တက္ကသိုလ်ကျောင်းများရှိ Bauhaus
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအမွေအနှစ်တစ်ရပ်

Bauhaus ကျောင်း၏စံက ကမ္ဘာတစ်ဝှန်းတွင် ဒီဇိုင်းပညာရပ်နှင့် ဗိသုကာပညာရပ်ဆိုရုံထက်မက ပိုမိုပုံဖော်၍၊ သင်ကြားရေးကိုလည်း အသွင်ပုံစံပြောင်းလဲပေးသည်။ Bauhaus ကျောင်း၏မွေးရပ် Weimar မြို့ရှိ တက္ကသိုလ်တစ်ခုသည် တည်ထောင်သူများ၏ လမ်းညွှန်အခြေခံမူများအတိုင်း လိုက်နာကျင့်သုံးနေဆဲဖြစ်သော်လည်း ဤတန်ဖိုးစံအပေါ်မှာပင်အခြေခံသော အခြားသောသင်တန်းကျောင်းများသည် မပိတ်မဖြစ် ပိတ်ပစ်လိုက်ကြရသည်။

Hagen Höllering တစ်ယောက် အလုပ်လုပ်ရန်ရောက်လာစဉ် Weimar Bauhaus တက္ကသိုလ်ရှိ လေးထောင့်ပုံမြေကွက်လပ်တွင် ကျောင်းသားများသည် စကားစမည်ပြောရင်း  ဆောင်းဦးရာသီအလင်းတန်းနွေးနွေးများအောက်တွင် နေပူစာလှုံနေကြသည်။ ဗိသုကာကျောင်းဆင်း ၎င်းသည် Representation Methodology Institute (ကိုယ်စားပြုနည်းပညာ) တက္ကသိုလ်တွင် သုတေသနလက်ထောက်ဖြစ်သည်။ ယင်းတက္ကသိုလ်သည် Bauhaus ကျောင်း၏ မှန်ကန်ထိရောက်သည့် အစဉ်အလာကို လိုက်နာနေဆဲဖြစ်ကာ၊ ၁၉၂၀ ပြည့်လွန်နှစ်များဆီက အနုပညာနှင့် ဗိသုကာမူများကို ပြန်လည်အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုသော ဒီဇိုင်းကျောင်းဖြစ်သည်။ “ယနေ့ ခေတ်မှာ ဖြစ်နိုင်သမျှ ကျယ်ပြန့်ပြီး၊ ပညာရပ်နယ်ပယ်တစ်ခုထက်မက သက်ဆိုင်သော ကမ္ဘာကြီးရဲ့ အတွေးအမြင်တစ်ခုကို မဖြစ်မနေလိုအပ်နေတုန်းပဲ။” ဟု Weimar တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားဟောင်း Höllering ကိုယ်တိုင်က ပြောကြားသည်။ နှစ်ပေါင်းများစွာကြာရှည်အောင် ရှင်သန်ခဲ့တဲ့အရာက ပထမမျိုးဆက်ကိုင်တွယ်ခဲ့တဲ့ ခိုင်လုံတဲ့ကိစ္စရပ်တွေဆိုတာထက် Bauhaus အနုပညာကျောင်းရဲ့ စိတ်ဝိဉာဉ်ကြောင့်ပါပဲ လို့သူကထပ်ပြောသည်။ “ပစ္စက္ခအချိန်အခါရဲ့ စိန်ခေါ်မှုကို ကိုင်တွယ်လုပ်ဆောင်ဖို့ ကျုပ်တို့အဓိကထားတယ်”
 
ကနဦးက ဝိုးတဝါးယေဘုယျဆန်မှုလို့ ထင်မြင်ရသော တကယ့်ဘဝအဖြစ်အပျက် ဥပမာများစွာရှိပါသည်။ ဥပမာ ၎င်း၏ PolyCare ကုမ္ပဏီ နှင့် Bauhaus တက္ကသိုလ်တို့အကြား ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရန် စိတ်အားပြင်းပြနေသည့် Jens Richter ကဲ့သို့ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်သော Thuringian မှ စွန့်ဦးတီထွင်သူသည်  သူ့ကုမ္ပဏီ၏ အရေးအပါဆုံးထုတ်ကုန်ကို ထုတ်လုပ်ရန် တက္ကသိုလ်၏ကျွမ်းကျင်သူများနှင့် အတူလုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ယင်း ထုတ်ကုန်မှာ ကန္တာရသဲဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော ဘလောက်တုံးများကို အသုံးပြု၍ လွယ်လင့်တကူတည်ဆောက်နိုင်သော အိမ်များဖြစ်သည်။ အဆောက်အဦးအတွက် အခြေခံ ပစ္စည်းများသည် Legos ကြီးများနှင့် အလားသဏ္ဌာန်တူညီပြီး၊ အဆောက်အဦးဆောက်လုပ်ဖို့ အသုံးမပြုနိုင်ဘူးဟု အများကလက်ခံယူဆထားသည့်၊ တွေ့နေမြင်နေကျပစ္စည်းများကို ဆန်းသစ်စွာအသုံးပြုထားသည်။
 
“ဒါမှ ကျုပ်တို့ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တွေနဲ့ ကြုံတွေ့ ရတဲ့ပြီးနောက် မြန်မြန်ဆန်ဆန် ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်မယ်။ ဒါမှမဟုတ်ရင်လည်း ဆင်ခြေဖုံးတွေမှာ အခြေခံအဆောက်အအုံတွေကို တိုးတက်လာစေနိုင်မယ်။” ဟု Richter က ရှင်းပြသည်။ နမီးဘီးယားအစိုးရသည် ဆင်းရဲသောပြည်သူများအတွက် အိမ်အလုံးရေ ၂၅,၀၀၀ ကို ဘလောက်တုံးများအသုံးပြု၍ ဖန်တီးရန် စိတ်ဝင်စားနေသည်။ နည်းပညာအရပါးနပ်ပြီး၊ ကြည့်ပျော်ရှုပျော်လည်းဖြစ်ကာ၊ ဈေးနှုန်းချိုသာပြီး ကောင်းမွန်သောလူမှုသက်ရောက်မှုလည်းရှိနေရာ Bauhaus အနုပညာကျောင်း တည်ထောင်သူ၊ ဗိသုကာပညာရှင် Walter Gropius က ကန္တာရသဲဖြင့် အိမ်ဆောက်လုပ်ဖို့ စိတ်အားထက်သန်နေမည်မှာ အသေအချာပင်ဖြစ်သည်။

သင်ယူလေ့လာမှု မူလေးရပ်

၁၉၁၉ ခုနှစ် နွေဦးတွင် Bauhaus အနုပညာကျောင်း၏ ညွှန်ကြားရေးမှုးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသော Gropius သည် ဤအလားတူတန်ဖိုးများကို ပျံ့နှံ့သွားအောင် ကျောင်းသစ်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ အခြေခံပုံသဏ္ဌာန်များနှင့် အရောင်များဆီသို့ ပြန်ဉီးလှည့်ဖို့၊ ရိုးရိုးရှင်းရှင်း ပုံတူပွားဖို့၊ နေရာကွက်လပ်၊ ပစ္စည်းပစ္စယ၊ အချိန်နှင့် ငွေကြေးတို့ကို အကောင်းဆုံးအသုံးချဖို့ သူကတိုက်တွန်းသည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် ဤမူများသည် စမတ်ဖုန်းမှသည် ခေတ်မီ ရုံးခန်းအဆောက်အဦးများအထိပါ အရာအရာတိုင်းအတွက် ထုတ်ကုန်တီထွင်ဖန်တီးပြုလုပ်ရာတွင် လက်တွေ့ကျင့်သုံးနေကြသည်။
အမေရိကန်နိုင်ငံသို့ မလွှဲမရှောင်သာ ပြောင်းရွှေ့ သွားရ သော Bauhaus ကျောင်းတည်ထောင်သူ Walter Gropius သည် နယူးယောက်မြို့ရှိ ယခင်က Manhattan ရှိ ယခင် Pan Am အဆောက်အအုံဟ ခေါ်ကြသည့် MetLife အဆောက်အအုံ တည်ဆောက်ရာတွင် အဓိကပါဝင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ | Photo: © picture alliance / Arcaid Wuppertal တက္ကသိုလ်မှ အနုပညာသမိုင်းပညာရှင်နှင့် ကျောင်းဆရာ Rainer Wick ၏ပြောစကားအရ Bauhaus အနုပညာကျောင်းသည် ဤထိရောက်ပြီး တွက်ခြေကိုက်သော ချဉ်းကပ်မှုကို ဦးဆောင်ခဲ့ပါသည်။ Bauhaus ကျောင်းတွင် အသုံးပြုသောသင်ကြားနည်းစနစ်များကို ဂရုတစိုက်လေ့လာဆည်းပူးခဲ့၍ “Bauhaus အနုပညာကျောင်းတည်ထောင်သူများဟာ အဓိကကျတဲ့ လှုံ့ဆော်မှုတွေကို ဖန်တီးပေးခဲ့ကြတာ” ဟု ဝေဖန်ဆွေးနွေးသည်။ Bauhaus ညွှန်ကြားချက်သည် အခြေခံမူလေးရပ်နဲ့ ပုံသွင်းထားသည်။ ပထမဆုံးဆောင်ပုဒ်က “သုညကနေ စတင်ပါ” တနည်းပြောရရင် ပညာရေးဆိုင်ရာအောက်ခံ အဟောင်းတွေကို ဖယ်ထုတ်ပြီး၊ အသစ်ကိုစတင်ပါ။ ဒုတိယဆောင်ပုဒ်က “အလုပ်လုပ်နေရင်း သင်ယူပါ”။  “စမ်းကြည့် မှားပြင်”က တတိယဆောင်ပုဒ်ပါ။ Bauhaus ကျောင်း သားများသည် ၎င်းတို့၏အရည်အချင်းများ၊ စွမ်းရည်များကို စာသင်ခန်းထဲတွင်သာမကဘဲ တကယ့်ပရောဂျက်များတွင် အလုပ်လုပ်ရင်းသွေးသည်။ လက်မှုပညာအတတ်နှင့် သဘောတရားသက်သက်ပညာရေးတို့အကြားရှိ ကွဲပြားမှုကို ကျောင်းကကြိုးစားဖယ်ရှားပစ်သည်။ ယင်းသည် စတုတ္ထနဲ့ နောက်ဆုံးဆောင်ပုဒ်ပဲဟု Wickက ရှင်းလင်းပြောကြားသည်။ Bauhaus အနုပညာကျောင်း၏အတွေးအခေါ်အယူအဆ၏အနှစ်သာရတွင် လူသားမျိုးနွယ်တစ်မျိုးလုံးအတွက်ဟူသော အမြင်ပါရှိပြီး ယင်းအမြင်တွင် သိမြင်တတ်သော၊ ထိရောက်သော၊ ကြိုတင်မှန်းဆထားသည့်အတိုင်းအတိအကျသင်ယူနိုင်မှု စွမ်းရည်တို့သည် တန်းတူအရေးပါသည်ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။
 
ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာမြင့်လာသော် တက္ကသိုလ်အတော်များများသည် သင်ရိုးများကို Bauhaus အနုပညာကျောင်း၏မူများအပေါ် အခြေခံထားသည်။ သို့သော် တက္ကသိုလ်အားလုံးတို့သည် အချိန်ကာလစမ်းသပ်မှုတွင် ရေရှည်မတည်တံ့နိုင်ခဲ့ကြပါ။ ၁၉၅၃ ခုနှစ်ကဲ့သို့ အစောပိုင်းနှစ်ကာလတွင် Bauhaus ကျောင်းသားဟောင်း Max Bill သည် အခြားဒီဇိုင်နာများ၊ အနုပညာရှင်များနှင့်အတူလက်တွဲကာ Hochschule für Gestaltung (University of Design, HfG) ဒီဇိုင်း တက္ကသိုလ်ကို  Ulm မြို့ တွင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ယင်းတက္ကသိုလ်သည် တကမ္ဘာလုံးမှ ကျောင်းသားများကို ဆွဲဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ်တွင် ငွေကြေးအကြောင်းတရားများကြောင့် ကျောင်းတံခါးကိုပိတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၀ တွင် Offenbach am Main မှ Hochschule für Gestaltung (University of Design) ဒီဇိုင်းတက္ကသိုလ်သည် အခြားကျောင်းများအကြား  HfG Ulm ၏ သင်ကြားမှုအယူအဆကို လက်ခံကျင့်သုံးခဲ့သည်။

မြောက်အမေရိက လက်ရာအမွေဆက်ခံသူများ

Wick အဆိုအရ Bauhaus ကျောင်း၏ အောင်မြင်မှုပဲ့တင်သံကို ကျောင်း၏သင်ကြားသူများထံတွင် ပြန်လည်၍ခြေရာခံနိုင်သည်။ ဆိုလိုသည်က “Gropius က သူ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ အဲဒီခေတ်အခါရဲ့ အထင်ရှားဆုံးအနုပညာရှင်တွေနဲ့ ဝန်းရံထားအောင်လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်” ။ ထို့နောက်တွင် နေရှယ်နယ်ဆိုရှယ်လစ်နာဇီအစိုးရ၏ ဖိစီးနှိပ်စက်မှုကြောင့် Bauhaus ကျောင်းမှ ဆရာများနှင့် အနုပညာရှင်များပြည်ပသို့ထွက်ပြေးခဲ့ကြရာ Bauhaus သင်ကြားရေးနည်းနာတို့သည် ကမ္ဘာအနှံ့ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ တိုင်းတပါးတွင်အခြေချခြင်းကြောင့် သင်ကြားမှုများသည် ဆွီဒင်နိုင်ငံ၊ တောင်အမေရိကတိုက်နှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတစ်ဝှန်းသို့ ရောက်ရှိကုန်သည်။ Gropius သည် Bauhaus ကျောင်းအား ၁၉၂၈ခုနှစ်တွင် စွန့်ခွာခဲ့ပြီး၊ ၁၉၃၄ ခုနှစ်တွင် ဂရိတ်ဗြိတိန်နိုင်ငံသို့ နိုင်ငံကူးဝင်ရောက်ပြီးနောက် အမေရိကန်နိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိသည်။ အခြား ဗိသုကာရှင်များနှင့်အတူ နယူးယောက်၏ Manhattan စီရင်စုရှိ ယခင်က Pan Am အဆောက်အအုံဟုခေါ်သည့် MetLife အဆောက်အအုံတည်ဆောက်ရာတွင် ဦးစီးဦးဆောင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ Bauhaus အနုပညာကျောင်းမှ အရေးအပါဆုံး ဓာတ်ပုံဆရာများနှင့် ပုံနှိပ်အတတ်ပညာရှင်များအနက် တစ်ဦးဖြစ်သော ဟန်ဂေရီလူမျိုး László Moholy-Nagy သည် ထိုနှစ်မှာပင် ဂျာမနီနိုင်ငံမှ မြောက်အမေရိကသို့ ထွက်ခွာသွားသည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် ချီကာဂိုမြို့ Bauhaus Graduate School ကျောင်းသစ်၏ တည်ထောင်သူ ညွှန်ကြားရေးမှူးဖြစ်လာပြီး၊ ထိုကျောင်းသည် ယနေ့ Illinois စက်မှုတက္ကသိုလ်ရှိ Institute of Design ကျောင်းဖြစ်သည်။

ယာဘက်ကလူမှာ Black Mountain ကောလိပ်ရှိ ယခင် Bauhaus ကျောင်းမှ ဆရာ Josef Albers ဖြစ်သည်။ | Photo: © State Archives of North Carolina Raleigh, NC Black Mountain College ရှိ အနုပညာရှင်အစုအဖွဲ့ သည် အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် Weimar မြို့မှ အမွေကို အခိုင်မာဆုံး ပျံ့နှံ့စေသူများအနက် တစ်ဖွဲ့ဖြစ်သည်။ ၁၉၃၃ ခုနှစ်တွင် အနုပညာရှင် Josef Albers သည် Bauhaus အနုပညာကျောင်းမှ North Carolina ရှိ ကောလိပ်ဆီသို့ ပြောင်းသွားသည်။ အခြားသောအနု ပညာရှင်များ၊ ဂီတပညာရှင်များနှင့် ပညာရေးပိုင်းမှ ပညာရှင်များကလည်း များမကြာမီ သူ့ဦးဆောင်မှု နောက်သို့ လိုက်ပါသွားကြသည်။ ကောလိပ်ကျောင်း သည် သင်ပြသူများအား သင်ခန်းစာများကို အလုံးစုံ လွတ်လွတ်လပ်လပ်  သင်ရိုးရေးဆွဲခွင့်ပေးထားသည်။ သင်ခန်းစာများသည် သီအိုရီထက် နည်းစနစ်များကို ပိုပြီးအလေးထားသည်။ ၁၉၄၀ ပြည့်လွန်နှစ်များမရောက်မှီ ကျောင်းသည် အထူးသဖြင့် အနုပညာရပ်များတွင် ဘာသာရပ်တစ်ခုမက သင်ကြားရာ၌ ဦးစီးဉီးဆောင် ကောလိပ်ကျောင်းတစ်ကျောင်းဖြစ်လာသည်။ သို့သော်လည်း ဘောဂဗေဒဘာသာရပ်နှင့် ရူပဗေဒဘာသာရပ်တို့တွင်လည်း သင်တန်းများရှိသည်။ Gropius  ကဲ့သို့သော Bauhaus  ကျောင်းမှဆရာများ၊ John Cageကဲ့သို့ ဂီတပညာရှင်များနှင့် Max Dehn ကဲ့သို့ သင်္ချာပညာရှင်များသည် Albert Einstein ဧည့်ကထိကတစ်ဦးအဖြစ် သင်ကြားခဲ့သော အဆိုပါတက္ကသိုလ် တွင် သင်ကြားခဲ့ကြသည်။ ၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် ကျောင်းကို အတင်းပိတ်ပစ်ခိုင်းခဲ့သည်။ သို့သော် စစ်အေးကာလအတွင်း အချို့သော ကျောင်းဝန်ထမ်းများကို ကွန်မြူနစ်များဖြစ်သည်ဟူသော သံသယဖြစ်မှုကြောင့် အလှူရှင်များလည်း ရှဲသွားကြသည်။