł określa główny temat jego twórczości – eksplorację konfliktu między rzeczywistością chronioną przez rozum a antyrealizmem uczuć. Harun Farocki określił holistyczną koncepcję twórczości Klugego jako „zespolenie” – za pomocą kolażu łączy on ze sobą przeróżne elementy, fotografie, obrazy, materiały archiwalne i zainscenizowane scenki, posługuje się kontrapunktem i śródtytułami. W ten sposób tworzy pole do interpretacji dla aktywnego widza, który ostatecznie składa cały film w jedną całość w swojej głowie.
Filmy i opisy
Złoty Lew w Wenecji w 1968 r. Film jest parabola na temat sztuki i polityki oraz ich wzajemnych związków, na temat sytuacji artystów i publiczności. Za pomocą metafory i motywu cyrku Kluge rozprawia się z historia X muzy w Niemczech.
Film jest nielicznym w twórczości Klugego przykładem kina opowiadającego. Reżyser przedstawia historię człowieka opętanego ideą totalnego porządku. Film jest przezabawną satyrą na niemiecką obsesję społecznej kontroli.
Głównym wątkiem filmu jest utopijne pragnienie bohaterki odnalezienia „patriotycznej” wersji historii Niemiec w imię sprzeciwu wobec oficjalnej narracji o dziejach ojczyzny. Ten abstrakcyjny i odważny eksperyment formalny, należy do najbardziej znanych filmów w twórczości Klugego.
Film opiera się na autentycznych doświadczeniach Helgi Rosenfeld, uciekinierki z NRD, która pada ofiarą kulturowych różnic szukając lepszego życia w RFN. W brawurowo zagranej roli głównej siostra reżysera, Alexandra Kluge.
Film, w którym reżyser podejmuje problematykę kulturowego fenomenu opery oraz znaczenia uczuć w życiu ludzkim jest autorskim esejem artysty, heterogenicznym kolażem składającym się z dwudziestu sześciu wątków.
Program towarzyszący
Dyskusja z udziałem:
Ryszard W. KluszczyńskiProfesor dr hab. nauk humanistycznych. Na Uniwersytecie Łódzkim kieruje Zakładem Mediów Elektronicznych. Zajmuje się problematyką sztuki nowych mediów, filmem i wideo, awangardą artystyczną, teorią sztuki i jej najnowszymi tendencjami, jak również zagadnieniami cyberkultury oraz społeczeństwa informacyjnego i sieciowego. W latach 1990-2001 kurator filmu, wideo i sztuk multimedialnych w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie. Od 2011 roku dyrektor artystyczny projektu Art & Science Meeting w Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA w Gdańsku. Opublikował wiele książek m.in. Film – wideo – multimedia. Sztuka ruchomego obrazu w erze elektronicznej oraz Obrazy na wolności. Studia z historii sztuk medialnych w Polsce.
Przemysław Czapliński
Profesor zwyczajny; historyk literatury polskiej i europejskiej XX i XXI wieku, eseista, tłumacz, krytyk literacki; współtwórca Zakładu Antropologii Literatury (UAM, Poznań), kierownik specjalności krytycznoliterackiej, członek-korespondent Polskiej Akademii Nauk. Ostatnie publikacje: Polska do wymiany (2009), Resztki nowoczesności (2011), Poruszona mapa (2016). Redaktor tomów zbiorowych – m. in.: Nowoczesność i sarmatyzm (Poznań 2011), Literatura ustna (2009) Kamp. Antologia przekładów (współredaktor: Anna Mizerka; 2013), Nowa humanistyka: zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii (współredaktor: Ryszard Nycz; 2018), Moc truchleje. Wielogłos o polskim katolicyzmie (Poznań 2018). Kurator cyklów dyskusyjnych - m. in. „Boskie narracje. O wierze, religii i bogach rozmowy z pisarzami” (Teatr Polski, Poznań 2015/2016); „Bioklasy: segregacje i sojusze” (Warszawa 2016). „Nie-boskie narracje. O lęku i gniewie” (Teatr Polski, Poznań 2016/2017), „Prognozowanie teraźniejszości” (UAM, Poznań 2016/2017). Przedmiot badań: literatura (polska) i problemy późnej nowoczesności.
Iwona Kurz
Dr hab. (Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego) zajmuje się historią nowoczesnej kultury polskiej w perspektywie wizualnej, antropologią kultury wizualnej oraz problematyką ciała i gender. Autorka nominowanej do nagrody Nike książki Twarze w tłumie, współautorka książek Obyczaje polskie. Wiek XX w krótkich hasłach, Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej, Ekspozycje nowoczesności. Wystawy a doświadczanie procesów modernizacyjnych w Polsce 1821–1929 oraz Kultura wizualna w Polsce.
Ewa Fiuk
Doktor filmoznawstwa, germanistka, wykładowczyni w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka książek: Inicjacje, tożsamość, pamięć. Kino niemieckie na przełomie wieków oraz Obrazo-światy, dźwięko-przestrzenie. Kino Toma Tykwera i licznych artykułów dotyczących filmu i kina. Podwójna stypendystka Instytutu Goethego. Do jej zainteresowań naukowych należą film niemiecki, film w kontekście innych sztuk i nauk humanistycznych, antropologia filmu oraz analiza filmu.
Impressum
Warszawa, MCK Nowy Teatr, 20-24.11.2018