Oskary 2023
„Na Zachodzie bez zmian" – doszło tylko kilka Oscarów

W tegorocznej edycji Oscarów cztery złote statuetki powędrowały do filmu niemieckiego. W ten sposób Na Zachodzie bez zmian w reżyserii Edwarda Bergera zapisał się w historii filmu.

 

Anna Berchtenbreiter

„And the Oscar goes to: "All Quiet on the Western Front ” – w trakcie tegorocznej ceremonii wręczenia nagród Amerykańskiej Akademii Filmowej zdanie to padło ze sceny aż czterokrotnie. Dotychczas żaden inny niemiecki film nie zwyciężył w tylu kategoriach. Produkcję Netflixa wyróżniono jako najlepszy film międzynarodowy oraz za najlepsze zdjęcia (James Friend), najlepszą muzykę oryginalną (Volker Bertelmann alias Hauschka) i najlepszą scenografię (Christian M. Goldbeck i Ernestine Hipper). Wyreżyserowany przez Edwarda Bergera dramat wojenny uzyskał jeszcze pięć nominacji, wśród nich w kategorii „najlepszy film”.
 
Tak oto „zagraniczny Oscar”, nagroda dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, po 15 latach znowu trafił do Niemiec. W przeszłości to pożądane wyróżnienie zdobyły: w 1980 roku filmowa adaptacja Blaszanego bębenka w reżyserii Volkera Schlöndorffa, w 2003 – dramat Nigdzie w Afryce Caroline Link oraz w 2007 dramat Floriana Henckela von Donnersmarcka Życie na podsłuchu.

Nie po raz pierwszy zdarzyło się, że film o tym samym tytule wziął udział w gali oscarowej. Pierwszy był produkcją amerykańską i w 1930 roku przyznano mu nagrodę w najważniejszej kategorii. Kilka lat później nacjonaliści zakazali jego dystrybucji w Niemczech.
 

Tegoroczny zwycięzca jest nową ekranizacją powieści Ericha Marii Remarqua pod tym samym tytułem. Uczeń Paul Bäumer (w tej roli Felix Kammerer) oraz jego przyjaciele, przepełnieni entuzjazmem po wysłuchaniu patriotycznej przemowy ich nauczyciela, dobrowolnie zgłaszają się do służby wojskowej w czasie I wojnie światowej. Walcząc w okopach na froncie zachodnim, Paul nie przeżywa wielkiej przygody, doświadcza za to okropieństw wojny: brutalnej przemocy, bezsensownej śmierci. Film niczego nie upiększa, pokazuje krwawe walki wśród wszechobecnego błota.

Między filmem i książką występują jednak pewne różnice. Nie został pokazany wyjazd Paula na przepustkę do domu, dodano natomiast wątek, w którym polityk Matthias Erzberger (grany przez Daniela Brühla) stara się wynegocjować z Francuzami zawieszenie broni. Te odstępstwa od literackiego pierwowzoru spotkały się po części z krytyką. Mimo to już od dnia premiery Na Zachodzie bez zmian święci ogromne sukcesy na całym świecie: dzieło Edwarda Bergera zdobyło już siedem brytyjskich nagród filmowych BAFTA, w tym za najlepszy film.

Być może jest to związane z antywojennym przesłaniem, które niesie ze sobą film. W obliczu agresji Rosji na Ukrainę film nabiera niespodziewanej aktualności i dobitnie pokazuje, jak dewastujący wpływ ma wojna na ludzi, którzy zostali w nią uwikłani.